فصلنامه علوم روانشناختی
پیاپی 27 (پاییز 1387)

پژوهش حاضر به منظور مقایسه توانش های اجتماعی دخترها و پسرهای دارای نشانگان داون مدارس استثنایی شهر تهران در گروه سنی 7 تا 12 سال انجام شد. برای انتخاب نمونه از روش نمونه گیری خوشه ایتصادفی استفاده شد که در مجموع 129 کودک دارای نشانگان داون (58 دختر و 71 پسر) انتخاب و پرسشنامه ها در اختیار مادران آنها قرار گرفت. در این مطالعه جهت سنجش میزان توانش های اجتماعی و مشکلات رفتاری از پرسشنامه نظام درجه بندی توانش های اجتماعی (ssrs) گرشام و الیوت استفاده شد. جهت تحلیل داده ها از آزمون t گروه های مستقل استفاده شد و نتایج زیر بدست آمد: در مقیاس های همکاری، قاطعیت، خویشتن داری، برون گردی و فزون کنشی بین دخترها و پسرها تفاوت معناداری وجود دارد. در مقیاس درون گردی تفاوت معناداری بین دو گروه دختر و پسر مشاهده نشد.

هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی رابطه مولفه های سازش یافتگی دوتایی و سبک فرزندپروری والدین با سلامت عمومی فرزندان می باشد. به این منظور 154 دانش آموز (80 دختر و 74 پسر) دوره متوسطه شهرستان شیراز با روش نمونه گیری خوشه ایچند مرحله ای انتخاب شدند. برای سنجش سازش یافتگی دوتایی والدین از پرسشنامه سازش یافتگی دوتایی اسپنیر (DAS)، برای سنجش سبک فرزندپروری والدین از پرسشنامه سبک فرزندپروری بامریند و برای سنجش سلامت عمومی فرزندان از پرسشنامه بررسی سلامت عمومی (Sf-36) استفاده شد. نتایج حاصل از تحلیل رگرسیون و همبستگی نشان داد که مولفه های توافق دوتایی مادر، رضایت دوتایی پدر، انسجام دوتایی پدر و سبک فرزندپروری پدر بیش از سایر مولفه های پژوهش قادر به تبیین سلامت عمومی فرزندان می باشند.

هدف از این پژوهش بررسی نقش ساخت خانواده در میزان سازش یافتگی عاطفی، اجتماعی و آموزشی دانش آموزان است. جامعه مورد مطالعه کلیه دانش آموزان مقطع متوسطه سراسر کشور است. حجم نمونه طبق اصول صحیح و علمی 7528 نفر با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی- چندمرحله ای تعیین گردید. برای اندازه گیری متغیرهای پژوهش از دو ابزار عمده الف) پرسشنامه سازش یافتگی در سه حوزه، سازش یافتگی عاطفی، اجتماعی و آموزشی؛ ب) پرسشنامه ساخت خانواده استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل آماری داده ها از آزمون تحلیل واریانس، آزمون شفه، و آزمون t گروه های مستقل استفاده شد نتایج پژوهش نشان داد که:1- 63 درصد از دانش آموزان مقطع متوسطه از نظر سازش یافتگی عاطفی، اجتماعی و آموزشی در سطح متوسط و بالاتر از متوسط قرار دارند. اما 5/39 درصد دانش آموزان از نظر سازش یافتگی عاطفی 4/40 درصد از نظر سازش یافتگی اجتماعی و 8/28 درصد از نظر سازش یافتگی آموزشی پایین تر از متوسط قرار دارند. به عبارت دیگر درصد قابل توجهی از آنان از نظر سازش یافتگی عاطفی، اجتماعی و آموزشی با مشکل مواجه هستند.
2- سطح سازش یافتگی عاطفی، اجتماعی و آموزشی دانش آموزان مقطع متوسطه سراسر کشور که از ساخت خانواده ای سالم برخوردارند به طور معنی داری بالاتر از سطح سازش یافتگی عاطفی، اجتماعی و آموزشی دانش آموزانی است که در خانواده ای فروپاشی شده زندگی می کنند.
3- سطح سازش یافتگی عاطفی، اجتماعی و آموزشی دانش آموزان مقطع متوسطه سراسر کشور که وضعیت اقتصادی و مالی خانواده آنها بالا (از 301 هزار تومان به بالا است) به طور معنی دار بالاتر از سطح سازش یافتگی عاطفی، اجتماعی و آموزشی دانش آموزانی است که وضعیت اقتصادی و مالی آنها پایین (کمتر از 300 هزار تومان) است.

هدف از انجام پژوهش حاضر، بررسی روایی عاملی «پرسشنامه شخصیتی گری- ویلسون» در جامعه دانشجویان ایرانی است. این پرسشنامه میزان فعالیت سیستم های مغزی/ رفتاری را می سنجد و شش مولفه دارد. بدین منظور 408 دانشجو (173 پسر و 235 دختر) با روش تصادفی طبقه ای از بین دانشجویان انتخاب شده و پرسشنامه مورد نظر را تکمیل نمودند.
با استفاده از تحلیل عاملی اکتشافی و روش تحلیل حداقل میانگین سهمی، 6 مولفه جدید به دست آمد که با مولفه های پیشینی پرسشنامه تطابق کامل نداشت. این نتایج همراستا با نتایج به دست آمده در کشورهای دیگر نشان می دهد: روش تحلیل عاملی تنها تاحدودی ساختار پیشینی پرسشنامه شخصیتی گری- ویلسون را تایید می کند. با این وجود باید گفت، اگر ساختار عاملی پرسشنامه شخصیتی گری- ویلسون مبهم است، شواهد تجربی دیگری برای ارزیابی روایی این مقیاس مورد نیاز است.

هدف پژوهش حاضر، بررسی رابطه کمال گرایی و حرمت خود در آزمودنی های نخبه علمی، ورزشی و غیر نخبه بوده است. بدین خاطر 200 آزمودنی نخبه (100 نخبه علمی و 100 نخبه ورزشی) و 200 آزمودنی غیر نخبه (100 آزمودنی غیر نخبه منطبق با نخبگان علمی و 100 آزمودنی غیر نخبه منطبق با نخبگان ورزشی) مورد مطالعه قرار گرفته اند. اندازه گیری متغیرهای یاد شده بوسیله پرسشنامه کمال گرایی مثبت و منفی تری- شورت و همکاران (1995) و حرمت خود نوجنت و توماس (1993) انجام شده است. نتایج بدست آمده نشان داده است که در دو گروه مورد بررسی، بین کمال گرایی مثبت و حرمت خود رابطه مثبت و معنادار و بین کمال گرایی منفی و حرمت خود رابطه منفی معناداری وجود دارد. همچنین یافته ها بیانگر این نکته بود که بین کمال گرایی و حرمت خود آزمودنی های نخبه و غیر نخبه تفاوت معناداری وجود دارد، بین دو متغیر در دو گروه نخبه و غیر نخبه تفاوت معناداری وجود ندارد.

هدف از این مطالعه بررسی ارتباط خلاقیت با پایگاه مهارگری در ورزشکاران زبده مرد شهر اصفهان است. بر این اساس نمونه ای به تعداد 112 نفر از جامعه ورزشکاران دسته اول و همچنین اعضای ثابت تیم های ورزشی شهر اصفهان بصورت تصادفی طبقه ای از میان 6 رشته ورزشی انتخاب شدند. داده ها با استفاده از پرسشنامه دموگرافیک، آزمون های خلاقیت و پایگاه مهارگری جمع آوری شده و با استفاده از تحلیل واریانس چند متغیری و همبستگی مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که ورزشکاران رشته های دو و میدانی و کشتی به ترتیب دارای بالاترین و پائین ترین میزان خلاقیت بوده و کلیه ورزشکاران دارای پایگاه مهارگری درونی می باشند. همچنین رابطه معنی داری بین خلاقیت و پایگاه مهارگری در رشته های انفرادی و گروهی و رشته های با مهارت های باز و بسته در سطح P≤0/05 بدست آمد. رابطه معنی داری نیز بین پایگاه مهارگری و ابعاد آن در رشته های انفرادی و گروهی در سطح P≤0/05 مشاهده شد. اما تفاوت معنی داری با توجه به مهارت های باز و بسته در این دو گروه مشاهده نگردید. همچنین بین خلاقیت و ابعاد آن در رشته های انفرادی و گروهی در مهارت های باز و بسته نیز رابطه معنی داری در سطح P≤0/05 بدست آمد. در ارتباط با ویژگی های فردی ورزشکاران و مقام های کسب شده در زمینه خلاقیت و پایگاه مهارگری نیز رابطه معنی داری در سطح P≤0/05 مشاهده شد. نتایج و پیامدهای پژوهش حاضر در این مقاله تبیین و تشریح خواهد شد.

هدف از نوشتنن این مقاله مروری بر توضیحات نظری ایده های خلاق1 بر اساس نقطه نظرهای پیاژه درباره مفهوم خلاقیت2 است، مفهومی که پیاژه در چارچوب نظریه بناشدنی نگری3 خود توضیحات سودمندی از طریق تحول شناختی و یادگیری درباره آن بیان کرده است. پیاژه (1981) انتزاع تفکری4 را به عنوان مکانیزم خلاقیت عنوان می کند و معتقد است که تولیدات خلاق ممکن است بر مبنای یافتن یک مساله5 یا یک مشکل شکل بگیرد یا از آن منتج شود و براهمیت نقش همکاری وتعامل تاکید می ورزد. از نظر او تحول عقلانی با سه فرآیند اساسی یعنی کنش های درونسازی6 برونسازی7 و تعادل جویی8 سروکار دارد. در این مقاله با مروری بر نظریه پیاژه درباره خلاقیت توضیح داده می شود که چگونه مفاهیم درونسازی و برونسازی با خلاقیت ارتباط می یابند. برای پیاژه تعادل عامل مهمی برای این سوال است که چرا بعضی کودکان با سرعت بیشتری از لحاظ تحول عقلانی منطقی پیشرفت می کنند. بر همین اساس پیاژه مساله سازش9 موجود زنده را در سطح زیست شناختی و روان شناختی و کنش های شناختی را اهرم دستیابی به شناخت و تشکیل شناخت را معادل روان پدیدآیی و نیز تکیه گاه دستیابی به فرآیندهای غیرشناختی قرار داده است (منصور، 1380). بر همین اساس محققان با تعمق بر نظریه پیاژه اهمیت نقش تفکر، اندیشیدن و حل مساله خلاق10 را در این فرآیند روشن ساخته اند و به چگونگی گسترش کیفیت تفکر انسان در حد یک تفکر کننده خلاق اندیشیده اند. آنان واژه هایی از قبیل تفکر انتقادی و فرآیند حل مساله خلاق را زمینه ساز سیر طبیعی تحول شناختی همگانی و ضروری برای خاستگاه خلاقیت دانسته اند.