معرفی سبک مقبره سازی متصوفه آذربایجان

خطه آذربایجان به عنوان یکی از مهم ترین مناطق سرزمین ایران و همچنین خاستگاه صفویان و مذهب تشیع، نقش مهمی در توسعه و تکامل سنت مقبره سازی اسلامی داشته است. به نظر می رسد طی دوران ایلخانی در این منطقه، سبک خاصی از معماری تدفینی در قالب مقابر برجی شکل تکوین یافته است که مبانی آن ریشه در تصوف اسلامی بخصوص مکتب شیخ زاهد گیلانی و شیخ صفی الدین اردبیلی از عرفای نامی قرون هفتم و هشتم ه ق دارد. از مهمترین نمونه های برجای مانده این سبک می توان به مقبره شیخ صفی الدین در شهر اردبیل، مقبره منسوب به شیخ حیدر در مشکین شهر و مقبره بردع توربه سی در جمهوری آذربایجان اشاره کرد که به لحاظ ویژگی های طراحی و تزیینی از شباهت ها و ویژگی های خاصی برخوردارند. تحقیق کنونی به بررسی و تحلیل ویژگی های معماری و تزیینی این مقابر پرداخته و سعی دارد با تعیین تاریخچه زمانی ظهور این فرم از معماری در منطقه آذربایجان بر اساس بررسی های باستان شناختی، به ابعاد مختلف سبک مزبور دست یابد. بنابر یافته های تحقیق، از مهمترین مصادیق این سبک می توان به شیوه خاص تزیین جداره بیرونی مقابر بصورت کتیبه بنایی الله به عنوان ذکر افضل و مداوم متصوفه و نیز شیوه طراحی پلان اشاره نمود که در مقاله به تفصیل مورد بحث قرار گرفته است.