پژوهش نامه مطالعات مرزی
پیاپی 4 (تابستان 1393)

آب و هوا نه تنها در ارتباط با حیات انسان اهمیت فراوانی دارد، بلکه در امور نظامی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. آب و هوا از عواملی است که طرح های نظامی، تاکتیک ها و دکترین ها، فرماندهی، انتخاب نیروهای نظامی، تجهیزات نظامی، البسه، آماد، تعمیر و نگهداری، ساخت و پشتیبانی را تحت تاثیر قرار می دهد. هدف از پژوهش حاضر ارزیابی تاثیر عناصر اقلیمی بر فعالیت نیروهای نظامی و انتظامی در نیمه غربی کشور بوده است.

به منظور ارزیابی تاثیر عناصر اقلیمی بر فعالیت نیروهای نظامی و انتظامی از شاخص دمای موثر استاندارد (SET) استفاده گردید. بدین منظور داده های مربوط به پارامترهای اقلیمی شامل دمای هوای خشک، رطوبت نسبی، سرعت باد، ابرناکی و فشار بخار اشباع در دوره روزانه و ساعتی طی دوره آماری 1985 تا 2010 از سازمان هواشناسی دریافت گردید. در ادامه شرایط آسایش اقلیمی و تنش های گرمایی و سرمایی در روزها و ماه های مختلف سال با استفاده از شاخص SET ارزیابی و در محیط GIS پهنه بندی گردید.
یافته ها و

نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که از ماه اردیبهشت تا مهر در استان های خوزستان و غرب ایلام و کرمانشاه تنش های گرمایی با شدت های مختلف برای نیروهای نظامی وجود دارد. در صورتی که در همین دوره در مناطق شمالی مثل آذربایجان و کردستان شرایط برای نیروهای نظامی تا حدود زیادی مطلوب است. از اواخر ماه مهر تا فروردین در نیمه شمالی منطقه (آذربایجان و کردستان) و مناطق مرتفع بخش های میانی تنش های سرمایی با شدت های مختلف برای نیروهای نظامی وجود دارد در حالی که در همین دوره در منطقه خوزستان و ایلام شرایط نسبتا مطلوبی از بعد نظامی دیده می شود.

سلامت روانی کارکنان، یکی از مهم ترین عوامل موفقیت و تعالی سازمان های پیشرو محسوب می گردد از این رو شناخت عوامل موثر بر این متغیر به عنوان گامی مفید در جهت سلامت روانی کارکنان و در نهایت موفقیت سازمان حائز اهمیت می باشد، این مقاله ی تحقیقی با هدف بررسی اثرات متغیر سرمایه اجتماعی به عنوان یکی از عوامل اجتماعی و متغیر هوش هیجانی به عنوان یکی از متغیرهای شناختی بر سلامت روانی کارکنان دریابانی بوشهر انجام پذیرفته است.

روش پژوهش توصیفی و از نوع مطالعات همبستگی است. جامعه ی آماری تحقیق را کلیه ی کارکنان دریابانی بوشهر تشکیل می داده اند، که از این جامعه، نمونه ای به حجم 150 کارمند بصورت تصادفی ساده انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها عبارتند از آزمون 90SCL -، آزمون هوش هیجانی سیبر یا شرینگ (995) و پرسشنامه محقق ساخته 31 سوالی سرمایه اجتماعی؛ جهت تحلیل فرضیات پژوهش از تکنیک های استنباطی آزمون ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چند متغیره خطی استفاده شد.
یافته ها و

نتایج تحقیق مبین آن است که، سرمایه اجتماعی و ابعادآن دارای رابطه منفی، معکوس و معنادار در سطح 01/0 با متغیر سلامت روان بوده است؛ هوش هیجانی و ابعاد آن دارای رابطه منفی، معکوس و معنادار در سطح 01/0 با متغیر سلامت روان بوده است؛ ابعاد متغیرهای سرمایه اجتماعی و هوش هیجانی قادر به تبیین واریانس متغیر سلامت روان به مقدار 281/0 می باشند که این مقدار در سطح 01/0 معنادار است.

پژوهش حاضر به تبیین نیازهای کارکنان در فرماندهی مرزبانی جمهوری اسلامی ایران و همچنین تشخیص شاخص-های این عوامل و تعیین اولویت هر یک از این عوامل و شاخص ها پرداخته است. در این پژوهش برای انتخاب گروه نمونه معرف و همچنین افزایش دقت اندازه گیری از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای تعداد 500 نفر از کارکنان فرماندهی مرزبانی ناجا انتخاب شدند. ابزار سنجش این پژوهش یک پرسشنامه 85 سوالی پژوهش گر ساخته بود که این پرسشنامه به مدد تئوری ها و یافته های ملی و جهانی و مصاحبه با متخصصان گردآوری و سپس بر اساس فن دلفی به ویرایش نهایی رسید. اعتبار ابزار سنجش به وسیله آلفای کرونباخ محاسبه و مقدار اعتبار کل تست برابر با 978/0 بود. روایی ابزار سنجش به وسیله روایی سازه بدست آمده که از بار عاملی نسبتا بالایی برخوردار بود. نتایج بدست آمده از تحلیل عاملی بیانگر آن است که عوامل موثر بر تبیین نیازهای کارکنان در فرماندهی مرزبانی مشتمل بر: عامل اول: نیازهای فیزیولوژیکی (96/16)، عامل دوم: نیازهای امنیت(72/16)، عامل سوم: نیازهای عزت نفس (61/15)، عامل چهارم: نیازهای خود شکوفایی (82/7)، عامل پنجم: نیازهای اجتماعی (75/3) و عامل ششم: نیازهای تعلق و عشق (71/3) می باشد. یافته ها نشان می دهد که شش عامل بدست آمده در مجموع 58/64 درصد واریانس کل نیازهای کارکنان در فرماندهی مرزبانی را تبیین می کنند. نتایج بدست آمده از آزمون اثرات بین گروهی نشان داد که همه شاخص ها و عوامل مطلوب از دیدگاه های گروه های نمونه برای تبیین نیازهای کارکنان در فرماندهی مرزبانی مورد تایید قرار گرفته اند و میانگین نیاز فیزیولوژیکی، نیاز ایمنی و تامین، نیاز عزت نفس و همچنین نیاز خودشکوفایی مرزبانان فرمانده بیشتر از مرزبانان درجه دار است. همچنین نتایج آزمون تحلیل واریانس یک راهه نشان داد که اولویت نیاز فیزیولوژیکی و امنیت در مراکز استان ها به ترتیب عبارتند از: خراسان شمالی، گلستان، مرکز شهید ادیبی، خراسان جنوبی، خوزستان، ایلام و هرمزگان. در مورد نیاز عزت نفس، اولویت نیاز فوق در مراکز استان ها به ترتیب عبارتند از: گلستان، هرمزگان، مرکز شهید ادیبی، کرمانشاه، کردستان و ایلام. در مورد نیاز خودشکوفایی، اولویت نیاز فوق در مراکز استان ها به ترتیب عبارتند از: گلستان، هرمزگان، مرکز شهید ادیبی و ایلام. در مورد نیاز اجتماعی اولویت نیاز فوق در مراکز استان ها به ترتیب عبارتند از: گلستان، مرکز شهید ادیبی، هرمزگان و ایلام. و در مورد نیاز تعلق و عشق، اولویت نیاز فوق در مراکز استان ها به ترتیب عبارتند از: مرکز شهید ادیبی، گلستان و ایلام. در سایر استان ها در نیازها تفاوتی وجود ندارد و میزان اهمیت آن یکسان است و در پایان بر اساس مطالعات انجام شده مناسب ترین الگوی مفهومی نیازهای کارکنان در فرماندهی مرزبانی نیروی انتظامی ارائه شده است.

اختلافات مرزی از جمله مباحثی است که از جایگاه و اهمیت بالایی در مطالعات مرزی و چگونگی کنترل و مدیریت مرزها برخوردار است. شناخت این عوامل و وزن آنها در مناطقی نظیر خلیج فارس که از اهمیت و حساسیت بالایی برخودار هستند، می -تواند سبب کاهش اختلافات و دستیابی به منافع ملی و امنیت ملی گردد.

مقاله حاضر با روش توصیفی و تحلیلی با هدف تبیین عوامل موثر بر اختلافات مرزی در حوزه خلیج فارس و سطح بندی آن ها با استفاده از تکنیک مدلسازی ریاضی ای اچ پی (AHP) به انجام رسیده است.
یافته ها و

نتایج تحقیق حاضر که برگرفته از داده های کتابخانه ای و میدانی است نشان دهنده آن است که 18 عامل نظیر اختلافات ارضی، مسائل مرزی (عدم تحدید حدود، مبهم بودن و...)، موقعیت استراتژیکی و ژئوپلیتیکی منطقه مرزی، منابع مشترک مرزی و... بر اختلافات مرزی در حوزه خلیج فارس تاثیرگذار است. در میان این 18 عامل مسائل مرزی، اختلافات ارضی و منابع مشترک مرزی بیشترین وزن را به خود اختصاص داده است و عوامل سن مرز، تکامل مرز، سیستم مدیریتی نامشابه و تعدد همسایگان کمترین وزن را به خود اختصاص داده است. با توجه به وزن عوامل موثر بر اختلافات مرزی می توان آنها را در قالب چهار سطح تقسیم بندی کرد.

آینده پژوهی منعکس می کند که چگونه از دل تغییرات (یا تغییر نکردن) «امروز»، واقعیت «فردا» تولد می یابد. در اغلب کشورها افق برنامه ریزی چه در سطح ارگان ها و دولت ها معمولا کوتاه مدت و حداکثر پنج ساله است. اما با توجه به شرایط موجود و این که سرعت تغییرات در جهان امروزی بسیار زیاد است، نگرش و تامل در آینده های دورتر از قبیل: بیست، سی و حتی پنجاه سال آینده، امری مهم و ضروری به نظر می رسد. آینده پژوهی از آن جا که فرصتی برای مطالعه و بررسی شرایط و ویژگی های آینده را برای تصمیم گیران فراهم می کند، بستری برای توسعه تلقی می گردد. هدف از نگارش این مقاله، تبیین نقش و جایگاه آینده پژوهی در مرزبانی ناجا بوده است.

روش به کار رفته در این پژوهش، از لحاظ هدف کاربردی و از نظر روش؛ اسنادی وکتابخانه ای است. نگارندگان با بهره گیری از منابع موجود و تجربیات مکتوب در کتابخانه ها، اینترنت و آرشیو اسناد، اهداف تحقیق را دنبال نموده اند.
یافته ها و

یافته های تحقیق نشان می دهد که مرزبانی ناجا، به منظور حفظ کارایی و تداوم موفقیت در زمینه انجام ماموریت های خود در آینده، ناگزیر به بررسی موضوعات مرتبط با آینده و بهره گیری از فنون و روش های آینده پژوهی است. در این صورت، مرزبانی شرایط فعلی خود را تشخیص داده، اقدامات و اهداف خود را دنبال کرده و از بستر زمان و فضای مادی و اجتماعی می گذرد. این وضعیت و انجام اقدامات مربوط به آینده پژوهی، باعث می شود فرماندهی مرزبانی در رسیدن به اهداف عالیه خود بسیار موفق تر عمل نماید.

هدف مقاله حاضر شناخت چالش های یگان های دریابانی در برقراری امنیت مرزهای آبی اروند است تا با بررسی این چالش ها به منظور دستیابی به یک الگوی امنیت ساز برای مدیریت بهتر مرز آبی این منطقه حساس با توجه به حضور قدرت های فرامنطقه ای در آن سوی مرز گام مهمی در تحقق امنیت پایدار منطقه برداشته شود. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی است و از نظر روش پیمایشی توصیفی می باشد. جهت گردآوری مطالب از روش های کتابخانه ای، مطالعه اسنادی و ابزار پرسش نامه استفاده شده است. جامعه آماری این مقاله عبارت است از کارکنان پایگاه دریابانی آبادان به تعداد 14 پاسگاه که مشتمل بر 220 نفر می باشند. حجم نمونه بر اساس جدول اچ. س بولا شامل140 نفر تعیین گردیده است. روایی و پایایی پرسشنامه با مطالعه منابع، انجام تست، اخذ نظر کارشناسان و با استفاده از آزمون آلفای کرونباخ با مقدار 79 % تایید گردید. نتایج حاصله نشان می-دهد که مهم ترین عوامل تاثیرگذار بر مقوله امنیت اروندرود به دو بخش عمده برون ساختاری و درون ساختاری تقسیم می شود. از جمله پیشنهادات موثر برای سامان دهی وضع موجود می توان به موارد ذیل اشاره کرد: اول طراحی یک الگوی آموزش بر اساس انجام یک نیاز سنجی میدانی برای ارتقای سطح دانش تخصصی عوامل دریابانی و دوم تقویت پاسگاه های مرزی از نظر تجهیزات و نیروی آموزش دیده علاقمند به خدمت در مرز.

ره گیری و ردیابی افراد و فعالیت ها از نیازهای اساسی تامین امنیت جامعه است. ثابت شده است که جنبه های مهمی از مساله ی استقرار سنسورهای امنیتی و نظامی را می توان با استفاده از مساله ی پوشش مکانی به همراه آنالیزهای مربوط به میدان دید، مدل سازی نمود، در این مقاله تلاش شده است تا نتایج مدل سازی مکانیGIS در تحلیل پوشش ایستگاه های رادار واقع در نواحی مرزی شرق کشور مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد.

این تحقیق از منظر هدف، کاربردی و از منظر نوع، توصیفی – تحلیلی است؛ جامعه آماری این پژوهش، کلیه ی مسئولان فرماندهی مرزبانی ناجا، کارشناسان و متخصصان رادار در معاونت فاوا ناجا و در مجموع مشتمل بر 120 نفر بوده اند. به منظور انتخاب حجم نمونه ی آماری با استفاده از روش تعیین حجم نمونه ی کوکران، تعداد 51 نفر انتخاب شدند. با توجه به طبقاتی بودن جامعه ی آماری و نسبت های متفاوت بین آن ها، از روش نمونه گیری طبقاتی استفاده شد.
یافته ها و

کلیه فرضیه های تحقیق گویای این واقعیت است که ناجا قبل از هر گونه اقدامی درخصوص راه اندازی سامانه های راداری در نوار شرقی کشور باید از مدل سازی های مکانیGis در تحلیل پوشش ایستگاه های رادار مرزی استفاده نماید.