ادعای علم و جهل در دعوای غبن

دعوای غبن با ادعای تفاوت فاحش بین قیمت قراردادی و قیمت واقعی طرح می شود. این دعوا که از نظر کمیت، رقم قابل توجهی از دعاوی مربوط به خیارات را به خود اختصاص داده است، به وضوح با توافق طرفین در تعارض است و به همین سبب، کمتر پیش می آید که خوانده دعوا تسلیم ادعای خواهان شود. ممکن است ادعای غبن پس از گذشت زمان طولانی مطرح شود که در این وضعیت، برهم زدن قرارداد، خسارت بسیاری بر طرف دیگر وارد می آورد. شخصی که ادعای غبن دارد نباید از قیمت واقعی در زمان قرارداد اطلاع داشته باشد; زیرا در این صورت به ضرر خود اقدام کرده و طرح دعوای غبن فاقد توجیه است. فقها در اینکه آیا مغبون، عالم به قیمت فرض می شود یا می تواند به جهل خود تمسک کند، اختلاف دارند و بدیهی است که بازتاب این اختلاف در دادگاه ها نیز به چشم می خورد. نکته تعیین کننده در این دعوای آن است که کدام یک از طرفین، مدعی و کدام یک، مدعی علیه محسوب می شود، در متون فقهی، به نظر می رسد در همه حالات در دعوا غبن، کسی که ادعای غبن دارد، در مقام مدعی قرار دارد و فرقی میان شخص اهل خبره و غیر آن نیست، هرچند نظر مخالف نیز از حیث کمیت، طرفداران قابل توجهی دارد.