بررسی مورفولوژیک بذر برخی گونه های مرتعی استان خراسان شمالی از منظر مکانیسم پراکنش بذر آنها

مسافت پراکنش بذرها از پایه ی مادری یکی از جنبه های اساسی در چرخه زندگی گیاه است و بر روی اکولوژی، تکامل و بقاء گیاه اثر قابل توجهی دارد. البته انواع روش های پراکنش بذرها در گونه های مختلف، معمولا با توجه به خصوصیات مورفولوژیک میوه ها و بذرها قابل تشخیص می باشد. از این رو، یک بررسی آزمایشگاهی در سال 1387 روی بذر 24 گونه مرتعی استان خراسان شمالی انجام شد. بذرها با استفاده از کولیس دیجیتال با دقت mm 01/0 اندازه گیری شد و بعد شکل بذرها توسط بینیکولار بررسی و سپس به صورت دستی در مقیاس30 تا 80 برابر طراحی گردید. بذرها با توجه به شکل ظاهری و خصوصیات مورفولوژیک آنها، در پنج گروه پراکنش با نام گروه های حاوی ساختارهای تغذیه ای (مانند Artemisia seiberi)، دارای ساختار پراکنش بالن مانند (مانند Agropyron trichophorum)، دارای زوائد بلند (مانند Salsola arbusculaformis)، بدون زائده (مانند Stachys inflataو Iris songarica) و سایر گونه ها (مانند Kochia prostrate) طبقه بندی شدند. نتایج بررسی ها نشان داد که رایجترین اندام پراکنش بذرهای مورد مطالعه، نوعی از اندام پراکنش بود که امکان جابجایی و انتقال بذرها توسط باد را ایجاد می نمود (شامل 9 گونه). بنابراین بذرهای دارای این اندام پراکنش در گروه بالن مانند قرار داده شدند. پس از آن، گونه هایی بودند که در گروه دارای زائده بلند قرار گرفتند و سایر گروه های پراکنش در اولویت های بعدی این دو گروه قرار گرفتند. به طورکلی می توان چنین نتیجه گیری نمود که در منطقه ی استان خراسان شمالی، اندام پراکنش بالن مانند مناسبترین سیستم پراکنش را برای بذرهای مرتعی مورد مطالعه فراهم آورده است.