نشریه پژوهش های حسابداری مالی و حسابرسی
پیاپی 41 (بهار 1398)

تفویض مدیریت شرکت ها به مدیران و موضوع جدایی مالکیت از مدیریت منجر به مشکل نمایندگی ناشی از وجود تفاوت در تابع مطلوبیت ذینفعان شده است. حسابرسی یکی از سازوکارهایراهبری شرکتی است که برای کاهش تضاد منافع بین مدران و سهامداران مطرح می شود. حل مشکل نمایندگی، تا حدودی اطمینان خاطر سهامداران را فراهم می کند که مدیران در تلاش هستند تا ثروت آنان حداکثر خواهد شد.هدفاینمقالهبررسیتاثیر مدت تصدی مدیرعاملبر تداوم انتخابحسابرس،دربورساوراقبهادارتهراناست. بدینمنظوردراینمقالهتعداد 97 شرکتدربازهزمانیسال های 1386-1392 برای آزمون فرضیه پژوهش انتخاب شده است.برایتجزیهوتحلیلداده ها،ازمدلرگرسیونچندگانه مبتنی بر داده های ترکیبی وجهتآزمونفرضی هازنرم افزار Eviewsاستفادهشدهاست. نتیجهحاصلازآزمونفرضیه پژوهشنشانمی دهد که مدت تصدی مدیرعامل با تداوم انتخاب حسابرس رابطه مثبت و معناداری دارد.

طبق نظریه چرخه عمر،شرکت هادرمراحل مختلف چرخه عمردارای خصوصیات متفاوتی هستند که بر ریسک تجاری و عملکرد آن ها تاثیر می گذارد. از آنجایی که، ریسک تجاری مبنایی برای تعیین حق الزحمه حسابرسی است. بنابراین، هدف این پژوهش بررسی میزان حق الزحمه حسابرسی بر اساس مراحلچرخه عمر شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهراناست. بدین منظور دو فرضیه برای بررسی این موضوع تدوین و داده های مربوط به 81 شرکت عضو بورس اوراق بهادار تهران برای دوره زمانی بین سال های 1384 تا 1393 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. برای تفکیک مراحل چرخه عمر شرکت از روش الگوی جریان های نقدی دیکینسون (2011) استفاده شده است.الگوی رگرسیون پژوهش با استفاده از روش داده های تابلویی بارویکرد اثرات ثابت، بررسی و آزمون شد. نتایج بدست آمده نشان داد که ورود شرکتبه مرحله رشد تاثیر منفی و معناداری بر حق الزحمه حسابرسی دارد. به عبارتی دیگر، شرکت ها در مرحله رشد حق الزحمه حسابرسی کمتری پرداخت می کنند. همچنین، نتایج نشان داد که ورود شرکت به مرحله بلوغ تاثیر مثبت و معناداری بر حق الزحمه حسابرسی دارد. به عبارت دیگر، شرکت ها در مرحله بلوغ حق الزحمه حسابرسی بیشتری پرداخت می کنند.

در پی سقوطشاخص هایبورستهراندرسال 1383 و رفتار فرصت طلبانه برخی از مدیران که از پیامدهای نظریه نمایندگی است،شفافیت شرکتی از دیدگاه سرمایه گذاران اهمیت بسیاری یافته است. در این راستا با بروز نگرانی در مورد قابلیت اتکای صورت های مالی، خدمات اطمینان بخشی حسابرسی مستقل از طریق کاهش عدم تقارن اطلاعاتی میان مدیران و مالکان می تواند برای صورت های مالی ارزش افزوده ایجاد نماید. پژوهش حاضر با استفاده از روش تحقیق همبستگی و مدل های رگرسیون چند متغیره، در پی آن است تاارتباط دو مولفه رتبه کنترل کیفیت موسسه حسابرسی و دوره تصدی حسابرس را با شاخصی از شفافیت متشکل از ابعاد چندگانه، مورد بررسی قرار دهد. همچنین به منظور اطمینان از نتایج حاصله چهار متغیراندازه، نوسان پذیری بازده سهم، نسبت بدهی و رشد به عنوان متغیرهای کنترلی در نظر گرفته شد. در این پژوهش، تعداد 74 شرکت در دوره زمانی سال های 1388 تا 1392 مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج پژوهش نشان داد که میان دوره تصدی حسابرس و شفافیت شرکتی ارتباط مثبت و معناداری وجود دارد، اما بر خلاف انتظار میان امتیاز کنترل کیفیت حسابرسی و شفافیت شرکتی ارتباط معناداری وجود ندارد.

دراین تحقیق به بررسی رابطه بازده با سود و جریانات نقدی قبل و بعد از تجدید ارائه صورت های مالی پرداخته شد. داده های جمع آوری شده از صورت های مالی 105 شرکت سازمان بورس اوراق بهادار تهران در بازه زمانی1389- 1393، با استفاده از رگرسون تک متغیره و چند متغیره انجام شد. نتایج پژوهش نشانداد،قبل از تجدید ارائه صورت های مالی ارتباط مثبت و معناداری بین سود، جریانات نقدی عملیاتی، جریانات نقدیآزاد و اقلام تعهدی با بازده وجود دارد. اما بعد از تجدید ارائه متغیرهای سود، اقلام تعهدی و جریانات نقدی عملیاتیتاثیر معناداری بر بازده شرکت ها نداشته اند و بین جریانات نقدی عملیاتی و بازده رابطه منفی و معناداری بوجود آمد و در نهایت متغیرهای جریانات نقدی آزاد و سود بعد از تجدید ارائه به ترتیب تاثیر منفی و مثبت بر بازده شرکت ها داشتند که این مقدار معنادار نبود. نتایج کلی حاکی از آن است که قبل از تجدید ارائه صورت های مالی ارتباط قوی و پایداری بین سود و اجزای آن وجود دارد اما پس از آن شاهد ضعیف شدن این ارتباط و در نتیجه کاهش قدرت توضیح کنندگی اطلاعات هستیم. در خصوص جریانات نقدی و اجزای آن همین عملکرد را شاهد بودیم با این تفاوت که تغییرات نسبت به سود و اجزای آن کمتر می باشد.

هدف این پژوهش، بررسی تاثیر معیارهای اعتماد بیش از حد مدیران ارشد بر خطر سقوط آتی قیمت سهام در شرکت های پذیرفته شده بورس اوراق بهادار تهران است. برای تعیین میزان اعتماد بیش از حد مدیران از پنج معیار شامل سرمایه گذاری بیش از حد، نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام، خالص جریان های نقدی، سیاست تقسم سود و نسبت مخارج سرمایه استفاده شده است. بدین منظور یک فرضیه اصلی و پنج فرضیه فرعی برای بررسی این موضوع تدوین و داده‏های مربوط به 99 شرکت عضو بورس اوراق بهادار تهران برای دوره ی زمانی بین سال های 1384 تا 1393 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. الگوی رگرسیون پژوهش با استفاده از روش داده های تابلویی با رویکرد اثرات ثابت، بررسی و آزمون شده است. نتایج به دست آمده نشان می دهد از میان معیارهای انتخابی برای اعتماد بیش از حد مدیریتی، سرمایه گذاری بیش از حد، نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام، خالص جریان های نقدی، سیاست تقسم سود و نسبت مخارج سرمایه تاثیر مثبت معناداری بر خطر سقوط آتی قیمت سهام دارند. علاوه براین، نتایج پژوهش نشان می دهد معیار اصلی اعتماد بیش از حد مدیریتی تاثیر مثبت معناداری بر خطر سقوط آتی قیمت سهام دارد.

در تجزیه وتحلیل مباحث بودجه بندی، به دلیل اینکه مدیران بخش های مختلف شرکت به عمل نزدیک تر هستند و اطلاعات بهتری دارند، می توانند به شیوه های متعددی بر معیارهای سنجش عملکرد خودشان تاثیر بگذارند. هدف اصلی پژوهش، تعیین این موضوع است که در چه شرایطی مدیران واحدهای تجاری از قضاوت های اخلاقی خودشان برای ارزیابی ایجاد نارسایی دربودجه، بطور مثبت ویا منفی استفاده می کنند. در این پژوهش، تاثیر سه معیار ارزش اخلاقی، قراردادگرایی و نسبیت گرایی به عنوان متغیرهای قضاوت اخلاقی، بر رابطه بین مشارکت در بودجه بندی و نارسایی بودجه با استفاده از روش های رگرسیونی_همبستگی، آزمون گردید. براساس یافته های پژوهش، بجز متغیر نسبیت گرایی، سایرمتغیرهای قضاوت اخلاقی، رابطه بین مشارکت در بودجه بندی و نارسایی بودجه را با اثرات منفی و بااهمیتی تعدیل می کنند. زمانی که اثرات متقابل متغیرها در مدل لحاظ می شود، متغیر نسبیت گرایی از حالت بی معنایی خارج شده و بطور بااهمیتی اثر آن معنادار می شود. بطور کلی، معیارهای چند بعدی این پژوهش می تواند ابزار مناسبی برای شناخت مدیرانی باشد که تمایل دارند با ایجاد قضاوت های اخلاقی نادرست، برای شرکت مشکلاتی را ایجاد کنند..

انتخاب شاخص مناسب اندازه گیری ریسک همواره از مباحث چالش برانگیز در حوزه مطالعات بازار سرمایه بوده است. توانایی صورت های مالی جهت ارزیابی ریسک، یکی از موضوعات اساسی برای محققین مالی به شمار می رود. نوسانات سود می تواند نقش کلیدی در ارزیابی ریسک ایفا نماید. در این راستا، تحقیق حاضر به بررسی تاثیر معیارهای مبتنی بر حسابداری ویژگی های سود بر ریسک نامطلوب سود می پردازد. دراین تحقیق، داده های مربوط به 119 شرکت منتخب پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طی سال های 1390 تا 1395 موردمطالعه و بررسی قرارگرفته اند. ویژگی های کیفیت اقلام تعهدی، قابلیت پایداری سود، قابلیت پیش بینی سود و هموارسازی سود به عنوانویژگی های مبتنی بر حسابداری ویژگی های سود و شاخص ریسک نامطلوب سود، با رویکردی متفاوت از سایر تحقیقات به عنوان شاخص ارزیابی ریسک مورداستفادهقرارگرفته اند. برمبنای نمونه انتخابی و استفاده از آزمون های رگرسیونی چندگانه،به جز ویژگی هموارسازی سود،سایر معیارهای مبتنی بر حسابداری ویژگی های سود با ریسک نامطلوب سود دارای رابطه معنی دار بوده است

ادبیات تحقیق نشان می دهد که رقابت بازار محصول می تواند تاثیر غیرخطی بر رفتارهای شرکتی مانند تلاش مدیریت و فعالیت های نوآوری داشته باشد. این مطالعه، سعی دارد با استفاده از اطلاعات صورت های مالی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طی سال های 1385 الی 1392، ادبیات تحقیق را با بررسی یک رابطه غیرخطی میان رقابت بازار محصول، با استفاده از شاخص هرفیندال - هریشمن؛ و کیفیت گزارشگری مالی، با استفاده از معیار تجدیدارائه سود توسعه دهد. طبق فرضیه تحقیق، نتایج این مطالعه پس از کنترل سایر عوامل مرتبط با تجدیدارائه ها با استفاده از رگرسیون غیرخطی درجه دو (کوادراتیک)، حاکی از یک رابطه غیرخطی یو - شکل (U) میان متغیرهای رقابت بازار محصول و تجدیدارائه سود در میان شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می باشد. به عبارت دیگر، کیفیت سود در سطح پایین رقابت افزایش؛ و هنگام تشدید رقابت کاهش می یابد.

فرآیند حسابرسی متاثر از ویژگی های فردی حسابرس است، لذا انتظار می رود تا حسابرس در فرآیند تصمیم گیری و قضاوت خود دچار سوگیری های شناختی گردد. ارزیابی حسابرس از تداوم فعالیت، ممکن است در معرض اثر پیشگویی کامبخش قرارگیرد. به بیان دیگر، ممکن است حسابرس دچار این ترس شود که صاحبکار خود را ازدست بدهد. تئوری اغوا کنندگی اخلاقی بیان می دارد که این رفتار حسابرسان غیرارادی است. تجربه در سازمان دهی و جمع آوری اطلاعات، قضاوت و انتخاب نوع گزارش تاثیر می گذارد. از این رو هدف این پژوهش بررسی تاثیر تجربه بر رفتارهای غیرارادی حسابرسان است. به همین منظور داده های مورد نیاز از طریق پرسشنامه ای که بین حسابرسان توزیع گردید جمع آوری گردید. از طریق تحلیل مسیر در معادلات ساختاری عملیات تجزیه و تحلیل داده ها انجام پذیرفت. یافته هانشانمی دهدکه تجربه در حسابرسان با تجربه بالا توانسته تا اثر پیشگویی کامبخش را تعدیل نماید. به همین خاطر بهتر است از طریق آموزش موجب آشنایی حسابرسان با تجربه کم با این پدیده شده تا اثر آن را بر روی تصمیمات خود در نظر داشته باشند.

هدف اصلی مقاله حاضر بررسی امکان استقرار نظام حسابرسی داخلی مبتنی بر ریسک و شناسایی متغیرهای مربوطه در دانشگاه آزاد اسلامی کشور است. حسابرسی داخلی مبتنی بر ریسک، به عنوان یک راهکار اطمینانبخشی نسبی و شامل این احتمال است که تمام خطراتی را که به درستی مدیریت نشده اند،شناسایی کند و در غیر این صورت اطمینان بخشی نمی تواند داده شود، به طوری که این راهکار روشی را فراهم می کند که اطمینان می دهد ریسک های سازمان مدیریت و کنترل شده اند. براین اساس، جامعه آماری مورد مطالعه این پژوهش نیز شامل کارکنان بخش های حسابداری و مالی کلیه واحدها و ادارات تابعه دانشگاه آزاد اسلامی می باشد که با استفاده از روش نمونه گیری طبقه ای نمونه پژوهش انتخاب و مورد آزمون قرار گرفت. روش پژوهش حاضر نیز توصیفی- پیمایشی می باشد. برای آزمون فرضیه ها و تخمین مدل نیز از روش تجزیه و تحلیل عاملی تاییدی استفاده شده است. نتایج کلی پژوهش نشان می دهد که به ترتیب عوامل انسانی، عوامل ساختاری و عوامل فنی در قالب 8 متغیر شامل: اهداف و فرآیندهای سازمانی، آموزش جهت افزایش توان فنی، پذیرش و حمایت مدیران ارشد، امکان تجزیه و تحلیل و اولویت بندی ریسک ها، تعیین نقاط ضعف کنترلی و فعالیت های کنترلی، تدوین برنامه حسابرسی داخلی مبتنی بر ریسک، انجام رسیدگی، و ارائه گزارش حسابرسی داخلی مبتنی بر ریسک در دانشگاه آزاد اسلامی کشور از عوامل اصلی استقرار نظام حسابرسی داخلی مبتنی بر ریسک در دانشگاه آزاد اسلامی است.