بررسی نقش انرژی در شکل گیری قلمروهای ژئواستراتژیک جهان

اندیشمندان حوزه اقتصاد کلان بین الملل بر این باورند که برخلاف قرون گذشته که اشغال سرزمین ها تضمین کننده ورود ثروت به یک کشور بود، در قرن 21 توان مهار منابع انرژی خطوط انتقال آن، تضمین کننده ورود ثروت است.
در پی انقلاب صنعتی، به تدریج انرژی به یکی از عوامل مهم تولید تبدیل گردید و در قرن بیستم به عنوان یکی از مولفه های مهم در شکل گیری و یا تغییر قلمروهای ژئواستراتژیک ساخته شد. بر همین اساس، طی دهه های گذشته کشورهای حوزه خلیج فارس به دلیل برخورداری از منابع عظیم نفت و گاز همواره به عنوان یکی از مناطق ژئوپلتیک جهان قلمداد شده اند.
اما با کشف ذخایر قابل توجه هیدروکربنی در حوزه دریای مازندران و کشورهای پیرامون آن، قلمرو ژئواستراتژیک منطقه خاورمیانه تا منطقه آسیای میانه و قفقاز گسترش یافت و قلمرو ژئواستراتژیکی جدیدی به نام «خاور نزدیک بزرگ» تسکیل شد که به دلیل ایفای نقش حیاتی در دهه های آتی در تامین نفت و گاز به عنوان«شاهین تعادل جهان در قرن21» نامیده می شود. در چنین شرایطی، ایران به دلیل قرار داشتن در قلب خاور نزدیک بزرگ، دارا بودن رتبه اول ذخایر هیدروکربنی قابل استحصال در جهان، ظرفیت بالای تولید و صادرات نفت و گاز و موقعیت سرزمینی ویژه برای تبدیل شدن به دالان استراتژیک تجارت نفت و گاز منطقه و جهان، از اهمیت بی نظیری برخوردار است.