برخی از ملاحظات منطقی میرداماد

میرداماد را می توان به عنوان حلقه وصل سیر مباحث منطقی و گذر از منطق مشایی به صدرایی به شمار آورد. او علاوه بر توضیح و تحلیل دقیق برخی از مباحث مطرح شده توسط منطق دانان پیش از خود، ملاحظاتی نیز در زمینه بحث های منطقی دارد که در این مقاله مورد بررسی قرار می گیرد. مانند:1. تبیین دقیق موضوع منطق و تفکیک بین معقولات ثانیه منطقی و فلسفی. از نظر میرداماد عروض معقولات ثانیه منطقی بر معقولات اولی به حسب وجود ذهنی است در حالی که عروض معقولات ثانیه فلسفی به حسب وجود خارجی یا اعم است.
2. تقسیم مطلب هلی بسیط حقیقی و مشهوری و بیان این که هل بسیط حقیقی، سوال از خود شیء است به حسب حقیقت آن در ذاتش و تقرر ماهیتش و این که این مرتبه تقرر ماهوی طبق اصالت ماهیت، بر مرتبه وجود آن شیء تقدم دارد.
3. وجود رابطی دو اصطلاح دارد، یکی از دو معنا محمول واقع می شود و دیگری وجود رابط است که بین موضوع و محمول قضایا قرار دارد و مقابل وجود فی نفسه است؛ این معنا از وجود رابطی، وجود فی غیره است و از آن به معنای حرفی یاد می شود.
4. تبیین معنای اعم بودن موضوع سالبه از موجبه و دفع پارادوکس مطرح شده در رابطه با این اعم بودن، با توجه به اعتباری بودن شمول و اعم بودن موضوع سالبه از موجبه.
5. جریان برهان لم و ان در قیاس های استثنایی، همانند قیاس های اقترانیه با توجه به این که مستثنی در آن به منزله حد وسط در حملیه است.