نشریه دانش زیستی ایران
سال چهارم شماره 3 (پاییز 1388)

زعفران، کلاله های خشک شده گیاه Crocus sativus، گران بهاترین ادویه دنیاست که به عنوان افزودنی موادغذایی و عامل عطر و طعم دهنده، مورد استفاده قرار میگیرد. ذرات نانو نقره، اثرات مثبتی بر جلوگیری از فساد میکروبی از طریق ممانعت از رشد میکروارگانیسم ها و بهبود ایمنی مواد غذایی دارد و به همین دلیل کاربرد آنها در دنیا به تدریج در حال افزایش است. هدف از این مطالعه، بررسی اثر بسته بندی با فیلم های حاوی ذرات نانو نقره بر ویژگی های میکروبی، شیمیایی و حسی زعفران بوده است که برای این منظور، نمونه های زعفران، با فیلم های پلی اتیلنی حاوی حداکثر ppm 300 ذرات نانو نقره، به عنوان عامل ضد میکروب، بسته بندی شدند. بار میکروبی نمونه های بسته بندی شده با فیلم های حاوی ذرات نانو نقره، به طور قابل توجهی کاهش یافت و اگر چه داده های شیمیایی حاصل از اسپکتروفتومتر، حاکی از کاهش عطر و طعم و رنگ نمونه های زعفران بود، ولی ارزیابی حسی، تفاوت بارزی نشان نداد.

یکی از فاکتورهای مطرح در ایجاد ترومبوفیلی در زنان مبتلا به سقط مکرر، پلی مورفیسم های A1298C و C677T در ژن MTHFR است. هدف از این تحقیق، بررسی ارتباط این دو پلی مورفیسم با سندرم سقط مکرر به عنوان یکی از ریسک فاکتورهای ژنتیکی برای این سندرم بود. 30 زن با سابقه سقط مکرر خودبه خودی با علت نامشخص به عنوان گروه بیماران و 10 زن بدون سابقه سقط مکرر و دارای حداقل دو باروری موفق، به عنوان گروه شاهد از میان مراجعه کنندگان به بیمارستان فوق تخصصی بقیه اله (عج) و مرکز ناباروری ابن سینا انتخاب شدند. برای بررسی دو پلی مورفیسم ژن MTHFR، از واکنش زنجیره ای پلی مراز و هضم آنزیمی محصولات PCR با آنزیم های اندونوکلئاز محدودالاثر (PCR-RFLP) استفاده شد. نتایج بدست آمده از تعیین ژنوتیپ هر پلی مورفیسم با نرم افزار SPSS، سه آزمون χ2 من ویتنی و همبستگی اسپیرمن، تجزیه و تحلیل شد. نتایج نشان داد که بین دو پلی مورفیسم C677T و A1298C ارتباط متقابل وجود دارد (p<0.05). 17 نفر از زنان دچار سقط مکرر (56/6%) و 5 نفر از زنان گروه شاهد (50%) برای پلی مورفیسم C677T هتروزیگوت بودند. فراوانی الل موتانت T در زنان دچار سقط، بیشتر از زنان گروه شاهد بود. 28/4 درصد در میان زنان دچار سقط مکرر و 25 درصد در زنان گروه شاهد، (p-value<0.05). فراوانی پلی مورفیسم A1298C در میان زنان دچار سقط مکرر و زنان گروه شاهد به ترتیب 63/3 و 50 درصد بود. 43/3 درصد زنان دچار سقط مکرر و 20 درصد زنان گروه کنترل، برای پلی مورفیسم A1298C هتروزیگوت و 20 درصد زنان دچار سقط مکرر و 30 درصد زنان گروه شاهد، برای این پلی مورفیسم هموزیگوت بودند. در این مطالعه با وجود این که شیوع پل یمورفیسم های C677T و A1298C در زنان دچار سقط مکرر، بیشتر از گروه کنترل بود، این اختلاف به لحاظ آماری معنیدار نبود. نتایج به دست آمده در این پژوهش نشان داد که هیچ کدام از دو پلی مورفیسم MTHFR نمی توانند توجیه کننده علت سقط مکرر در زنان مورد بررسی محسوب گردند.

آللوپاتی پدیدهای است که طی آن برخی از گونه های گیاهی، مواد شیمیایی خاصی آزاد می کنند و از این طریق مانع جوانه زنی و رشد سایر گیاهان می شوند. امروزه استفاده از توان آللوپاتیکی گیاهان جهت کنترل رشد علفهای هرز، مورد توجه محققان قرار گرفته است. در پژوهش حاضر، تاثیر مقادیر متفاوت عصاره آبی مامیران (Chelidonium majus L.) (0، 25، 75 و 100 درصد)، بر درصد جوانهزنی و پارامترهای رشد دانه رست علف هرز تاج خروس (Amaranthus retroflexus L.) مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج این تحقیق نشان داد که عصاره آبی ریشه و اندام هوایی مامیران در غلظت های بالا سبب کاهش درصد جوانه زنی، طول ریشه چه و ساقه چه، وزن تر و وزن خشک دانه رست گردید. همچنین اثر دگرآسیبی عصاره اندام هوایی مامیران بر درصد جوانه زنی، بیشتر از عصاره ریشه بوده است.

بسیاری از مطالعات انجام شده، حاکی از نقش مثبت زنبورهای عسل در گرده افشانی، لقاح و افزایش محصولات باغی، زراعی و زینتی است . بررسی وضعیت نموی گرده ها نیز می تواند نتایج حاصل را رد، تایید و یا توجیه نماید . در این پژوهش ، با کندوگذاری درکوهپایه های استان تهران، ب رداشت عسل از ماه های خرداد تا شهریور و انجام روش های مقایسهای گرده شناختی بین گیاهان منطقه و گرده های موجود در عسل، بعد از تخلیص گرده های گیاهان با روش Acetolysis توانستیم ابتدا گیاهان تولید کننده گرده های عسل را شناسایی کنیم . سپس با رقیق کردن عسل و شمارش گرد ه های عسل ، به روش Sawyer و به کارگیری رنگ آمیزی های مختلف، هسته یا هسته ها و آمیلوپلاست را در گرده های عسل شناسایی و مراحل نموی آنها را بررسی نماییم. سنجش پروتئین به روش Bradford انجام شد. به کارگیری تکرار آزمایشها و انجام تست T در هر مورد این نتایج را به دنبال داشت: به طور میانگین 80 درصد گرده ها در مرحله تک هسته ای بودند. حجیم بودن هسته ها و موقعیت مرکزی آنها در دانه های گرده نشانگر وضعیت قبل از تقسیم بود . حالت دو هسته ای گرده ها 20 درصد موارد را تشکیل میداد و معلوم میکرد که این گرده ها در اواخر م رحله بلوغ به سرمی برند. به طور میانگین ، 93 درصد گرده های موجود در عسل، فاقد نشاسته بودند و 3 درصد نشاسته کمی داشتند. همچنین 86/55 درصد گرده ها بسیار کوچک بودند . در مجموع ، بیشتر بودن حالت تک هسته ای درگرده ها، نداشتن یا کمبود نشاسته در دانه های گرده و بسیار کوچک بودن آن ها حاکی از این است که گرده ها یا در مراحل اولیه نموی به سر می برند و تا بلوغ کامل فاصله دارند یا برای خود لقاحی با مشکل مواجه اند . بنابراین، گرده افشانی با زنبور عسل ، فرصت بیشتری برای لقاح فراهم می کند و این امکان را فراهم می سازد تا بقیه مراحل تکوین گرده ، روی کلاله سپری شود . همچنین با دگرلقاحی، ممانعت خود ناسازگاری گرده ای در لقاح از بین میرود. این امر سبب میشود تا گیاهان حاصل نیز تکامل یافته تر شوند.

گیاه رزماری (Rosmarinus officinalis) متعلق به تیرره نعناعیان (Lamiaceae) است که در پژوهش بخش وایی آن در ماه ای مختلف سال 1388 از ناحیه پیشوا ورامین جمعآوری شد. سپس در تاریکی به همراه جریان وا خشک و اسانس آن به روش تقطیر با آب ، استخراج گردید و بوسیله دستگاه GC/MS و GC اسانس حاصل، مورد تجزیه و شناسایی قرار گرفت. ترکیبات اصلی اسانس که بیشترین مقدار تغییرات را در طول سال نشان دادند، شامل این ترکیبات بودند: pinene -a (بیشترین مقدار در تابستان 6/44 1%)، camphen (بیشترین مقدار در تابستان 7/30%) β-myrcene (بیشترین مقدار در تابستان 8/16%)، 1-8-cineole (بیشترین مقدار در تابستان 9/90%)، borneol (بیشترین مقدار در زمستان 16/87%) و camphor (بیشترین مقدار در زمستان 12/57%)

ناهنجاری های مادرزادی ، همواره همچون یک راه ی غیرقابل گریز ، مقابل انسان بوده و هست. در بهمن ماه سال 1388 در یکی از دامداری های سنتی اطراف استان تهران ، ماده گاوی در چهارمین زایش خود یک گوساله دوسر به دنیا آورد . این گوساله دارای دو دهان، دو زبان، چهار حفره بینی، دو پیشانی و سه گوش (دو گوش در طرفین و یک گوش در ناحیه اتصال دو جمجمه که ظاهرا از اتصال دولاله گوش حاصل شده ) بود. این گوساله که دارای جنسیت ماده و وزنی معادل 30 کیلو گرم داشت ، دقایقی پس از به دنیا آمدن تلف شد . علت این پدیده را می توان درعوامل ژنتیکی و محیطی جستجو کرد که از بارزترین عوامل می توان خویش آمیزی را به عنوان مهم ترین عامل بروز ناهنجاری های ژنتیکی در دامداری های سنتی نام برد ، همچنین، عوامل دیگری مانند قارچ ها، ویروس ها و گیاهان سمی نیز میتوانند در بروز چنین پدیده هایی دخیل باشند . لازم به توضیح است این نمونه ناهنجار ، جهت بررسی - های بیشتر ژنتیکی و مورفولوژیکی به سالن تشریح و فیزیولوژی دام دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ورامین-پیشوا اهدا شد.

در این پژوهش، به بررسی استفاده جداگانه یا ترکیبی از مواد ایمنواستیمولنت لیپتوز ا، مالاشیت گرین و آنتی - بیوتیک تتراسایکلین در رابطه با پارامترهای رشد و بقا ی گونه کپور وحشی در مراحل رسیدن به وزن مطلوب جهت رهاسازی به دریا پرداخته شد . در این مطالعه که در کارگاه تکثیر و پرورش شهید رجایی ساری انجام شد، از تعداد 40 قطعه بچه ماهی کپور در حدود 2 گرمی در یک آزمایش فاکتوریل دو فاکتوری به مدت 30 روز استفاده گردید . استفاده دائم (هفته ای یک بار) از سم مالاشیت گرین به همراه آنتی بیوتیک اکسی تتراسایکلین در کل دوره آزمایش (در یک هفته ابتدایی آداپتاسیون و 30 روز آزمایش)، منجر به افزایش معنی دار (P<0/05) بقای بچه ماهیان کپور وحشی گردید. استفاده از ایمنواستیمولنت لیپتوزا ، میزان تلفات ماهی ان را به طور معنی داری (P<0/05) در تیمارهای 0/1، 0/3، 0/5 درصد نسبت به شاهد (صفر درصد ) کاهش داد . نتایج این تحقیق نشان داد که استفاده تنها از ایمنواستیمولنت لیپتوزا در جهت جایگزی ن شدن با سم مالاشیت گرین و آنتی بیوتیک اکسی تتراسایکلین ، جهت پرهیز از آلودگی های زیست محیطی و خطرات ناشی از مصرف سم مالاشیت گرین میتواند قابل توصیه باشد.