نکاتی درباره تاریخ طب اسلامی

علم طب اسلامی در دو مرحله، تاسیس و تالیف و ابتکار، قابل بررسی است. در مرحله تاسیس، بر پایه مصادر یونانی به ویژه طب جالینوسی پدید آمد. اما منحصر در سرمشق یونانی جالینوسی خود نماند و در همان مرحله تاسیس، از طریق گسترش گفتارها و مباحث علمی و افزودن عناصر جدید به علم طب؛ تالیف در موضوعاتی که جالینوس به آن نپرداخته یا در آن تعمق نکرده بود؛ تالیفاتی در نقد جالینوس و رد او و اخذ مطلب از نمونه های غیر یونانی مانند هند، از حوزه جالینوس خارج شد مرحله تالیف و ابتکار را که حداقل پنج قرن طول کشید (از آغاز قرن چهارم تا نیمه قرن نهم هجری / قرن دهم تا پانزدهم میلادی)، می‌توان در تاریخ عمومی پزشکی، مرحله طب اسلامی به شمار آورد. در این مرحله طب اسلامی در مباحثی از قبیل جدایی طب از فلسفه، غلبه بخش عملی طب بر بخش نظری، پیش افتادن تجربه و آزمون بر قیاس و استدلال عقلی صرف، برتری یافتن مشاهدات علمی بالینی بر فرضیات قیاسی از نگاه جالینوسی خارج شد. بر این اساس طب اسلامی از فلسفه مستقل شد و تنها به مباحث طبی پرداخت و اطبا به گسترش فروع طبی و تخصصی کردن آن‌ها پرداختند و به تصحیح اشتباهات گذشتگان و افزودن مطالب جدید و فراوان قادر شدند.