بررسی اثر متقابل نماتد ریشه گرهی Meloidogyne javanica و قارچ عامل پژمردگی ورتیسیلیومی Verticillium dahliae روی نهال های برخی از ارقام زیتون

در این تحقیق نمونه برداری از قارچ Verticillium dahliae سویه غیر برگریز (SS-4) از باغ های آلوده زیتون در ناحیه توشن واقع در جنوب شهر گرگان انجام گرفت. نماتد ریشه گرهی، Meloidogyne javanica، از نهال های زیتون آلوده جداسازی شده و بعد از شناسایی گونه، نماتد روی نشاءهای گوجه فرنگی رقم روتگرز تکثیر گردید. در این آزمایش نهال های یکساله زیتون رقم زرد، روغنی، کرونیکی (مقاوم به ورتیسیلیوز) و مانزانیلا (حساس به ورتیسیلیوز) در بستری از خاک لومی شنی سترون کشت شدند. آزمایش بر اساس طرح کاملا تصادفی در 32 تیمار و پنج تکرار به صورت ذیل طراحی گردید: شاهد، نماتد به تنهایی، قارچ به تنهایی و قارچ + نماتد. میزان زادمایه نماتد با سه جمعیت (2000، 3000 و 4000) لارو سن دوم و در مورد قارچ 10 عدد میکرواسکلروت در هر گرم خاک بستر برای هر گلدان تعیین گردید. گلدان ها در شرایط گلخانه با نور طبیعی و دمای 25-27 درجه سلسیوس نگهداری شدند. پس از گذشت 10 ماه از مایه زنی نهال ها از خاک خارج و پارامترهایی مانند وزن تر ریشه و ساقه، تعداد گال و توده تخم ایجاد شده در ریشه و میزان درصد نشانه های بیماری در بخش هوایی نهال، قهوه ای شدن بافت آوندی، کاهش ارتفاع نهال و کلونیزاسیون بافت ریشه و ساقه توسط قارچ اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که حضور نماتد موجب کاهش کلونیزاسیون ریشه و ساقه توسط قارچ شده است و در مقابل وجود قارچ نیز سبب کاهش گالزایی و تولید توده تخم از سوی نماتد شده است. در حالی که بیشترین درصد نشانه های بیماری روی بخش هوایی نهال ها در تیمارهای قارچ + نماتد مشاهده گردید. پژمردگی ناشی از فعالیت قارچ در بخش هوایی در تیمارهای قارچ + نماتد، در رقم زرد از بیشترین مقدار برخوردار بود. کمترین شدت پژمردگی قارچی در رقم کرونیکی در تیمارهایی که قارچ را به تنهایی دریافت کرده اند مشاهده شد. گالزایی و تولید توده تخم نماتد در ریشه به ترتیب در ارقام مانزانیلا، زرد، روغنی و کرونیکی کاهش یافته بود (05/0? p).