تحلیل عناصر نمادین و کهن الگویی در معراج نامه های نظامی

یکی از بخش های برجسته در منظومه های نظامی، معراج نامه های اوست که وی آنها را به تقلید از سنایی غزنوی سروده است. مطالعه این بخش از خمسه نظامی بیانگر آن است که شاعر در توصیف این واقعه عظیم دینی و تاریخی به منابع سیره و تفسیر توجه ویژه داشته و حوادث را آن‎گونه که در این منابع آمده، البته با نگاهی کلی‎تر و با بیان هنری و شاعرانه خود به رشته نظم درآورده است. آنچه در معراج نامه های نظامی قابل‎توجه می‎نماید، برخی اندیشه های نمادین و کهن‎الگویی است که دریافت معنای آنها نسبتا دشوار است و نیاز به تاویل و تفسیر و مراجعه به دیگر منابع دارد. برای مثال در شکل‎شناسی معراج، نظامی، تصویری کهن ارائه داده است که با قدیمی ترین اندیشه های بشری پیوند می‎یابد. در توصیف براق، اسب شبه‎اساطیری پیامبر (ص) نیز شاعر اوج هنر و دانش خویش را به کار برده و مفاهیمی را مطرح نموده است که تنها در پیوند با نمادها و کهن الگوها می‎توان آنها را دریافت؛ مفاهیمی که شکل مصور آن در مینیاتورهایی که معراج را به تصویر کشیده اند نیز منعکس شده است.