رفتار ارگودیک چشم اندازهای ژئومورفیک

در ژئومورفولوژی مباحث متعددی از دیدگاه نظری مطرح است. از جمله این مباحث می توان از توالی شکل زایی و مدل سازی در این علم نام برد. در این میان، مقولات متعددی وجود دارد که مبحث ارگودیستی یکی از آنهاست. این مقوله که برگرفته از یک مبحث فیزیکی ترمودینامیکی می باشد در ژئومورفولوژی نیز مطرح است. اهمیت این موضوع به مدل سازی های تاریخی معطوف است، زیرا همواره یکی از مسائل مهم که در زیست شناسی و نیز در زمین شناسی و ژئومورفولوژی مطرح است، مقوله ی زمان و چگونگی رابطه ی آن با توالی پدیده ها است. پدیده هایی که از یک سو زمان نجومی قادر به بیان بسیاری از مسائل مطرح شده در حوزه تغییر آنها نمی باشد و از طرفی، جایگزین مناسبی برای بیان زمان در رابطه با آنها طرح نشده است. ارگودیسیتی اول بار در حوزه علم فیزیک طرح گردید و پس از آن با استفاده از روش های ریاضی تدوین شد. فرضیه ارگودیک که متوسط مشاهدات بر روی یک عضو مجموعه در طول زمان را با متوسط مجموعه در زمان مشخص برابر می داند از سال 1960 شروع به همسان سازی خود در علوم تجربی کرد، ابتدا در علوم بیولوژیک تحت عنوان آلومتری و سپس در علوم شیمی و زمین شناسی مباحث علمی را به سوی خود متوجه ساخت و به تدریج در ژئومورفولوژی با اصطلاحاتی همچون دور جغرافیایی و یونیفورمیتاریانیسم گام نهاد. تعدادی از پژوهشگران عرصه ژئومورفولوژی در سطح جهان تلاش نمودند تا این فرضیه را به صورت کمی طرح و تفسیر نمایند، اما در ایران توجه محدودی به این اصل مهم شده و پژوهش حاضر سعی دارد با تبیین ابعاد ارگودیسیتی و نحوه آنالوگ ان در ژئومورفولوژی بستر لازم برای شروع پژوهش های کمی در این عرصه در ایران را فراهم نماید. ارتباط بین تحول، تکرار، چندنگارگی، امواج، منشاء پدیده ها و هندسه فراکتال با ارگودیسیتی مواردی است که پس از تبیین ابعاد فیزیکی و معادلات ریاضی ارگودیک، در این پژوهش به آنها پرداخته شده و تغییرات ارگودیسیتی پدیده خندق در منطقه خور و بیابانک به صورت موردی تحلیل و بر صحت ادعا تاکید شده است. بدیهی است با توجه به نو بودن موضوع، مجال وسیعی برای نقد متخصصان فراهم است که در نتیجه باعث غنا خواهد بود.