آنتی بیوتیک پروفیلاکسی قبل از اعمال جراحی

یکی از عوامل موثر در کاهش بروز زخم جراحی، استفاده از آنتی بیوتیک پروفیلاکسی قبل از اعمال جراحی می باشد ولی استفاده غیر صحیح از آنتی بیوتیک ها به عنوان پروفیلاکسی قبل از عمل به صورت یک مشکل عمده در آمده است که باعث ایجاد واکنش های دارویی، گسترش عفونت های مقاوم باکتریایی و تحمیل هزینه های غیر ضروری بر بیمارستان می شود. هدف از این مطالعه، بررسی نحوه تجویز پروفیلاکسی در بخش های مختلف جراحی یک بیمارستان دانشگاهی و مقایسه آن با دستورالعمل های بین المللی و استاندارد بود.
در این مطالعه مقطعی آینده نگر و توصیفی، 172 بیمار بستری در 6 بخش جراحی یک بیمارستان دانشگاهی در یک دوره زمانی 2 ساله به صورت ناپیوسته مورد بررسی قرار گرفتند. اطلاعات دموگرافیک و نحوه تجویز آنتی بیوتیک پروفیلاکسی شامل لزوم تجویز آنتی بیوتیک، نوع، دوز و فواصل مصرف، راه مصرف، زمان شروع و طول مدت مصرف آنتی بیوتیک بر اساس پرونده بیمار، کاردکس دارویی، پرسش از پزشک یا پرستار در پرسشنامه مربوطه کدگذاری و ثبت گردید و نحوه تجویز آنتی بیوتیک پروفیلاکسی قبل از اعمال جراحی با دستورالعمل های موجود در دنیا مقایسه گردید. تجزیه و تحلیل داده ها با نرم افزارSPSS 13 انجام شد. برای اهداف توصیفی از جداول و شاخص های مرکزی وپراکندگی استفاده شده واطلاعات عددی به صورت درصد و فراوانی ارائه گردید.
از مجموع 172 عمل انجام شده، متغیر اندیکاسیون یا لزوم تجویز یا عدم تجویز آنتی بیوتیک پروفیلاکسی در 5/71% موارد مطابق با دستورالعمل های موجود بود. در بین 108 بیمار دارای اندیکاسیون که آنتی بیوتیک دریافت کردند، زمان شروع آنتی بیوتیک در 95 بیمار (88%) صحیح بود و بر اساس نوع آنتی بیوتیک پروفیلاکسی، در 44 مورد (7/40%)، نوع آنتی بیوتیک تجویز شده مناسب بود. در 34 نفر (5/31%) از بیماران، دوز و در 26 نفر (24%) از کل بیماران که پروفیلاکسی مطابق دستورالعمل دریافت کرده بودند، فواصل آنتی بیوتیک پروفیلاکسی تجویز شده صحیح بود و تنها در 5 بیمار (6/4%)، طول مدت تجویز آنتی بیوتیک پروفیلاکسی مناسب بود. در رابطه با نحوه مصرف آنتی بیوتیک پروفیلاکسی به جز یک مورد، در تمام بیماران آنتی بیوتیک به صورت داخل وریدی تجویز شده بود. درمجموع از تمام بیمارانی که اندیکاسیون داشتند و آنتی بیوتیک پروفیلاکسی دریافت کردند، تنها 5 بیمار (6/4%) در تمامی موارد (اندیکاسیون یا لزوم تجویز آنتی بیوتیک، زمان شروع، نوع آنتی بیوتیک انتخابی، دوز، فواصل و طول مدت مصرف) مطابق دستورالعمل ها پروفیلاکسی دریافت کرده بودند.
با در نظر گرفتن تمام شرایط تجویز صحیح آنتی بیوتیک شامل اندیکاسیون، زمان شروع، انتخاب نوع آنتی بیوتیک، دوز، فواصل و طول مدت تجویز، نحوه تجویز آنتی بیوتیک پروفیلاکسی تطابق ناچیزی با دستورالعمل ها داشته و بیشترین ناهمخوانی مربوط به طول مدت مصرف آنتی بیوتیک پروفیلاکسی بوده است، ولی چنانچه متغیر طول مدت تجویز آنتی بیوتیک در نظر گرفته نشود، در یک چهارم بیماران، نحوه تجویز آنتی بیوتیک پروفیلاکسی مناسب و مطابق دستورالعمل ها بوده است. تهیه دستورالعمل، آموزش دستیاران و برقراری یک سیستم نظارت برنحوه تجویز آنتی بیوتیک قبل از اعمال جراحی ضرورت دارد تا بر اساس آن تجویز آنتی بیوتیک پروفیلاکسی به شکل موثر صورت گیرد.