بررسی تاثیر مراقبت های پس از خودکشی در نظام خدمات بهداشتی اولیه بر شدت افکار و عود خودکشی افراد اقدام کننده

خودکشی سبب عوارض جسمی، روانی و اجتماعی متعددی از جمله نقص عضو و از هم پاشیدن کانون خانواده می گردد. رها ماندن فردی که خودکشی کرده است، علاوه بر افزایش احتمال عود خودکشی، به معنی تداوم ناهنجاری فرد و خانواده خواهد بود. به نظر می آید نظام سلامت بستر مناسبی برای پیش گیری از عود خودکشی باشد ولی آیا با توجه به شرایط موجود، اجرای یک دستورالعمل برای پیش گیری از عود خودکشی موفق خواهد بود؟ در این مطالعه تاثیر ادغام مراقبت پس از خودکشی در سطح اول خدمات بهداشتی درمانی بر کاهش شدت افکار و عود خودکشی بررسی شد.

در این مطالعه ی مداخله ای، افراد اقدام کننده به خودکشی بستری شده در دو بیمارستان اصفهان وارد مطالعه شدند. از بین آنان افرادی که ساکن روستاها یا حاشیه شهر بودند شناسایی شده، به طور تصادفی به دو گروه (46 نفر مداخله و 38 نفر شاهد) تقسیم شدند. راهنمای مراقبت سازمان بهداشت جهانی، ترجمه و متناسب با شرایط ایران اصلاح گردید (ارزیابی، حمایت، پی گیری) و فلوچارت ساده ای برای مداخله ی بهورز تهیه شد. پس از آموزش کارشناسان بهداشت روان و با هماهنگی شبکه های بهداشت و درمان شهرستان، بهورزان یا کاردان های مسوول، افراد خودکشی کننده را با ارتباط تلفنی و حضوری و بر اساس اصول PHC و با کمک راهنما مراقبت نمودند. شدت افکار خودکشی با پرسش نامه ی استاندارد افکار خودکشی Beck، قبل و 3 ماه بعد از مداخله ی ارزیابی و تغییرات آن در دو گروه مقایسه شد. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار 16SPSS و آزمون های 2χ، Independent-t، Mann Whitney و Ancova استفاده شد.

میانگین نمره ی شدت افکار خودکشی در گروه آزمون قبل از مداخله 8/19 و پس از آن 5/10 بود (001/0 > P). در گروه شاهد نیز میانگین نمره از نظر آماری معنی دار بود (از 6/19 به 14 رسید). در این مدت هیچ گونه خودکشی رخ نداد.

با توجه به یافته های تحقیق، ادغام طرح پیش گیری از خود کشی در نظام ارایه ی خدمات سلامت باعث کاهش شدت افکار خودکشی در افراد اقدام کننده گردید. تفاوت در شدت افکار خودکشی در گروه شاهد می تواند علاوه بر حمایت خانواده ناشی از استفاده از منابعی مثل بخش خصوصی باشد. معرفی و جلب حمایت منابعی مثل خانواده، روحانیون و سازمان ها توسط پرسنل بهداشتی نقش بسزایی در بهبود سلامت روان، از جمله کاهش شدت افکار خودکشی، دارد و فرصتی برای مدیران محسوب می شود.