فهرست مطالب

فصلنامه پژوهش های سیاستگذاری و برنامه ریزی انرژی
سال دوم شماره 4 (زمستان 1395)

  • تاریخ انتشار: 1395/11/12
  • تعداد عناوین: 7
|
  • تجزیه شاخص شدت انرژی در بخش صنعت: رویکرد شاخص دیویزیا
    مهران امیرمعینی* صفحات 7-26
    در این مقاله شاخص شدت انرژی در بخش صنعت به عوامل اثرگذار برآن تجزیه شده است. برای تحلیل کارایی انرژی شاخص های متفاوتی تعریف و به کار گرفته شده اند. در این مقاله، شدت انرژی به دو اثرساختار و اثر شدت تجزیه می شود تا امکان تحلیل بهتر آن فراهم گردد. نتایج حاکی از آن است که اثر تغییر ساختار و تغییر شدت خالص انرژی در دوره 1392-1382 منجر به افزایش شدت انرژی در بخش صنعت شده است. در حقیقت افزایش شدت انرژی به دلیل تغییر در ترکیب تولید یا تغییر در ترکیب صنایع مختلف بوده است که بیانگر رشد صنایع انرژی بر طی دهه منتهی به سال 1392 است. تجزیه شدت انرژی بر اساس سری زمانی حاکی از نتایج مشابهی است با این تفاوت که روند با ثباتی را نشان نمی دهد و با نوسان همراه است این نوسان در اثر ساختار و اثر خالص شدت مشاهده می شود. اثرخالص شدت انرژی بیانگر عدم وجود الگوی خاصی برای آن است لذا، می توان گفت که بهبود تکنولوژی در این دوره رخ نداده است. عدم وجود الگوی خاص برای اثر ساختار و اثر شدت خالص انرژی حاکی از آن است که کارایی مصرف انرژی در این بخش رخ نداده است. بنابراین، بخش صنعت و زیربخش های آن به ویژه صنایع انرژی بر پتانسیل صرفه جویی انرژی را دارا هستند و تدوین سیاست های صرفه جویی انرژی همراه با اجرا و نظارت بر اجرای آن توسط یک نهاد مستقل قدرتمند منجر به کاهش شدت انرژی می گردد و توسعه پایدار را ایجاد می نماید.
    کلیدواژگان: شدت انرژی، شاخص دیویزیا، اثر ساختار، اثر شدت خالص انرژی
    چکیده مشاهده متن مقاله پژوهشی/اصیل زبان: فارسی
  • برآورد شاخص ترکیبی تاب آوری و آسیب پذیری اقتصادی: بررسی موردی کشورهای عضو اوپک
    اسمعیل ابونوری، حسن لاجورئی * صفحات 27-54
    این مقاله با هدف معرفی مفهوم تاب آوری وآسیب پذیری اقتصادی و شناسایی شاخص های سنجش آن تهیه شده است. آسیب پذیری از ویژگی های ساختاری یک کشور بوده که منجر به افزایش نقاط ضعف اقتصاد در برابر شوک های برونزا می شود. تاب آوری اقتصادی به مفهوم توانایی سیاستی یک اقتصاد برای مقاومت در برابر شوک و بازیابی پس از اثرات شوک تعریف شده است. همچنین در این مقاله شاخص آسیب پذیری و تاب آوری اقتصادی کشورهای عضو اوپک برای دوره زمانی سال های 2013-2000 برآورد شده است. برآورد شاخص ها بر اساس متغیرهای منتخب بکار گرفته شده در سه مدل بریگوگلیو و همکاران (2008) ، بورمن و همکاران (2013) و آنگیون و باتیس (2015) انجام و نتایج با یکدیگر مقایسه گردیده است. نتایج نشان می دهد که کشورهای قطر، امارات، کویت و عربستان دارای بالاترین میزان خالص تاب آوری می باشند. کشورهای آنگولا، عراق، ونزوئلا، لیبی و الجزایر دارای کمترین میزان شاخص خالص تاب آوری هستند، کشورهای ایران، نیجریه و اکوادر بر اساس این شاخص در میانه قرار دارند. همچنین تولید ناخالص داخلی سرانه کشورهای عضو اوپک با شاخص تاب آوری اقتصادی ارتباط مستقیم و با آسیب پذیری ارتباط معکوس دارد.
    کلیدواژگان: تاب آوری اقتصادی، آسیب پذیری، کشورهای اوپک، داده های تلفیقی
    چکیده مشاهده متن مقاله پژوهشی/اصیل زبان: فارسی
  • تابع تقاضای برق خانگی شهرستان های منتخب استان تهران در زمان پیک و غیرپیک
    ویدا ورهرامی* صفحات 55-73
    امروزه استفاده از برق در بخش خانگی به صورت گسترده ای افزایش یافته و نقش بسیار مهمی در رفاه خانوارها دارد. چون برق قابلیت ذخیره سازی ندارد، برنامه ریزی برای تولید بهینه برق در زمان های مختلف شبانه روز به خصوص زمان پیک و غیرپیک بسیار مهم و اساسی است. در این راستا تخمین صحیح تابع تقاضای برق خصوصا تابع تقاضای برق بخش خانگی که سهم بسیار بالایی در مصرف برق کشور دارد، ضروری به نظر می رسد. بدین منظور در این مطالعه، با استفاده از داده های مربوط به شهرستان های تهران، ورامین و شهریار برای دوره زمانی 1392-1388 با استفاده از مدل پنل و با روش GMM به تخمین کشش های قیمتی و درآمدی تقاضای برق خانگی در کوتاه مدت و بلندمدت برای زمان پیک و غیرپیک مصرف پرداخته شد. نتایج برازش حاکی از این است که کشش های قیمتی و درآمدی تقاضای برق خانگی در شهرستان های منتخب در دوره مورد بررسی در کوتاه مدت از بلندمدت کمتر و در زمان پیک از زمان غیرپیک کمتر بود. علامت کشش متقاطع تقاضای برق در زمان پیک و غیرپیک مثبت و حاکی از این است که تقاضای برق در زمان پیک و غیرپیک جانشین یکدیگر هستند. بنابراین سیاست گذاری صحیح قیمتی نقش مهمی در انتقال مصرف از زمان پیک به غیرپیک خواهد داشت
    کلیدواژگان: تقاضای برق بخش خانگی، دوره پیک و غیرپیک مصرف، کشش قیمتی تقاضای برق، کشش درآمدی تقاضای برق، کشش متقاطع تقاضا
    چکیده مشاهده متن مقاله پژوهشی/اصیل زبان: فارسی
  • عوامل موثر بر ایجاد پدیده شلاق چرمی در زنجیره تامین: مطالعه موردی شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی منطقه قزوین
    صادق عابدی *، بهاره عریانی صفحات 75-95
    شلاق چرمی یکی از مسائل مهم مدیریتی در مدیریت زنجیره تامین است و به افزایش نوسان تقاضای آخرین سطح مشتری در زنجیره تامین با حرکت در مراحل زنجیره اشاره دارد. با توجه به مشکلات پیش روی شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی منطقه قزوین همچون نداشتن دید از تقاضای نهایی، نداشتن پشتیبانی موثر، تاخیر در زمان تحویل کالا، هزینه بالای سفارش، سفارش دهی تصادفی، قیمت گذاری نامناسب و…، هدف اصلی مقاله حاضر بررسی عوامل موثر بر بروز شلاق چرمی در زنجیره تامین این شرکت با استفاده از تکنیک تصمیم گیری گروهی دلفی فازی می باشد. به استناد نتایج مطالعه، 9 عامل اصلی اثرگذار را می توان در چهار گروه عوامل تقاضا؛ سفارشات؛ نوسان در قیمت ها و عوامل اطلاعاتی جای داد. در نهایت نیز راهکارهای متناظر با هر یک عوامل ارایه شد
    کلیدواژگان: شلاق چرمی، زنجیره تامین، دلفی فازی، شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی منطقه قزوین
    چکیده مشاهده متن مقاله پژوهشی/اصیل زبان: فارسی
  • تحلیل چشم انداز توسعه تکنولوژی های انرژی خورشیدی در ایران به روش تلفیقی از SWOT و DEMATEL
    مجتبی قائمی راد*، آرش شاهین صفحات 97-130
    کشور ایران، دومین کشور دارای منابع گوناگون انرژی در خاورمیانه است. این کشور، علاوه بر منابع فراوان انرژی مانند نفت و گاز طبیعی، دارای منابع بزرگ انرژی تجدیدپذیر از جمله انرژی خورشیدی، بادی، زمین گرمایی و آبی است. با این وجود، روند توسعه تکنولوژی های انرژی تجدیدپذیر به ویژه انرژی خورشیدی در ایران با روند جهانی قابل مقایسه نیست. در این پژوهش، به تحلیل و شناخت عوامل موثر بر توسعه تکنولوژی های انرژی خورشیدی در ایران به کمک روش های SWOT و دیمتل پرداخته شده است. بدین منظور، از طریق نمونه گیری هدفمند، افراد خبره شامل کارشناسان حوزه تکنولوژی های انرژی خورشیدی انتخاب شدند و نظر آنها از طریق مصاحبه باز و سپس پرسشنامه روش دیمتل جمع آوری شد. پس از جمع آوری نظر خبرگان، ابتدا به تحلیل نقاط قوت، ضعف، فرصت ها و تهدیدات تکنولوژی های انرژی خورشیدی پرداخته و سپس با بکارگیری تکنیک دیمتل، شاخص های اثرگذار و اثرپذیر در ماتریس SWOT شناخته شده اند. بر اساس یافته های این پژوهش، مهمترین شاخص هایی که در عدم توسعه این تکنولوژی ها اثرگذار هستند می توان به ارزان بودن سوخت های فسیلی و حامل های انرژی در ایران، عدم درک ضرورت توسط سیاستمداران، فقدان انگیزه برای وارد شدن بخش خصوصی و فقدان سیاست های موثر و ارائه مشوق های کافی از سوی دولت اشاره کرد.
    کلیدواژگان: ایران، عوامل موثر بر توسعه، تکنولوژی های انرژی خورشیدی، تکنیک SWOT، روش دیمتل
    چکیده مشاهده متن مقاله پژوهشی/اصیل زبان: فارسی
  • مصرف انرژی و رشد اقتصادی در کشورهای عضوOPEC: شواهد تجربی جدید از هم انباشتگی پانلی با وابستگی مقطعی
    محمد علیزاده، ابوالقاسم گلخندان * صفحات 131-164
    تبیین نوع و میزان رابطه بین مصرف انرژی و رشد اقتصادی، نقش موثری را در تنظیم سیاست های بخش انرژی ایفا می کند. این رابطه می تواند بر حسب وجود یا عدم وجود وابستگی مقطعی تغییر کند، لذا توجه به وجود وابستگی مقطعی در بررسی های تجربی امری مهم و ضروری بوده و عدم توجه به آن ممکن است به نتایج غیر قابل اتکا و گمراه کننده ای منتهی شود. مقاله حاضر سعی دارد رابطه بین مصرف انرژی و رشد اقتصادی را در کشورهای عضو OPEC (شامل ایران) با تاکید بر وابستگی مقطعی طی دوره ی زمانی 2011-1990بررسی کند. در این راستا از آزمون های وابستگی مقطعی (CD) پسران (2004) ، ریشه واحد IPS تعمیم یافته به صورت مقطعی (CIPS) (ارائه شده توسط پسران (2007) ) و آزمون هم انباشتگی وسترلوند (2007) استفاده شده است. به منظور تخمین ضرایب بلندمدت از روش به روزرسانی مکرر وکاملا تعدیل شده (Cup-FM) (ارائه شده توسط بای و همکاران (2009) ) استفاده و تخمین ضرایب کوتاه مدت و بررسی جهت علیت نیز از طریق رویکرد میانگین گروهی تلفیقی (PMG) (ارائه شده توسط پسران و همکاران (1999) ) انجام شده است. نتایج این تحقیق حاکی از تاثیر مثبت مصرف انرژی بر رشد اقتصادی کشورهای OPEC در بلندمدت و کوتاه مدت است. همچنین، در کوتاه مدت و بلندمدت یک رابطه علیت دو طرفه بین رشد اقتصادی و مصرف انرژی وجود دارد (تایید فرضیه بازخورد)
    کلیدواژگان: رشد اقتصادی، مصرف انرژی، وابستگی مقطعی، به روز رسانی مکرر و کاملا تعدیل شده (Cup، FM)، تخمین زن میانگین گروهی تلفیقی (PMG)، کشورهای عضو OPEC
    چکیده مشاهده متن مقاله پژوهشی/اصیل زبان: فارسی
  • مصرف انرژی در افق سیکل های تجاری صنعت ایران
    محمد علی متفکر آزاد، زانا مظفری* صفحات 165-198
    انرژی یکی از ارکان ضروری تولید محسوب گشته و مصرف انرژی به طور مستقیم بر روی تولید ناخالص داخلی تاثیرگذار خواهد بود. هدف اصلی این مقاله بررسی تعامل بین مصرف انرژی بخش صنعت و ارزش افزوده بخش صنعت در طول ادوار تجاری صنعت طی دوره 1394-1352 می باشد. نتایج آزمون علیت نشان دهنده وجود رابطه علیت یک طرفه از سمت تولید صنعتی به مصرف انرژی بخش صنعت است. در ادامه، بخش روندی و سیکلی سری های مصرف انرژی و تولید صنعتی را تجزیه شده و سپس به بررسی رابطه علیت میان بخش های سیکلی پرداخته شد. نتایج آزمون سری های فیلتر شده نشان می دهد که رابطه علیت یک طرفه نه تنها میان بخش های روندی، بلکه میان بخش های سیکلی دو سری نیز وجود دارد. این مطلب به این نکته اشاره دارد که نوسانات تولید صنعتی می تواند موجب نوسانات مصرف انرژی شود.
    کلیدواژگان: مصرف انرژی، تولیدات صنعتی، سیکل های تجاری، علیت گرنجری، فیلتر HP
    چکیده مشاهده متن مقاله پژوهشی/اصیل زبان: فارسی
|
  • Decomposition of Energy Intensity in Iranian Manufacturing Sector: Divisia Index Approach
    Mehran Amirmoeini* Pages 7-26
    This paper tries to analyze changes in Iranian energy intensity in the manufacturing sector during 2003-2013, using the divisia index in multiplicative form. Results show that energy intensity in the manufacturing sector has not improved over this period. Energy intensity in the manufacturing sector has increased slightly accounting for structural effect and pure intensity effect as well. Energy-intensive industries have been developed because of lower energy prices. Energy saving policies of the government had less impact on energy efficiency and technology improvement. So, energy saving policies should be enforced in the manufacturing sector and an autonomous entity for implementing and supervising these policies must be established to reduce energy intensity leading to sustainable economic development and improvements in energy efficiency
    Keywords: Energy Intensity, Divisia Index, Structural Effect, Pure Intensity Effect
    Abstract View Paper Research/Original Article Original: Persian
  • Economic Resilience and Vulnerability: Case Study of OPEC Countries
    Hasan Larjoei* Pages 27-54
    This paper tries to introduce the concept of resiliency and economic vulnerability and introduce the indexes to measure it. Vulnerability is a structural characteristics of an economy that increases the weaknesses of a system during adverse exogenous shocks. Economic resilience is defined as the ability of the economy to resist in the face of shocks and to recover from them. In this paper, economic resilience and vulnerability index has estimated for OPEC countries over the period 2000-2013. The Index is based on the variables suggested by, Brigugilo et al (2008), Boorman et al (2013) and Angeon and Bates (2015). According to these results, Qatar, the UAE, Kuwait and Saudi Arabia have the highest level of the net resilience index. Angola, Libya, Algeria, Venezuela and Iraq have the least amount of the net resilience index. Other countries including Iran, Nigeria and Ecuador, the index is between the extreme ends. per capita GDP of the OPEC countries is directly related to economic resilience index, but has a reverse relationship with the vulnerability
    Keywords: Economic Resilience, Vulnerability, OPEC Countries, Panel Data
    Abstract View Paper Research/Original Article Original: Persian
  • Peak and Off-Peak Residential Electricity Demand: Case of Tehran Province
    Vida Varhami* Pages 55-73
    Residential electricity demand in Iran has been increased rapidly in recent years and it has an important role in household’s welfare. As electricity is not storable, optimal electricity generation in peak and off-peak period is so important. In this paper, we use panel and GMM method to estimate price and income elasticities of residential electricity demand in short run and long run by peak and off-peak periods for Tehran, Shahriar and Varamin for 2009-2013. Price and income elasticities of residential electricity demand in short run is lower than long run in both peak and off-peak periods. Cross-price elasticity of electricity demand in peak and off-peak is positive indicating electricity demand in peak and off-peak are substitutes. So price polices has an important role to shift electricity demand from peak to off-peak period
    Keywords: Residential electricity demand, Peek, Off, Peak demand, Price elasticity of electricity demand, Income of elasticity of electricity Demand, Cross price elasticity
    Abstract View Paper Research/Original Article Original: Persian
  • Factors Affecting Bullwhip Effect in Supply Chain: Case of Qazvin National Oil Products Distribution Company
    Sadegh Abedi* Pages 75-95
    Bullwhip effect is one of the key managerial issues in supply chain management and indicates the increase in demand of the last customer in the supply chain by moving throughout the chain. Qazvin National Oil Products Distribution Company faces many problems, such as the lack of visibility of final demand, lack of effective support, delays in product delivery, high cost of ordering, random ordering, inappropriate pricing, and etc. The main purpose of this paper is to identify determinants of bullwhip effect in the supply chain of this company using Fuzzy Delphi group decision making techniques. According to the results, there are 9 effective factors classified into 4 groups: demand factors, orders, price fluctuations and informational factors. Finally, solutions corresponding to each factor are presented
    Keywords: Bullwhip Effect, Supply Chain, Fuzzy Delphi, Qazvin National Oil Products Distribution Company
    Abstract View Paper Research/Original Article Original: Persian
  • 05 Development of Solar Energy Technologies in Iran: SWOT and DEMATEL Methods
    Mojtaba Gheemirad* Pages 97-130
    Iran is the second Middle Eastern country endowed with fossil energy resources. Beside abundant conventional sources of energy, like oil and natural gas, the country is blessed with large renewable energy resources such as solar, wind, geothermal, hydro, etc. However, Iran’s trend of the development of renewable energy technologies, particularly solar energy has not aligned with global trends.This paper analyze the factors affecting the development of solar energy technologies in Iran with SWOT and DEMATEL methods. Accordingly, at First, the strengths, weaknesses, opportunities and threats of solar energy technologies in Iran were identified and then using DEMATEL, influence and impact indicators in the SWOT matrix have been evaluated. Based on the findings, the most important factors affecting the underdevelopment for these technologies are: subsidized prices of fossil fuels, lack of understanding of the necessity of renewable energy development by politicians, lack of motives for entering the private sector, lack of effective policies and provision of adequate incentives by government
    Keywords: Iran, Development Factors, Solar Energy Technologies, SWOT, DEMATEL
    Abstract View Paper Research/Original Article Original: Persian
  • Energy Consumption and Economic Growth in OPEC Member Countries: New Empirical Evidence using the Panel Co-Integration with Cross-Sectional Dependence
    Abolghasem Golkhandan* Pages 131-164
    The relationship between energy consumption and economic growth play an important role for energy policies. This relationship depends on the presence or absence ofcross-sectional dependence. therefore, cross-sectional dependence should be taken into consideration in empirical studies. This paper investigates the relationship between energy consumption and economic growth in OPEC member countries (including Iran) during the period 1980-2011 taking into consideration the Cross-Sectional Dependence. In this regard, we used the Pesaran’s cross-sectional Test (2004), cross-sectional augmented IPS (CIPS) unit root test and Westerlund’s co-integration test (2007). To estimate long-run coefficients we used the continuously-updated and fully-modified (Cup-FM) method sproposed by Bai et al (2009). The short-run coefficients have been estimated using pooled mean group approach sproposed by Pesaran et al (1999). The results indicate a positive impact of energy consumption on economic growth in OPEC countries in long-run and short-run. Also, in the short-term and long-term, there is atwo-way causality between economic growth and energy consumption which support the feedback hypothesis
    Keywords: Economic Growth, Energy Consumption, Cross, Sectional Dependence, Continuously, Updated, Fully, Modified (Cup, FM), Pooled Mean Group Estimator (PMG), OPEC Member Countries
    Abstract View Paper Research/Original Article Original: Persian
  • Industrial Energy Consumption and Business Cycles in Iran (1973-2015)
    Zana Mozafari* Pages 165-198
    Energy is one of the factors of production and on the other side energy consumption directly affects GDP. This paper reviews the interaction between industrial energy consumption and the cyclical industrial value added over the period 1973-2015. Causality tests indicate the presence of one-sided causality from the industrial value added to the industrial energy consumption. Then, trend and cyclical components of energy consumption and industrial value added were decomposed. By using new data, unilateral causality among trend and cyclical components of energy consumption and industrial value added was confirmed. This refers to the fact that industrial production fluctuations can cause fluctuations in energy consumption
    Keywords: Energy Consumption, Industrial Production, Business Cycles, Granger Causality Test, Hodrick–Prescott (HP) Filter
    Abstract View Paper Research/Original Article Original: Persian