پژوهش نامه مطالعات مرزی
پیاپی 21 (پاییز 1397)

شهرها و مناطق مرزی به خاطر موقعیت خاص جغرافیایی مهمترین مبادی ورود و خروج کالای قاچاق محسوب می شوند. در این میان بندرعباس با داشتن اسکله های شهید رجایی و شهید باهنر مهمترین بندر تجاری ایران محسوب می شود از طرفی با توجه به فاصله نزدیک با کشورهای حاشیه خلیج فارس ، سواحل شنی و خوریات متعدد و...  یکی از شهرهای مورد هدف قاچاقچیان می باشد. تحقیقات نشان داده که بیشترین حجم قاچاق کالا از طریق مرزهای دریایی صورت می گیرد. بر اساس قانون ، مراقبت از مرزهای دریایی برعهده دریابانی مرزبانی نیروی انتظامی بوده و در این مقابله شیوه های مختلفی درحال انجام است. پژوهش حاضر با هدف شناخت موثرترین شیوه های مقابله با قاچاق کالا در فرماندهی دریابانی بندرعباس تدوین شده است. تحقیق از نوع کاربردی و روش انجام آن توصیفی-  پیمایشی است. جامعه آماری این تحقیق 280 نفر از کارکنان دریابانی بندرعباس و انتخاب نمونه یه تعداد162 نفر به روش نمونه گیری تصادفی ساده می باشد. پژوهش حاضر در دو سطح توصیفی و استنباطی به تجزیه و تحلیل داده های به دست آمده پرداخته و در سطح استنباطی با استفاده از آزمون نسبت دو جمله ای و آزمون من ویتنی به تجزیه و تحلیل استنباطی داده ها پرداخته شده است. یافته های پژوهش نشان داد که شیوه های اطلاعاتی و شیوه های انتظامی، رزمی- تاکتیکی فرماندهی دریابانی بندرعباس در مقابله با قاچاق کالا موثر می باشند.ولی تفاوت معناداری بین دو شیوه اطلاعاتی و انتظامی رزمی- تاکتیکی ازنظر اولویت تاثیر وجود نداشته.و این موضوع بیانگر این است که باید هم به شیوه های اطلاعاتی و هم به شیوه های انتظامی، رزمی و تاکتیکی توجه ویژه شود و در این راستا با توجه به یافته های پژوهشی و به منظور برنامه ریزی مسئولان ذی ربط ده (10) پیشنهاد در جهت مقابله با پدیده شوم قاچاق کالا ارائه شده است.

با رواج ناامنی های اجتماعی، تقویت امنیت در جوامع شهری به ویژه در شهرهای مرزی از حساسیت بیشتری برخوردار گردیده است. هدف این پژوهش تحلیل مولفه های بومی موثر بر مقابله با بحران در شهر مرزی بانه است. این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر شیوه اجرا، پیمایشی است. برای جمع آوری داده ها از روش کتابخانه ای و مطالعات میدانی استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش را کارشناسان 11 اداره و سازمان مرتبط با مدیریت شهری و مدیریت بحران در شهر بانه به تعداد 55 نفر تشکیل داده اند. برای اجرای پژوهش، نقاط قوت و ضعف(عوامل داخلی) و فرصت ها و تهدیدها(عوامل خارجی) شهر بانه بررسی و برای تکمیل اطلاعات، به کمک پرسشنامه، از نظرات کارشناسان مدیریت بحران شهرستان بانه نظرخواهی شده و با وزن دهی به آن ها، ماتریس SWOT تشکیل و در نهایت راهکارهای رسیدن به اولویت های مبتنی بر جهت گیری های آمایشی ارائه شده است.  پژوهش نشان داد نمره کل ماتریس عوامل داخلی برابر با 76/2 و نمره وزن کل ماتریس عوامل خارجی برابر با 36/3 است و این به این معنا است که وضعیت مدیریت بحران در شهر بانه در موقعیت تهاجمی رقابتی(راهبرد تهاجمی «حداکثر حداکثر») قرار دارد.

جمهوری آذربایجان مهم ترین کشور منطقه قفقاز جنوبی است که علی رغم اشتراکات تاریخی، فرهنگی و مذهبی با ایران، مناسبات و روابط چندان مطلوبی با ایران ندارد. این مطالعه، به بررسی عوامل همگرایی و واگرایی بین این دو کشور پرداخته است. این پژوهش از نظر شیوه اجرا، اسنادی است و برای گردآوری اطلاعات آن از کتاب ها، مقالات و متون منتشر شده در اینترنت استفاده شده است. مطالعه نشان داد که اشتراکات تاریخی و فرهنگی، هم جواری و عوامل ژئوپلیتیک و برخورداری از دین و مذهب مشترک، عوامل همگرایی ایران و آذربایجان و مناقشه دریای خزر، بحران قره باغ، حضور قدرت های منطقه ای و فرا منطقه ای در آذربایجان و روابط نزدیک ایران با ارمنستان، تقویت پان ترکیسم و ادعای آذربایجان بزرگ، عوامل واگرایی روابط بین دو کشور ایران و آذربایجان را تشکیل داده اند.

مهاجرت های غیرقانونی همواره برای کشورها پیامدهایی به همراه دارد. یکی از شهرهایی که به دلیل نزدیکی به مرز افغانستان به عنوان مقصد مهاجرت، از پیامدهای منفی این پدیده آسیب دیده، شهرستان مرزی زابل است. این پژوهش با هدف تبیین علل و پیامدهای مهاجرت افغان ها به شهرستان زابل انجام شده است. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر شیوه اجرا، پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش از دو گروه تشکیل شده است: گروه اول، شامل خبرگان امنیتی و انتظامی شهرستان زابل به تعداد 34 نفر و گروه دوم، مهاجران افغانی غیرمجاز ساکن در شهر مرزی زابل. حجم نمونه گروه دوم، با استفاده از جدول کرجسی و مورگان، 331 نفر برآورد شد. داده ها با استفاده از پرسشنامه روا و پایا جمع آوری و با استفاده از نرم افزار اس.پی.اس.اس تحلیل شده است. مهاجرین غیرمجاز ساکن در شهر زابل، مهم ترین علل ترک کشورشان را «فقر شدید مالی»، «ناامیدی از زندگی آینده در افغانستان» و «وجود ظلم و تبعیض در افغانستان» و مهم ترین علل انتخاب شهر زابل برای زندگی را «اقامت اقوام و آشنایان در منطقه شهر زابل»، «امکان اشتغال خود و یا خانواده در شهر زابل»، «عدم برخورد ماموران دولتی(پلیس) با مهاجران غیر مجاز» بیان داشته اند. خبرگان امنیتی نیز مهم ترین پیامدهای منفی مهاجرت افغان ها به شهر زابل را مواردی چون: «افزایش قاچاق کالا(سوخت، ارز، طلا و ریال و...)»، «گسترش حاشیه نشینی» و «گسترش قاچاق موادمخدر» عنوان نموده اند.

واکاوی شکست در برخی از ماموریت های مرزی، بیانگر کم توجهی به شاخص های اشراف اطلاعاتی در ماموریت های مرزی است. با توجه به اهمیت اشراف اطلاعاتی در موفقیت یگان های مرزی، این پژوهش به دنبال بررسی نقش اشراف اطلاعاتی در ماموریت های مرزی هنگ مرزی تایباد است. این پژوهش، توصیفی- پیمایشی و از نظر هدف، کاربردی است. جامعه آماری پژوهش را کارکنان اطلاعات مرزبانی هنگ مرزی تایباد به تعداد 80  نفر تشکیل داده اند که به صورت تمام شمار مورد پرسش قرار گرفته اند. داده ها با کمک پرسشنامه محقق ساخته روا و پایا(آلفای کرونباخ 88/0) جمع آوری با استفاده ازآزمون های همبستگی و رگرسیون چند متغیره تحلیل شده اند. پژوهش نشان داد بین متغیرهای مستقل مورد مطالعه یعنی کسب اطلاعات در گذشته،  مدیریت اطلاعات در حال حاضر و کشف اطلاعات در آینده با متغیر وابسته یعنی ماموریت های مرزی، به ترتیب با ضرایب 812/0، 815/0 و 818/0 همبستگی مثبت و معنا دار وجود دارد.  بنابراین هر چه اشراف اطلاعاتی افزایش یابد، احتمال موفقیت در ماموریت ها بیشتر است.

امروزه از کارآفرینی به عنوان اکسیری برای محرومیت زدایی یاد می شود و شناسایی فرصت به عنوان قلب و آغازگر فرآیند کارآفرینی قلمداد می شود. شناسایی فرصت های کارآفرینی در مناطق مرزی استان سیستان و بلوچستان، به عنوان یک استان کم برخوردار می تواند دانش اندکی برای ایجاد زیرساخت توسعه این استان فراهم کند و این پژوهش به دنبال همین هدف است. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش گردآوری داده ها، کیفی و از نوع تحلیل محتوا است. جامعه آماری پژوهش را صاحبنظران حوزه کارآفرینی در دو بخش دولتی و خصوصی در استان سیستان و بلوچستان تشکیل داده اند. نمونه پژوهش به روش گلوله برفی انتخاب و با 29 نفر(19 نفر از بخش دولتی و 10 نفر از بخش خصوصی) اشباع نظری حاصل شد. داده ها به کمک مصاحبه نیمه ساختار یافته جمع آوری شده و 52 سند مربوط به کارآفرینی در مناطق مرزی استان سیستان و بلوچستان نیز مورد مطالعه قرار گرفته و تحلیل محتوا شدند. در مناطق مرزی استان سیستان و بلوچستان، در نه حیطه کشاورزی، دامپروری، صنعت، معدن، ترانزیت، صنایع دستی، انرژی های نو، خدمات مهندسی و گردشگری فرصت های کارآفرینی وجود دارد که با بهره برداری هوشمندانه از آن ها می توان رویکردی جدید در تثبیت و تقویت امنیت پایدار این منطقه در پیش گرفت.

محیط رقابتی امروز، ایجاب می نماید تا مدیران سعی کنند تا حد امکان، هزینه تولید و خدمات خود را کاهش دهند. در این راستا، نگهداری و تعمیرات(نت)، می تواند نقش مهمی در کاهش هزینه ها ایفا نماید. این پژوهش با هدف تعیین عوامل موثر بر انتخاب روش مناسب سیستم نگهداری و تعمیرات در فرماندهی مرزبانی ناجا انجام شده است. این پژوهش توصیفی-پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش را مدیران و کارشناسان سیستم نگهداری و تعمیرات در معاونت آماد و پشتیبانی فرماندهی مرزبانی ناجا و فرماندهی مرزبانی استان ها تشکیل داده اند و نمونه 75 نفری از آن ها به وسیله پرسشنامه ای روا و پایا(آلفای کرونباخ 82/0) مورد پرسش قرار گرفته اند و داده های حاصل با استفاده از نرم افزار SPSS و آزمون های تی تک نمونه ای، فریدمن و همبستگی پیرسون تحلیل شدند. پژوهش نشان داد الزامات فنی، الزامات مدیریت و روش، الزامات هزینه ای، الزامات نیروی انسانی و الزامات ایمنی، عوامل موثر بر انتخاب روش مناسب سیستم نگهداری و تعمیرات در فرماندهی مرزبانی ناجا هستند و بین این عوامل با یکدیگر ارتباط معناداری وجود دارد.