فهرست مطالب

مطالعات ادبی متون اسلامی - پیاپی 8 (زمستان 1396)

نشریه مطالعات ادبی متون اسلامی
پیاپی 8 (زمستان 1396)

  • تاریخ انتشار: 1396/12/25
  • تعداد عناوین: 7
|
  • حسین خاکپور *، ولی الله حسومی، فاطمه کیخا صفحات 9-38
    باهم آیی وقوع دو یا چند کلمه با فاصله کوتاهی درون یک پیکره زبانی است که انتخاب هر واژه بر روی انتخاب سایر واژگان و وقوع آن ها اثر می گذارد. هدف پژوهش حاضر بررسی باهم آیی واژگانی در دو سوره حج و مومنون می باشد که به روش توصیفی –تحلیلی با رویکرد تطبیقی پس از معرفی 19 رابطه باهم آیی به استخراج بررسی و تحلیل واژگان باهم آیند در سوره های مدنظر پرداخته است که 17رابطه باهم آیی از میان 19 رابطه در سوره حج و مومنون یافت شد. یافته های تحقیق نشان می دهد که 186 باهم آیند در سوره حج و 90 باهم آیند در سوره مومنون بر اساس روابط معنایی مذکور طبقه بندی شدند که در مجموع 276رابطه ازمیان 78آیه سوره حج و 118آیه سوره مومنون می باشد. در این پژوهش تعداد وقوع برخی از کلمات باهم آیند قرآن به صورت اتفاقی از بین کلمات باهم آیند انتخاب و در کل مصحف شریف شمارش شدند تا نشان داده شود کلمات باهم آیند وقوع بالایی باهم دارند. در این میان رابطه اسنادی بیشترین وقوع را در سور حج و رابطه جنسی در سوره مومنون داشت و کلمات باهم آیند استخراج شده از نظر داشتن فاصله و یا نداشتن فاصله نیز مورد بررسی قرار گرفتند و نتیجه به دست آمده نشان داد ، اکثر صورت های باهم آیند در سور حج بی فاصله و در سوره مومنون ، بافاصله می باشند.
    کلیدواژگان: باهم آیی، حج، مومنون
  • احمد امیدعلی *، فاطمه خلیلی صفحات 39-60
    معناشناسی شاخه ای از زبان شناسی است که به بررسی معنا می پردازد. این علم، از علوم بشری، از دیرباز مورد توجه زبان-شناسان بوده است. معناشناسی واژه های قرآن یکی از اساسی ترین پایه های فهم و تفسیر دقیق قرآن است و این پدیده یکی از ویگی های زیبایی شناختی قرآن کریم می باشد. در بررسی های معناشناختی مطالعات زبان شناسی «چندمعنایی» ، یکی از موضوعات قابل طرح در همه ی سطوح زبانی بوده که از آن جمله، چندمعنایی در عین هم خوانی هر یک از معانی ذکر شده با بافت آیات است.
    در پژوهش حاضر چگونگی پردازش مفسران به پدیده ی چندمعنایی و تاثیرپذیری مترجمان از آنها و همچنین توجه آنها به مسئله ی بافت در معناشناسی واژگان چندمعنا، مورد بررسی قرار گرفته است و به این اصل اساسی توجه نموده که نقش بافت در تعیین واژگان چندمعنا به چه صورت می باشد. در نوشتار حاضر، با تکیه بر روش توصیفی - تحلیلی، ترجمه ی شماری از واژگان در سوره ی حج بر اساس بافت کلی آیه و سوره، مورد بررسی قرار گرفته است و نتیجه ی بررسی بیان گر آن است که در بحث واژگان چندمعنا نمی توان درباره ی معنای یک واژه حکم قطعی صادر نمود و گفت که این واژگان حتما دارای معنای واحدی هستند و مترجمان همواره در برگرداندن این نوع از واژگان یک دست نبوده و گاه معانی متفاوتی از یکدیگر انتخاب نموده اند.
    کلیدواژگان: قرآن کریم، چندمعنایی، بافت، سوره حج
  • زهرا فرید *، ریحانه ملازاده صفحات 61-88
    تصویر در متن ادبی نشان دهنده نوع نگاه شاعر به دنیای اطراف اوست. بررسی تصاویر هنری در شعر شاعران از زمانهای قدیم تا به حال با روش های متفاوتی شکل گرفته است. در ادبیات قدیم صور خیال، تشبیه، استعاره، مجاز وکنایه عناصر تصویر ساز شعر بوده اند. در نقد معاصر به جز تصاویر شعری گذشته بررسی عناصری مانند گفتگو، حرکت و رنگ نیز وارد حوزه نقد تصویر شده است. از طرفی شعر عاشورایی به عنوان بخشی از ادبیات متعهد ملتهای مسلمان بخصوص شیعه در طی چند قرن تلاش کرده تا با بیانی تاثیر گذار به ترسیم حوادث وآرمانهای این واقعه عظیم بپردازد.
    از جمله شاعران بزرگ شیعه که خود را پیوسته متعهد به ارزشهای عاشورا دانسته و در چند قصیده طولانی به ذکر مصائب خاندان پیامبر اکرم (ص) پرداخته است «شریف رضی» می باشد. قصیده «کرب و بلا» معروفترین مرثیه او در مورد عاشورا و سرنوشت خاندان نبوی است.
    این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی قصد دارد به بررسی تصاویر شعری مرثیه شریف رضی بپردازد و جایگاه ادبی این شاعر و بخشی از زیبایی های شعر او را نشان دهد.
    در این شعر کاربرد تصاویر استعاری نسبت به بقیه تصاویر از بسامد بالاتری برخورداراست. بی تکلفی و سادگی استعاره در شعر شریف رضی نشان دهنده سادگی زبان شعری اوست. بقیه اجزاء تشکیل دهنده تصاویر مانند تخیل ،عاطفه، تشخیص، رنگ، گفتگو و حرکت نیز همه در راستای دو تصویر اصلی شکل گرفته در قصیده یعنی تصویر مظلومانه امام حسین (ع) ، اهل بیت و یاران ایشان و تصویر ظالمانه دشمنان امام (ع) می باشد.
    کلیدواژگان: شریف رضی، شعر عاشورایی، تصویر هنری
  • مجتبی عمرانی پور *، مهران غلامعلی زاده صفحات 89-106
    مبحث تعریف و تنکیر همواره مورد توجه اهل بلاغت قرار گرفته و برای این مبحث علاوه بر اغراض اصلی، اغراض فرعی نیز ارائه شده است. در این پژوهش سعی شده است تا با روش توصیفی – تحلیلی و با استناد به تفاسیر و کتب بلاغی و لغوی، بحث التفات تعریف و تنکیر در کلمات مشابه (اشتراک لفظی) و کلمات متضاد موجود در یک آیه، از دریچه علم بلاغت در قرآن کریم بررسی گردد. این پژوهش نشان می دهد که در آیات بررسی شده، معرفه و نکره در اغراض فرعی خود بیش تر به کار برده شده اند. کلمات نکره در بین اغراض فرعی خود، بیشتر بار معنایی کثرت و تعظیم و تقلیل را به دوش می کشد و کلمات معرفه که در این آیات، تماما با (ال) تعریف همراه هستند، بیشتر بار معنایی کمال و تعظیم را به همراه دارد. در مواردی التفات میان معرفه و نکره بیانگر نوع نگرش موجود در یک مساله است به این معنی که خداوند متعال با به کارگیری بجای مباحث زبانی و ادبی و التفات معرفه و نکره میان کلمات متضاد، از نگرش و اعتقاد درست پرده برداشته و نگرش و عقیده نادرست دیگران را نیز افشا نموده است.
    کلیدواژگان: قرآن کریم، بلاغت، التفات، تعریف، تنکیر
  • سید مرتضی حسینی * صفحات 107-142
    از کهن ترین گرایش های تفسیری، تفسیر ادبی است که با تمرکز بر علوم ادبی (لغت، صرف، نحو و بلاغت) به دنبال فهم صحیح آیات قرآن کریم می باشد. «مجمع البیان فی تفسیر القرآن» امین الاسلام فضل بن حسن طبرسی (د. 5 4 8 ه. ق) از جمله تفاسیر جامع اجتهادی و از حیث ادبی از غنی ترین آن به شمار می آید. طبرسی در این کتاب با طرح جنبه های معناشناسی واژه ها، إعراب آیات، تحلیل های صرفی، قرائت های قرآنی و مباحثی از این دست، به این علم، خدمت شایانی کرد. نگارنده این سطور، رویکرد مولف را در استفاده از اشعار و امثال عربی برای ارائه یک تفسیر جامع بررسی نموده است. پژوهش حاضر بیان گر آن است که مفسر ارجمند برای تایید یا تبیین یا رد مباحث و دیدگاه های لغوی، صرفی، نحوی، بلاغی، اعتقادی و وجوه قرائات به ابیات و مثل های عربی استشهاد کرده است. روش تحقیق، به صورت کتابخانه ای و مبتنی بر تجزیه و تحلیل داده ها می باشد.
    کلیدواژگان: اشعار و امثال عربی، تفسیر ادبی، مجمع البیان، طبرسی
  • سوده مرادیان *، محمد جنتی فر صفحات 143-172
    دعبل از برجسته ترین شاعران متعهد دینی عراق است که آوازه شجاعت و ظلم ستیزی اش بر سر زبان هاست؛ وی شعر و زندگی خویش را در راستای دفاع از مبانی اهل بیت (علیهم السلام) و اثبات حقانیت آنان، گسترش آرمان های تشیع، نشر فرهنگ قرآن و حدیث قرار داد.
    بیشتر شهرت این ابرمرد تاریخ ادبی تشیع مرهون قصیده «تائیه» با موضوعیت مدح اهل بیت، اشاره به حادثه ی کربلا و رثای سالار شهیدان (ع) ، هجو دشمنان و دفاع از حقوق پایمال شده آنان می باشد.
    قصیده مذکور در بحر طویل و قافیه «تاء» سروده شده و از نظر ادبی شاعر از تصاویر هنری از قبیل تشبیه، استعاره، کنایه، تضاد، تلمیح و ذکر اشارات تاریخی با هدف زیبایی آفرینی و در بیشتر موارد در راستای القای معانی و وضوح هر چه بیشتر مضامین با روح دینی به مخاطب بهره برده و از خلال انتقال اندیشه ها و تجارب بی شائبه ی خویش از یک سو تعلق خاطر خویش را به خاندان رسالت ابراز نموده و از دیگر سو مخاطب را در غم و اندوه ناشی از فقدان وجود اهل بیت (علیهم السلام) شریک کرده است.
    پژوهش حاضر در صدد است که با روشی توصیفی تحلیلی این قصیده ی بی بدیل علوی را هم از نظر ساختار موسیقایی، مضمون و محتوای شعری و و هم از بعد تصویری و زیورهای زیبای بیانی و بدیعی مورد تحلیل قرار دهد.
    کلیدواژگان: دعبل، تائیه، مضمون، ساختار موسیقایی، تصاویر هنری
  • حسنعلی شربتدار * صفحات 173-200
    هدف این پژوهش بررسی تفاوت های واژگان قرآنی درساخت ها و سبک های همانند به همراه بیان کارکردهای این واژگان در آیات الهی است. در این پژوهش اثبات این مساله می شود که چگونه واژگان قرآنی در حوزه ساخت ، معنا وسبک های همانند؛ همراه با تفاوت هایی که دارند، در قرآن کریم با بلاغت وفصاحت کامل بیان شده است؟ و چگونه می توان معنای آن ها را با وجود این تفاوت ها یا تشابه های ظاهری بدون خللی در فصاحت و بلاغت آیات قرآنی باز یافت؟ پژوهنده در این مقاله با اشاره به کاربرد این ساخت ها و تحلیل بافت های گوناگون سبک های همانند در ترسیم معنای واژگان قرآنی، به مقایسه آیات کریمه و معنای خاص این آیات الهی و دسته بندی آن ها در بافت ها و کارکرد های خاص آن، به عنوان مولفه های موثر در شناخت مفاهیم قرآن کریم می پردازد. در این مقاله با روش تحلیل یافته ها و بیان شواهد آیات الهی و مقایسه شباهت ها و تفاوت های آن ها ، مولفه های معنایی تمایز بخش میان دلالت دو یا چند واژه مشابه و کاربرد آن ها را با رویکرد زبان شناختی نوین در تعیین نشانه های بارز میان دلالت واژگان هم معنا ، خواهیم پرداخت.
    کلیدواژگان: کارکرد آیات همانند، تفاوت های واژگان قرآنی، ساخت ها و سبک های همانند آیات
|
  • Hosain Khakpour * Pages 9-38
    he coincidence of the occurrence of two or more words with a short space of time in a language body whose selection of each word affects the selection of other words and their occurrence. The purpose of the present study is to investigate the lexical syntax in two surahs of Hajj and Mominun. Using a descriptive-analytical method, an adaptive approach is introduced after the introduction of 19 relationships to extract and analyze the syntax of the words in the prescribed sura. 17 The relationship of convergence Between 19 relationships were found in Surah Hajj and Mominun. The findings of the research show that 186 congregations in the surah of Hajj and 90 congregations in the Surah Muminun were categorized based on the semantic relations that a total of 276 relationships are among the 78 verses of the Hajj sura and 118 verses of the Muminun Sura. In this study, the number of occurrences of some of the words came together. The Quran was chosen randomly from among the words, and, in general, the counts were calculated to indicate that the words are the same together. In the meanwhile, the most significant relationship was in relation to Hajj and sex in Suhra Momenon, and the words that were extracted were considered for distance or no distance, and the result showed that most of the faces would come together They are in the distance of the Hajj and in the surah of Mâmînân.
    Keywords: Congregation, Hajj, Believers
  • Ahmad Omidali *, Fateme Khalili Pages 39-60
    Semantics science, from the human sciences, has long been the subject of attention by linguists. The semantics of the Quranic words is one of the most basic principles of understanding and accurate interpretation of the Quran, and this phenomenon is one of the aesthetic vernaculars of the Holy Quran. In semantic studies, linguistic studies of "multiculturalism" are one of the most prominent topics at all levels of the language, including, among others, a pluripotency while adhering to each of the meanings mentioned with the text of the verses.
    In the present research, how the interpreters are processed to the multidimensional phenomenon and the influence of the translators from them, as well as their attention to the tissue problem in the semantics of the multidimensional vocabulary, has been studied and emphasizes this fundamental principle that the role of the text in determining the multiplicative vocabulary What is the case? In the present paper, based on the descriptive-analytical method, the translation of a number of words in the surah of Hajj has been examined based on the general context of the verse and surah, and the result of the review is that in the discussion of the vocabulary It is not meaningful to express the meaning of a term in a definitive ruling, saying that these words must have a single meaning, and translators have always been in the process of returning this type of one-word vocabulary, and sometimes they have chosen different meanings from one another.
    Keywords: Holy Quran, Multiculturalism, Texture, Hajj Surah
  • Zahra Farid *, Reyhaneh Mollazadeh Pages 61-88
    Image in each poem represents poet’s point of view to the around & hid ideology. studying the aritistic images was done by different methods. In ancient literature, simile, metaphor, figure & irony were considered as poet’s imaging elements. So, in contemporary criticism except past poetic images), examining the elemens such as: color, motion, symbol & etc have been entered in the field for artistic image criticism.
    As part of undertaken literatures of Muslim nations especially Shi’ite, Ashura epic has tried to depict the events & ideals for this great episode by elegant & impressive expression in several centries.
    Sharif Razi- Shiite’s famous poet has tragic elegies about the Ashura & vatical descendents’ fate which is the most famous including ode “Karbala Ma Zelat Karb o Bala”. This article aims to review the existing rhetorical images in this poem (simile, figure, metaphor, irony) by analytical –descriptional method. Beside these components, movement & color components (which including the imaging element) will be studied.
    However, in Sharif Razi’s poetry, metaphorical images enjoy a higher frequency in comparison with the rest of images. In his poem, Unpretentiousness and simplicity of metaphors reflects his poetic simplicity. Therefore, he deemed it to serve Mohammad’s Descentens & chose the simplest route in this way and was nont going to confuse the audience. and Movement verbs & colors all express Imam’s & his descendents innocent face and his followers as well as cruelly and unsightly faces. In this ode, all images’ components is based on these two pivots.
    Keywords: Sharif Razi, Asuhra's Epic, technical images
  • Sodeh Moradian *, Mohammad Janatifar Pages 143-172
    Debel is among most prominent committed religious poets of Iraq that his braveness and struggle against persecution is famous. His life and poetry was along with AHLOLBAIT catechism defense and their proving, improving shia ideals and dispersal of quran and anecdote.
    Most of this great man honor is for his (TAIEH) ode that by AHLOLBAIT eulogy; pointed to Karbala event and eulogy of IMAM Hossein and lampoon of his enemies and downtrodden right.
    This verse is written in the long run and rhymed "Taa" and the poet's literary point of view of artistic images such as likeness, metaphor, cursing, contradiction, and the mention of historical references with the aim of aesthetic creation and in most cases benefiting the audience with the religious spirit as much as possible to inspire the meanings and clarity of the themes and through the transfer of his unconscious thoughts and experiences, on the one hand, he expresses his belonging to the family of the mission, and on the other hand, he has shared the audience in the grief resulting from the lack of existence of Ahlul-Bayt (PBUH).
    The present research seeks to analyze the original al-Awavi's idiosyncratic descriptive method in terms of musical structure, content and poetic content, as well as visual and decorative exquisite illustrations.
    Keywords: Debel, Tayyh, themed, musical structure, artistic images
  • Hasanali Sharbatdar * Pages 173-200
    The aim of this study was to investigate differences in build and style as lexical functions of the words in the verses with the word of God. And how their meaning without interruption despite the apparent differences or similarities in the rhetoric regained Quranic verses?Inquiring in this article refers to the application of the construction and analysis of different tissues styles as well as outlining the meaning of the Quranic words, to compare the verses and proper sense of the divine signs and classify them in tissues and functions specific to as effective components in understanding the concepts of the Holy Quran deals. In this paper, analysis, findings and said the evidence of divine verses and compare similarities and differences in the components of semantic distinction middle section implies two or more of the same words and use them with a linguistic approach new determination of characteristic symptoms implies the meaning of words, we will.
    Keywords: Operating verses like, lexical differences, build, style as signs