نگرشی بر تحولات ژئوپلیتیکی مناطق همجوار ایران (آسیای مرکزی، خزر و قفقاز)

منطقه قفقاز به دلیل اهمیت استراتژیکی و وجود منابع غنی همواره از زمان های بسیار دور تا کنون به عنوان یک واحد ژئوپلیتیکی کم نظیر در دنیا مطرح است. به طور اعم حساسیت منطقه به عنوان کانون توجهات بین المللی همواره مطمع نظر قدرت های بیگانه در طول تاریخ قرار گرفته، به نحوی که این توجه طمعکارانه به همراه مشکلاتی که از نظر ساختار قومیت های گوناگون وجود داشته سبب شده است که در منطقه نوعی تنش و عدم ثبات وجود داشته باشد. این منطقه پس از فروپاشی اتحاد شوروی سابق همواره شاهد مناقشاتی بوده است که خواه ناخواه بر گستره فضای استراتژیک همجوار ایران تاثیرگذار بوده اند. بحران های متعدد موجود از جمله جدایی طلبی های مردم آجاریا و آبخازی های گرجستان و درگیری های قره باغ و طالشان در جمهوری آذربایجان بخشی از بحران هایی است که هنوز نه به شکل آشکار، بلکه همانند آتش زیر خاکستر امنیت منطقه را تهدید می کند. مواضع چند سال اخیر دولتمردان جمهوری آذربایجان در ناسازگاری با جمهوری اسلامی ایران برای تامین منافع خود در دریای خزر، رزمایش-های متعدد این کشور که با کمک و تجهیز آمریکا و ترکیه صورت می گیرد، از آن جمله است. نیز سیاست های دفاعی امنیتی روسیه براساس تغییر میدان بازی و مقابله با چالش های مذکور در خارج از محیط فدراسیون روسیه و تا حدامکان دورتر از مرزهای جغرافیایی و امنیتی این کشور و امیدواری «پوتین» به تحکیم پایه های قدرت خویش در درون کشور و قبضه کردن قدرت در «کرملین» و «دوما» که اندک اندک برای مقابله با نفوذ آمریکا و ناتو و ترکیه آماده شود، در این مسیر قابل ارزیابی است.