تعارض اصل و ظاهر در متون فقهی و حقوق

نسبت ببین اماره و ظاهر، عموم و خصوص مطلق است، هر اماره یک ظاهر است ولی هر ظاهر، اماره نیست. در اماره قانونی یک ظهور وجود دارد که از غلبه ناشی می شود، اما در امارت قضایی ظهوری وجود دارد که از غلبه نشات نگرفته است، بلکه ناشی از تعاون قراین و شرایط و اوضاع و احوال است. هم چنین ظاهرهایی است که نه عنوان اماره قضایی دارد و نه عنوان اماره قانونی.
گاهی ظاهر مذکور با اصل (استصحاب، برائت، عدم و...) تعارض پیدا می کند. در فصل خصومت چنان چه اماره قانونی با قضایی فراهم بود قضاوت کار آسانی است اما در صورت فقدان این دو چنان چه ظاهری که از غلبه ناشی می شود با اصل موجود در آن جا تعارض نمود، کدام یک ترجیح بر دیگری دارد؟ در قانون های جاری کشور، ملاک و رویه ی مشخصی برای ترجیح ظاهر بر اصل و یا برعکس وجود ندارد، بلکه باید با توجه به درنظر گرفتن همه اوضاع و احوال و قراین یکی را بر دیگری ترجیح داد.