قدرت ستیزی عارفانه عطار نیشابوری

در میان خیل شاعران گذشته پارسی زبان، به کمتر شاعری بر می خوریم که دست از جان بشوید و در مقابل پادشاهان و قدرتمندان – چه آشکارا و چه به زبان حکایت و رمز – حرف حق بگوید و بلندی همت را در مقابل خوان پر نعمت آنان دوتا و دوتو نکند، در این میان بعضی از عارفان، با تکیه بر قدرت لایزالی یگانه معشوق ازلی، چه از زبان خود یا با گفتار طبقات پایین جامعه و یا از قول دیوانگان عاقل، تازیانه انتقاد را بر گرده این قدرتمندان می کوبند، شعر این گونه شاعران است که می تواند لقب «تازیانه سلوک» بگیرد.
یکی از این شاعران عارف، عطار نیشابوری است، که «سلطانی» جز آن «سلطان حقیقی» نمی شناسد و «شاهی» جز «پادشاه ازلی» نمی داند.
عطار، از سویی لوازم و خلق و خوی پادشاه عادل را بیان می کند و از جهت دیگر، از زبان توده مردم آنها را می نکوهد و گاه پندواندرزمی دهد، و گاه با خشم در مقابل آنان می ایستد و حق گویی می کند.
این مقاله بحثی جستجوگرانه درباره قدرت ستیزی عطار نیشابوری است.