فهرست مطالب
نشریه مطالعات قرآنی
پیاپی 2 (تابستان 1389)
- تاریخ انتشار: 1389/06/18
- تعداد عناوین: 9
-
صفحات 11-28ایمان نقش تعیین کننده ای در رسیدن انسان به سعادت دارد. بحث درباره ایمان در حوزه الهیات دارای سابقه ای طولانی است و همواره به صورت موضوعی زنده و اثرگذار در مباحث اندیشمندان مطرح بوده است. بحث بر سر این است که آیا لازم است ایمان و باورهای دینی عقلانی باشند یا خیر. بر این اساس مقاله حاضر در دو شماره، ایمان گرایی را بر دو محور مسیحیت و اسلام با توجه به مبانی نظری آنها مقایسه و نقد می کند. در بخش نخست به بیان مفهوم ایمان از منظر مسیحیت، ایمان گرایی و مراتب آن، تبیین مبانی فکری برخی از اندیشمندان ایمان گرا از جمله سورن کرکگور، نقد ایمان گرایی و بیان و نقد عقل گرایی افراطی می پردازیم.کلیدواژگان: مسیحیت، اسلام، دین، عقل، ایمان گرایی، افراط و تفریط
-
صفحات 29-43رسول و امت هر یک مسئولیتی دارند؛ رسول مسئول تبلیغ آیات و احکام الهی است و امت اسلامی مسئول فهم و پذیرش دعوت الهی اند، درواقع حقیقت اطاعت، کوشش برای رسیدن به هدف والای رسول است.
مسئولیت خاتم پیامبران بلاغ آشکار است و در مقابل، وظیفه مومنان قراردارد که اطاعت است. اطاعت مومنان از رسول اکرم موجب هدایت، قبولی اعمال، وحدت و دوری از گناه می شود و اطاعت نکردن باعث عذاب دنیوی و اخروی است. بنابراین اطاعت از رسول یکی از موارد امتحانات الهی برای مومنان است.کلیدواژگان: اطاعت خدا، اطاعت رسول، اولیالامر، سنت -
صفحات 45-63حمدالله مستوفی در خلق اثر ارزنده خود، تاریخ گزیده توانسته است با توسل به 55 آیه از قرآن کریم که سند معتبر عالم اسلام و گنجینه معارف انبیای سلف و بزرگ منادی دانش و خرد و حکمت است رازهای پنهان و آشکار تاریخ را از لابه لای متون پرمحتوا و ارزشمند آن بیرون بکشد و با استناد به این آیات، ارزش و اهمیتی خاص همراه با قداست به مطالب مندرج در تاریخ خود بدهد. به همین جهت است که تاریخ گزیده او در میان تواریخ عهد ایلخانان کتابی معتمد، معتبر و مستند است و بیشتر مورخان پس از او آن را سندی متقن دانسته اند و بهره های فراوانی نصیب آنها شده است.کلیدواژگان: قرآن، حمدالله مستوفی، تاریخ گزیده، آیات
-
صفحات 65-84آیه 33 سوره مائده مبنای تبیین موضوع و حکم محاربه با خدا و رسول و افساد فی الارض است. با توجه به تفاسیر و روایات وارده در این خصوص فقهای شیعه محاربه را بر کشیدن سلاح برای ترسانیدن مردم تعریف کرده اند، اما از تعریف امام خمینی شرط سومی نیز برای آن به دست می آید که عبارت است از قصد افساد در زمین. مجازات محاربه کنندگان با خدا و رسول نیز در آیه مذکور چهار نوع تعیین شده است که عبارت اند از کشتن، بر دار زدن، بریدن دست و پای مخالف و تبعید از محل زندگی. در روایات برای تعیین حد محارب، سه روش ترتیب، تخییر و تخییر ترتیبی بیان شده که قول مشهور فقهای شیعه و به تبع آن در قانون مجازات اسلامی قول به تخییر است و انتخاب هر یک از حدود چهارگانه به اختیار حاکم واگذار شده است.کلیدواژگان: حد، محارب، محاربه، افساد فی الارض، ترتیب، تخییر
-
صفحات 83-105جدایی علم و دین در قرون وسطا و ابتدای رنسانس مطرح نبود، چرا که در آن اعصار بسیاری از دانشمندان علوم طبیعی، همزمان متکلمان و عالمان دینی جوامع خود نیز بودند. با ظهور علوم تجربی در قرن هفدهم، کم کم احساس استغنای از دین در دانشمندان علوم به وجود آمد و منجر به پیدایش خداباوری فارغ از وحی و سپس جریان روشنگری فرانسوی و در نهایت ماتریالیسم علمی شد. در قرن های هجدهم و نوزدهم به نظر رسید که علوم به پایان راه خود رسیده اند و به زودی جای دین را خواهند گرفت. چنین برداشتی تا نیمه اول قرن بیستم نیز ادامه داشت. در این بین فیلسوفان، متکلمان و حتی دانشمندان بر آن شدند تا با ارائه راه حل هایی، مشکل تعارض علم و دین را حل کنند. این نوشتار پس از مرور جریان های عمده فکری مرتبط با موضوع، راه حل های ارائه شده برای رفع تعارض علم و دین را نقد و بررسی می کند.کلیدواژگان: ماتریالیسم علمی، پوزیتیویسم منطقی، نظریه تکامل، نو ارتدوکسی، فلسفه تحلیل زبان، ابزار انگاری
-
صفحات 107-127در فقه و قانون مدنی نهاد خانواده اهمیت ویژه ای دارد و شارع و قانون گذار آزادی اراده طرفین را در آن به سبب پیوستگی کامل حیات اجتماع به حیات خانواده محدود و موارد فسخ نکاح و طلاق را تعیین کرده است. در این ارتباط فقها و حقوق دانان طلاق را به طور مطلق حق مرد می دانند و در موارد استثنایی طرقی برای دستیابی زن به طلاق در نظر می گیرند. در این نوشتار ضمن بررسی دیدگاه های مختلف فقهای اسلام و ارزیابی ادله آنها به مواردی می پردازیم که حق طلاق مطابق با موازین فقهی و قانونی به زن واگذار شده است که عبارت اند از:1. وکالت بلاعزل و توکیل غیر زن در طلاق
2. عسر و حرج (طلاق قضایی)
3. خلع و مباراتکلیدواژگان: حق طلاق، فقه امامیه، حقوق موضوعه -
صفحات 129-138یکی از رایج ترین شیوه های بهره گیری از آیات قرآن در نثر نویسندگان، اقتباس و تضمین است. تاریخ جهانگشای جوینی که یکی از برجسته ترین متون نگارش یافته به نثر فنی است از این شیوه بسیار بهره برده است. در این مقاله ضمن اشاره به تضمین و اقتباس و اغراض آن در تاریخ جهانگشا انواع آن را نیز از نظرگاه های متفاوت بررسی می کنیم.
یکی از مواردی که در این نوشته مورد توجه قرار گرفته جایگاه دستوری آیات قرآن در جملات است. از این منظر آیات قرآن به عنوان رکن تکمیل کننده جمله از جهت دستوری گاه نقش مفعول، مضاف الیه، صفت، مسند و مانند آن را ایفا می کنند. در این اثر، نویسنده به گونه ای هنرمندانه از آیات قرآن از سویی برای غنای معنایی و از سوی دیگر به منظور زیباسازی فضای کلام و نمایاندن هنر نویسندگی استفاده کرده است.کلیدواژگان: قرآن، اقتباس، تضمین، تاریخ جهانگشا، نثر فنی -
صفحات 139-154ارض مقدس که بر اساس قرائن موجود در قرآن کریم و تورات عبارت از سرزمین فلسطین است، سرزمینی حاصلخیز و بهره مند از نعمات مادی است و یکی از وجوه اتصاف آن به قدسیت و برکت همین است، اما به تصریح قرآن کریم و اشاره تورات، وجه قوی در قدسیت یافتن آن، تاثیر این سرزمین در خیزش و انتشار جریان های رسالی و الهی در طول تاریخ بشر بوده است.
در فرهنگ قرآن، اعطای نعمات الهی به قوم بنی اسرائیل در راستای تحقق مشیت خداوند در پیگیری خط رسالات پیشین و ایجاد جامعه توحیدی بوده است. این مطلب را به روشنی در فقرات فراوانی از تورات نیز می توان پی جویی کرد اما به دلیل ظهور و تعمیق اندیشه تفضیل نژادی در میان بنی اسرائیل، وجه قدسیت ارض مقدس در انگاره های این قوم دچار تغییر و تحویل شده و به سطح نازل «محل اسکان قوم برتر خدا» تنزل یافته است.کلیدواژگان: ارض مقدس، قرآن، تورات، قدسیت -
صفحات 155-169اعجاز قرآن از جنبه های گوناگونی بررسی شده است که یکی از انواع آن اعجاز علمی است. علوم در قرآن به دو دسته تقسیم می شوند: علم به حقایق حسی و عقلی، علم به حقایق غیبی و ماورایی. گرچه قریب به یک چهلم آیات شریفه به خلقت آسمان ها، ماه، خورشید، ستارگان و عجایب آنها اختصاص پیدا کرده است، وجود احادیثی درباره منع ایجاد ارتباط بین گردش ستارگان و تاثیر آنها بر سرنوشت بشری را نمی توان نادیده گرفت. در این مقاله سعی بر این است تا با تعریف «احکام» نجوم و «احوال» آن و بررسی حد و مرز هر یک و ایجاد قدرت تشخیص بین این دو مقوله نظر شفاف قرآن درباره علم نجوم بیان شود. همچنین به مواردی چند از پیشگویی های قرآن در علم نجوم اشاره شده است.کلیدواژگان: قرآن کریم، احکام نجوم، احوال نجوم
-
Pages 11-28Faith plays a vital role in achieving felicity in life. Talking about faith in the field of theology is of a long history which always expressed as an important and effective subject by the intelligentsia. Their discussion is that whether faith should be rational or not. The present article studies and criticizes fideism in Islam and Christianity based on their theoretical principles (in two sections). In the first section the concept of faith in Christianity, fideism and its classifications, principles of some of the intelligentsia such as Soren Kierkegaard, criticism of fideism and rationalism will be discussed.Keywords: Christianity, Islam, Religion, Reason, Fideism, extremes
-
Pages 29-43the Messenger is responsible for expressing verses and divine commandments. An Islamic nation is responsible for understanding and accepting those commandments. Indeed, the reality of obedience is the attempt to reach to the Messengers goal. The responsibility of the last prophet is the conspicuous invitation (to believe) and the nations duty is obedience. The believers obedience will cause the acceptance of pray, unity and eluding of sin and disobedience will cause this world and hereafters suffering. Thus obeying the Prophet is one of the divine trials for the believers.Keywords: obedience to God, obeying the Prophet, Governing Prophets, tradition
-
Pages 45-63Hamdollah Mostowfi could draw out the hidden and evident secrets of history amongst the valuable 55 texts and verses of Holy Quran which is a treasure for prophets in creating his precious book, Tarikh-e Gozideh. By relying on these verses he could add special value to the issues mentioned in his book. Thats why his Tarikh-e Gozideh is valid, trustworthy and valuable in the history; most historians know it as a valuable document and could use it in many issues and fields.Keywords: Quran, Hamdollah Mostowfi, Tarikh, e Gozideh, verses
-
Pages 65-84The main subject of the 33rd verse of Maedeh Sura is to express the verdict of enmity against God and His Messenger and corruptions on earth. According to related explanations and narratives, the Shiite jurisprudents have defined enmity as drawing weapon in order to terrify people. Imam Khomeini also had added the third condition which is the tendancy in doing corruption on the earth. The punishment of the enemies against God in the mentioned verse has determined of four types which are murdering, hanging, cutting the opposite hands and legs and exiling from the hometown. Selecting each punishment is due to the judges authority.Keywords: enemy against God, enmity against God, corruption on earth, penance
-
Pages 83-105The separation of science and religion was not posed in the medieval centuries and the Renaissance era; because most of the scientists of natural sciences were the speakers and religious men of their own societies. Appearance of experimental sciences in the seventeenth century made the needless (feeling) toward these scientists and caused the emergence of believing in God and scientific materialism. It seemed that in the eighteenth and nineteenth centuries the sciences have finished and will replace the religion. This point of view had continued till the beginning of the twentieth century. The present article studies the offered solutions in order to eliminate the distinctions between science and religion following a review on related thoughts on the mentioned issue.Keywords: scientific materialism, theory of evolution, philosophy of language analysis
-
Pages 107-127Family plays an important role in jurisprudence and social laws and the Islamic lawyer has determined the parties freedom because of the dependence of the societys living to the families. Jurisprudents and lawyers definitely know the divorce right as the right for men and leave some exceptions for women. The present article studies the different points of view of jurisprudents on the right of divorce in the cases that this right is given to women such as power of attorney to other than wife, when both wife and husband desire to divorce (Osro Haraj).Keywords: The Right of divorce, Imamiyeh jurisprudence
-
Pages 129-138One of the most common strategies in using the Holy Quran verses is derivation. Joveinis Tarikh-e Jahangosha which is one of the most famous written texts in technical prose has enjoyed this strategy a lot. The present article studies the derivations in Joveinis Tarikh-e Jahangosha as well as its types from different points of view. One of the considered factors in the present article is the grammatical positions in the verses of the Holy Quran. In Joveinis Tarikh-e Jahangosha the author has used the verses of the Holy Quran on one hand for its richness in semantics and on the other hand for its aesthetic atmosphere.Keywords: Quran, derivation, Tarikh, e Jahangosha, technical prose
-
Pages 139-154The Holy Land which means Palestine according to documents mentioned in Holy Quran and Torah is a fertile land enjoying earthen gifts. Holy Quran and Torah affirm that its holiness is definitely because of this fertility during the history.
In Qurans culture contributing divine gifts to Zion tribe was because of the providence in order to create theism society. This subject can be found in Torah as well but because of the emergence of racism in Zion tribe, its holiness has been challenged and changed.Keywords: Holy Land, Quran, Torah, holiness -
Pages 155-169The miracle of Holy Quran has been studied from different " aspects which one of them is scientific miracle. Science in Quran" divides into two types: knowing the sensual and logical facts and" knowing ultramundane facts. Although almost one fortieth of verses in Quran are specified to creation of Skies, the Moon and the Sun but the narratives on the relations between stars and their effects of " humans destiny cannot be ignored. The present article attempts to define" astrological status and Qurans view on this science as well as" mentioning some of the Qurans predictions in astrology.Keywords: Holy Quran, astrology, astrology status