ارزیابی صفات فنولوژیک، مورفولوژیک و عملکردی بخشی از مجموعه ژرم پلاسم نخود بانک بذر دانشگاه فردوسی مشهدالف: نخود های تیپ دسی

به منظور بررسی خصوصیات فنولوژیک، مورفولوژیک و عملکردی ژنوتیپ های نخود تیپ دسی، تحقیقی در سال زراعی 86-1385 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد، به اجرا درآمد. در این تحقیق، 70 ژنوتیپ نخود تیپ دسی از بانک بذر حبوبات دانشگاه فردوسی مشهد در کرت هایی به طول 5/2 متر و فاصله ردیف 50 سانتی متر، در یک تا چهار خط کاشت، بدون تکرار در پنجم اردیبهشت ماه، کشت و مورد ارزیابی قرار گرفتند. صفات مختلف اندازه گیری شده در مورد هر یک از نمونه های کشت شده بر اساس دیسکریپتور نخود عبارت بودند از طول دوره ی سبز شدن تا گلدهی، طول دوره ی گلدهی تا غلاف دهی، طول دوره ی گلدهی تا رسیدگی، رنگ گل، رنگ دمگل، طول گل، تعداد گل در خوشه، رنگ غلاف، طول غلاف، شروع پرشدن دانه، تیپ برگ ها، تیپ رشدی گیاه، ارتفاع بوته، ارتفاع اولین غلاف از سطح خاک، تعداد شاخه های فرعی (اولیه، ثانویه و ثالثیه)، تعداد گره در ساقه، طول برگ، طول و عرض برگچه، تعداد برگچه در برگ، سطح برگ، تعداد غلاف در دمگل، تعداد غلاف در بوته، شکوفایی غلاف، تعداد دانه در غلاف، بافت پوسته ی بذر، وجود یا عدم وجود خال های کوچک روی بذر، شکل دانه و میزان عملکرد دانه. نتایج نشان داد که در بین ژنوتیپ های مورد بررسی از نظر تعداد روز از گلدهی تا رسیدگی، اختلاف معنی داری وجود نداشت و دامنه ی آن از 32 تا 44 روز بود. بیشترین (47%) و کمترین (20%) تعداد ژنوتیپ ها از نظر طول دوره ی گل دهی تا رسیدگی به ترتیب در دامنه ی 37 تا 39 روز و کمتر از 37 روز قرار داشتند. در میان ژنوتیپ های مورد بررسی، تنوع قابل توجهی از نظر گستره ی ارتفاع بوته وجود داشت به طوری که تفاوت حداقل و حداکثر ارتفاع بوته مشاهده شده حدود 53 سانتی متر بود. ژنوتیپ 708MCC با 63 سانتی متر، بیشترین میزان ارتفاع بوته را دارا بود. ارتفاع اولین غلاف از سطح خاک در 13 درصد از ژنوتیپ ها، بیشتر از 15 سانتی متر بود. عملکرد دانه در64درصد از ژنوتیپ ها که بیشترین میزان عملکرد دانه را دارا بودند، بیش از 400 گرم در مترمربع بود به طوری که نمونه 608MCC با 745 گرم در مترمربع، بیشترین میزان عملکرد دانه را تولید نمود. نتایج در مجموع نشان داد که تنوع قابل ملاحظه ای در میان ژنوتیپ های مورد بررسی از نظر صفات ارزیابی شده، وجود دارد و از این رو می توان از این تنوع در برنامه های اصلاحی جهت بهبود عملکرد این گیاه استفاده کرد.