تاثیر جشن های آیین مهر در فرهنگ ایران و جهان

یلدا برگرفته از واژه ای سریانی به مفهوم میلاد است. ایرانیان باستان این شب را شب تولد الهه مهر یا میترا می پنداشتند. آنان هزاران سال پیش دریافتند که گاه شماری بر پایه ی ماه، نمی تواند گاه شماری درستی باشد. پس درباره ی خورشید به تحقیق پرداختند و گاه شماری خود را بر پایه ی آن بنانهادند و دریافتند که شب سی ام آذرماه، درازترین شب سال است و پس از آن، روزها طولانی می شوند، این شب، زمان تولد مهر و به پاس پیروزی مهر بر اهریمن تاریکی، جشنی برگزار می گردید. به نظر می رسد پرستش الهه ی میترا در روم، از مهرپرستی ایرانیان نشات گرفته باشد، هرچند برخی از محققان در این که کیش «میتراییسم» همان مهرپرستی شرقی بوده است، تردید کرده اند. در هر صورت، اعتقاد به پرستش میترا به صورت آیینی در نقاط مختلف امپراتوری روم رواج یافت و براساس این اعتقاد که تولد میترا در درازترین شب سال (یلدا) است، این شب گرامی داشته و جشن گرفته می شد. با پیروزی مسیحیت از قرن 4م، آیین میتراپرستی، مغلوب دین مسیح گردید اما بسیاری از سنت های آن به مسیحیت انتقال یافت، از جمله این که چون زمان دقیق تولد مسیح نامعلوم بود، شب تولد مهر (با کمی اختلاف) به عنوان شب تولد مسیح از جانب کلیسا پذیرفته شد و مبنای جشن سالانه و سال شماری مسیحیت قرار گرفت.