بررسی همبستگی برخی صفات مرفولوژیک و فنولوژیک با عملکرد دانه در زیره سبز (Cuminum cyminum L.)

زیره سبز از محصولات صادراتی مهم ایران بوده و پس از زعفران دومین گیاه صادراتی از نظر ارزش ریالی می‎باشد. این تحقیق‎‎ با هدف تعیین ارتباط بین برخی اجزای عملکرد این گیاه با عملکرد دانه صورت گرفت و ‎با اندازه‎گیری برخی از اجزاء عملکرد شامل تعدادی از صفات‎ مرفولوژیک مانند ارتفاع گیاه، قطر چتر و غیره به تعیین ارتباط بین اجزای بالا و عملکرد دانه به عنوان صفت وابسته اقدام شد. این تحقیق با استفاده از سه اکوتیپ محلی از استان‎های خراسان، اصفهان وکرمان و در قالب طرح بلوک‎های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. نتایج بدست آمده بیانگر وجود ارتباط معنی‎داری بین وزن هزار دانه، ارتفاع گیاه و قطر سایه انداز به عنوان صفات مستقل با عملکرد دانه به عنوان صفت وابسته می باشد. ولی در این تحقیق رابطه‎ی معنی‎داری بین تعداد گل در بوته با عملکرد دانه مشاهده نشد. همچنین در تجزیه‎ی واریانس نتایج طرح، وجود تفاوت معنی‎دار بین سه اکوتیپ مورد بررسی، از لحاظ صفات مورد نظر به اثبات رسید. این مسئله در گروهبندی تیمارها مشاهده می شود. در این مقایسه ها، اکوتیپ اصفهان دارای میانگین‎های بالاتری نسبت به دو اکوتیپ دیگر بود. در تجزیه و تحلیل رگرسیون چند متغیره با استفاده از تاثیر هر یک از صفات بر روی عملکرد، در نهایت‎ مدلی ارائه شد که بیانگر تبعیت عملکرد (به عنوان صفت وابسته) از سایر صفات تحت بررسی (به عنوان صفات مستقل) می‎باشد.
طی این بررسی مشخص شد که صفات وزن هزار دانه، ارتفاع گیاه و قطر سایه انداز به ترتیب بیش‎ترین اثرات مستقیم و تعداد گل در بوته نیز اثر معکوسی در افزایش عملکرد داشته است. بر این اساس در برنامه های اصلاحی با هدف افزایش عملکرد با تمرکز بیش‎تر بر روی صفات بالا می‎توان شاهد افزایش محصول این گیاه بود.