اثر قطع آبیاری در مراحل مختلف رشد بر عملکرد دانه و شاخص های تحمل به تنش در سه رقم گلرنگ

به منظور بررسی اثر قطع آبیاری بر عملکرد دانه و برخی صفات مهم زراعی و شاخص های مقاومت به خشکی، سه رقم گلرنگ بهاره در پنج مرحله رشدی مختلف در معرض تنش خشکی قرار گرفتند. این آزمایش به صورت کرت های خرد شده بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی در 3 تکرار و به مدت دو سال زراعی (83-81) در منطقه کرج اجرا شد. عامل اصلی شامل قطع آبیاری در مراحل رشد گیاه (به ترتیب مرحله تکمه زنی و دانه بندی، مرحله تکمه زنی و گلدهی، مرحله تکمه زنی، مرحله گلدهی، مرحله دانه بندی)و بدون تنش و سطوح فاکتور فرعی نیز سه رقم گلرنگ به اسامی محلی اصفهان، اراک 2811 و رقم خارجی FO2 در نظر گرفته شدند. تجزیه واریانس مرکب نشان داد که بالاترین عملکرد دانه متعلق به رقم محلی اصفهان در تیمار بدون تنش با 1258 کیلوگرم در هکتار بود که با تیمار تنش قطع آبیاری در مرحله پر شدن دانه اختلاف معنی داری نشان نداد. میانگین عملکرد روغن ارقام در سطوح تنش معنی دار بود. بالاترین میزان عملکرد روغن در هکتار(377 کیلوگرم در هکتار) از رقم محلی اصفهان و در شرایط بدون تنش حاصل شد. برای ارزیابی تحمل ارقام به سطوح مختلف تنش از شاخص های حساسیت به تنش (SSI)، تحمل (TOL)، بهره وری متوسط (MP)، تحمل به تنش (STI) و میانگین هندسی بهره وری (GMP) استفاده گردید. نتایج نشان داد که عملکرد دانه در شرائط بدون تنش و تنش با شاخص های میانگین هندسی بهره وری و شاخص تحمل به تنش(STI) همبستگی مثبت و معنی داری داشت. همچنین همبستگی مثبت بالا و معنی دار شاخص حسابی (MP) با شاخص های STI، GMP داد که این شاخص ها به خوبی قادر به تفکیک ارقام مقاوم به خشکی و گزینش آنها می باشند. شاخص های MP، STI و GMP که مقادیر بالای آنها نشان دهنده تحمل به تنش است، رقم محلی اصفهان را به عنوان رقم متحمل و رقم اراک 2811 را به عنوان رقم حساس به خشکی مشخص کردند. شاخص های SSI، TOL نیز رقم محلی اصفهان را به عنوان متحمل ترین رقم به تنش خشکی نشان دادند.