اولین گزارش وقوع طبیعیThanatephorus cucumeris (تلئومورفRhizoctonia solani AG-1 IA) در شالیزارهای ایران

سوختگی غلاف ناشی از قارچ Rhizoctonia solani AG1 IA یکی از مهم ترین بیماری های برنج در دنیا محسوب می شود. این بیماری در همه مناطق برنج خیز کشور من جمله مازندران و گیلان گسترش دارد و مهم ترین بیماری ارقام پرمحصول و اصلاح شده برنج به شمار می رود. اگرچه گزارش فرم جنسی قارچ بیمارگر یعنی Thanatephorus cucumeris از گیاه برنج و میزبان های دیگر در کشورهای مختلف گزارش گردیده، ولی تاکنون تلئومورف قارچ در طبیعت ایران دیده نشده است. نقش بازیدیوسپورها در ایجاد بیماری سوختگی غلاف کاملا شناخته نشده است. در مرداد 1387 طی بازدید از یک مزرعه برنج پرمحصول (رقم ندا) با آلودگی زیاد به بیماری سوختگی غلاف برگ برنج در آمل، روی ساقه های یک بوته، لایه پودری نازک سفید رنگی دیده شد که پس از بررسی های اولیه میکروسکپی مشخص شد که لایه پودری در واقع هیمنیومی از بازیدیوم های بشکه ای شکل به ابعاد 9- 7 × 16- 11 میکرومتر است. در انتهای بعضی از بازیدیوم ها، استریگمات ها به تعداد 4-2 عدد دیده شد. بازیدیوسپورها تخم مرغی تا بیضوی یا گرزی شکل و دارای پایه و به ابعاد 6- 4 × 9- 5/7 میکرومتر بودند. بر اساس مشخصات بازید، استریگمات و بازیدیوسپور، این قارچ T. cucumeris شناسایی شد. پرگنه ی حاصل از تک بازیدیوسپور، سفید تا شیری رنگ و کند رشد بوده و ریسه آن واجد صفات ویژه ی R. solani بودند. هم چنین بازیدیوسپورهای ثانوی فراوانی نیز در آزمایشگاه تولید شد. این اولین گزارش از تشکیل طبیعی T. cucumeris در ایران است. مایه زنی بوته های برنج به صورت گذاشتن تکه کوچکی از محیط کشت پوشیده شده با ریسه قارچ (از پرگنه حاصل از تک بازیدیوسپور روی محیط PDA) در گلخانه منجر به ایجاد هیچ گونه علائم سوختگی غلاف نشد.