استعاره های دولت در فقه سیاسی معاصر شیعه

تفکر استعاری بدین معنی است که مجموعه ای از روابط ساختاری که معمولا در یک حوزه شناخته شده و کاربرد دارد؛ در حوزه ای دیگر نیز اعتبار شود و به کار رود. استفاده از استعاره یکی از روش های آفرینش و خلاقیت در اندیشه سیاسی است و اندیشمندان مسلمان نیز از کاربست های استعاره در فقه و فلسفه سیاسی به طور مصرح یا ضمنی، استفاده کرده اند. استعاره های «عبد و مولی»، «وقف»، «قضا و محکمه» و نیز استعاره شبان، راه، بدن، اجاره یا ارباب رجوع، از جمله استعاره هایی هستند که در تبیین نظام سیاسی در اسلام معاصر اهمیت بسیار داشته و برخی نیز از یک صد سال تاکنون وارد قانون اساسی ایران شده اند. در این نوشته کوشش خواهیم کرد تنها دو نمونه از مهم ترین این استعاره ها را در فقه سیاسی معاصر شیعه برجسته کرده و اشکال هندسی دولت و نهادهای سیاسی متناسب این استعاره ها را متمایز کنیم؛ استعاره عبد و مولی و استعاره وقف.