نشریه تغییرات اجتماعی - فرهنگی
سال دهم شماره 3 (پیاپی 38، پاییز 1392)

این پژوهش به مطالعه و بررسی میزان سرمایه اجتماعی بین دو مذهب رایج در شهر تربت جام می پردازد. جامعه آماری مردم شهر تربت جام است و حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران 400نفر تعیین شده است. روش تحقیق پیمایشی است و بر اساس ابزار پرسشنامه دارای روایی مبتنی بر آلفای کرونباخ بوده و از نتایج به دست آمده چنین استنتاج شده که دین به معنای عام آن در جامعه دارای دستاوردهای زیادی است. مذهب و اعتقادات مذهبی خاص تاثیر بر میزان سرمایه اجتماعی ندارد. هر دو گروه با توجه به اعتقادات خاصی که دارند از یک میزان سرمایه اجتماعی برخوردارند. بیشترین تاثیر بر میزان سرمایه اجتماعی در این شهر امنیت اجتماعی و استفاده از رسانه های جمعی داشته است.

انسان ها در دنیایی پر از عواطف اجتماعی زندگی می کنند و عواطف اجتماعی در روابط ما با دیگران جریان دارد. در این پژوهش الگوی عواطف اجتماعی موجود در بین جوانان شهر کرمان توصیف و سپس عوامل روانی- اجتماعی موثر بر عاطفه اجتماعی تبیین می شود. به منظور بررسی این رابطه از نظریه ترنر، هاکشیلد و وینر استفاده شده و این تحقیق بصورت پیمایشی و با ابزار پرسشنامه در بین جوانان شهر کرمان در سال 1390 انجام گردیده است. روش نمونه گیری بصورت تصادفی طبقه بندی و سیستماتیک بوده است و حجم نمونه 400 نفر می باشد. نتایج آزمون تحلیل توافقی چندگانه نشان داد عواطف اجتماعی منفی نظیر غم، ترس، خشم، تنفر و شرم در مقایسه با عواطف اجتماعی مثبت در جوانان شهر کرمان از فراوانی بیشتری برخوردار است. آزمون فرضیات نشان می دهد بین جنس، میزان تحصیلات، وضعیت اشتغال با عاطفه اجتماعی رابطه وجود دارد. همچنین بین اعتماد اجتماعی، دینداری و اعتماد به نفس با عاطفه اجتماعی رابطه مثبت و معنی داری و بین سن با عاطفه اجتماعی رابطه منفی و معنی داری تایید گردید. نتایج حاصل از تحلیل رگرسیون نشان  داد  متغیرهای مستقل  اعتماد اجتماعی، اعتماد به نفس و میزان تحصیلات 47 درصد از تغییرات متغیر وابسته را تبیین نموده اند.

امروزه ترجیح مصرف و مصرف گرایی از موضوعات مهم پژوهش در جامعه شناسی و مطالعات فرهنگی است و بررسی آن به عنوان یک مساله ی علمی و در حال گسترش در ایران، حائز اهمیت است.
مقاله حاضر با هدف بررسی عوامل مرتبط با ترجیح مصرفی مصرف کنندگانبر اساس پژوهشی بر مبنای نظر سنجی، در سال 1390 از 390 خانواده ساکن در شهر تبریز به روش نمونه گیری تصادفی سیستماتیک تدوین شده است و محور آن بررسی عوامل اجتماعی و فرهنگی مرتبط با ترجیحات مصرفی در بین خانواده های شهر تبریز می باشد.
در این تحقیق  با استفاده از نظریه های زیمل,وبلن وبوردیو و نظریه های مکتب فرانکفورت  به موضوع عوامل اجتماعی و فرهنگی مرتبط با ترجیح مصرفی پرداخته شده است.
از جمله از مهمترین نتایج این پژوهش می توان به موارد زیر اشاره کرد: 1- همبستگی بین ترجیحات مصرفی وسن برابر 089/= rبه دست امده است که نتیجه می شود رابطه بین بین ترجیحات مصرفی وسن معنی دارنیست. زیرا سطح معنی داری از 05/0 بیشتر است.
2- همبستگی بین ترجیحات مصرفی وپایگاه اقتصادی و اجتماعی برابر با000/= rبه دست آمده است که نتیجه می شود رابطه بین بین ترجیحات مصرفی وپایگاه اقتصادی و اجتماعی معنی داراست. زیرا سطح معنی داری از 05/0 کمتر است.
3- همبستگی بین ترجیحات مصرفی وتبلیغات رسانه های جمعیبرابر با007/= rحاصل شده است که نتیجه می شود رابطه بین بین ترجیحات مصرفی وتبلیغات رسانه های جمعی معنی داراست. زیرا سطح معنی داری از 05/0 کمتر است.

یکی از عمده ترین مساله جهانی در کشور ما پدیده شکاف نسلی است که هر نسل نسبت به نسل پیش از خود تفاوت هایی دارد. گاهی این تفاوت های فرهنگی، فکری و رفتاری به سطحی می رسد که نوعی نا هم زبانی و جدایی ایجاد می کند. این موضوع چالشی، محصول تغییرات سریع اجتماعی و واقعیتی انکار ناپذیر است برای آن که جامعه قابل زندگی باشد باید ارزش ها و اعتقادات دینی آن جامعه حفظ گردد و با هر نوع کجروی اجتماعی که این ارزش ها و اعتقادات را تهدید می کند مبارزه شود و در این راه پیش گیری به مراتب مهم تر از درمان و بهتر از مداواست. به منظور پیش گیری از شکاف نسلی بین والدین و فرزندان می باید علل و عوامل موثر بر آن شناخته شود و عوامل موجود مشخص گردد چرا که تنها با شناسایی این عوامل است که می توان قدم هایی در جهت پیش گیری و درمان آن برداشت. این تحقیق با هدف بررسی مقایسه ای تحولات ارزشی و باورهای دینی بین نسل امروز و گذشته (جوانان و والدین آن ها) در شهرستان یزد با حجم نمونه 400 نفر (200 جوانان و 200 والدین) و به منظور جمع آوری داده ها پرسشنامه جهت گیری مذهبی که اعتبار و روایی آن ها طی تحقیقات متعددی تایید و همچنین در این پژوهش نیز بر روی 30 نفر مورد آزمون قرار گرفته و تایید شده است بر روی حجم نمونه اجرا گردید و داده های حاصل جمع بندی و پس از ترسیم جدول ماتریس با استفاده از آمارهای توصیفی و استنباطی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و برای آزمون فرضیات تحقیق نیز از محاسبات میانگین، انحراف معیار و آزمونتی (t) استفاده شده است.

در این مقاله به تبیین روانشناختی اجتماعی علل و آثار اقناع رسانه ای با تکیه بر پیمایش عوامل موثر بر تمایل مخاطبان به استفاده از تبلیغات و پیام های تجاری شبکه های اینترنتی و ماهواره ای در تصمیم گیری ها و کنش های اقتصادی پرداخته شده است. حجمجمعیت آماری 227790 نفر و متشکل از افراد تحصیل کرده ی بالای 18 سال ساکن در مناطق شهری زنجان است. 381 نفر از جمعیت آماری یعنی 190 مرد و 191 زن، با استعانت از قواعد تعیین حجم نمونه و براساس روش نمونه گیری چند مرحله ای خوشه ایونمونه گیری سهمیه ای به عنوان نمونه ی آماری انتخاب گردیدند. در این پیمایش با استفاده از پرسشنامه ی هدایت شده برمبنای طیف رنسیس لیکرت، اطلاعات مورد نیاز جمع آوری و با استعانت از نرم افزار SPSSپردازش گردید. بر حسب ارزش بتا βدر تحلیل رگرسیون چندگانه (R)، افزایش تمایل به استفاده از پیام های تجاری (0/48+)، ارتقای اقناع رسانه ای (0/34+)، افزایش نگرش به منبع پیام ها (0/28+)، افزایش اعتماد به مبلغین (0/18+)، افزایش مصرف گرایی (0/14+)، کاهش نگرش به جاذب بودن پیام ها (0/12-)، در بین مخاطبان غیرشاغل (0/22-)، مرد (0/17+)، با کاهش بعد خانوار (0/17-)، بیشترین تاثیر را بر تصمیم گیری و کنش اقتصادی آنان داشته و در مجموع 60% R2تغییرات متغیر وابسته را تبیین می کنند.

اوقات فراغت از جمله پدیده های مهم و شایان توجهی است که بی توجهی به آن، پیامدها و بازتاب های نگران کننده از جمله بیماری های اجتماعی، روانی و انحرافات اجتماعی را به دنبال دارد. بر این اساس پژوهش حاضر به دنبال بررسی رابطه بین سرمایه اجتماعی،اقتصادی، فرهنگی با نحوه گذران اوقات فراغت می باشد.
روش تحقیق، پیمایشی و ابزار اندازه گیری، پرسشنامه بسته پاسخ محقق ساخته می باشد. جامعه آماری مورد مطالعه، دربرگیرنده کلیه دانش آموزان مقطع متوسطه شهر نقده به تعداد 17177 نفر در سال تحصیلی 90- 1389 نفر بوده که از این تعداد، 376 نفر با استفاده از فرمول کوکران و به روش تصادفی به عنوان حجم نمونه مورد مطالعه، انتخاب شده است. داده های حاصل نیز، با استفاده از نرم افزارspssمورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. بر اساس یافته های تحقیق: میانگین گذران اوقات فراغت دانش آموزان پسر بیشتر از دختران می باشد. همچنین یافته های تحقیق رابطه بین متغیرهای اصلی تحقیق و نحوه گذران اوقات فراغت را تایید می کند. در نهایت با استفاده از رگرسیون چند متغیره، دو متغیر سرمایه فرهنگی و سرمایه اجتماعی 34 درصد تغییرات متغیر وابسته را تبیین کرده اند. همچنین تاثیر متغیر مستقل  سرمایه فرهنگی بر متغیر وابسته بیشتر از سایر متغیرها بوده است.

امروزه بیش از دهه های گذشته شکاف نسلی مورد توجه قرار گرفته است. شکاف نسلی تفاوت در بینش و ارزش های میان دو نسل بخصوص جوانان و والدینشان می باشد. پژوهش حاضر با هدف تعیین میزان شکاف موجود بین ارزشهای جوانان و سالمندان شهر بابل صورت گرفته است.
این پژوهش بر روی 240 نفر از جوانان و سالمندان شهر بابل 120 نفر جوانان 30- 18 و 120 نفر سالمندان بالای سال60انجام شده است. روش پژوهش، پیمایشی و ابزار جمع آوری اطلاعات پرسشنامه بوده است. داده ها به وسیله پرسشنامه های استاندارد شده (طبقه بندی ارزشی شوارتز) با 57 گویه در طیف لیکرت جمع آوری شده است که اعتبار و روایی آن تایید گردیده است. نتایج با استفاده از نرم افزار SPSS، روش آماری توصیفی و آزمون تی تست مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
یافته ها نشان داد که دو گروه سنی از نظر ارزش های فردی تفاوت معناداری با هم داشته اند (p >0.05).البته قابل ذکر است که در تمامی موارد مطرح شده جوانان و سالمندان اهمیت موضوع را اذعان داشته اند اما میزان اهمیت و اولویت بندی آنها متفاوت بوده است.نگاه توصیفی تحلیلی و حتی به گونه مشاهده مستقیم یا تجربی، حاکی از تغییر فضای فرهنگی- فکری دو نسل حاضر می باشد. که نیاز به تعمق بیشتری دارد.

کیفیت زندگی از مفاهیمی است که امروزه مورد توجه بسیاری از جامعه شناسان قرار  گرفته است تا آنجا در عرصه بین المللی هر سال کشورها و شهرها را با توجه به شاخص های طراحی شده برای این مفهوم رتبه دهی می کنند و به جهانیان ارایه می دهند. با مطالعه و ارزشیابیکیفیت زندگی، زمینه برنامه ریزی های فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی هر چه بیشتر فراهممی آید و بدین گونه جامعه هر چه سریع تر می تواند خود را با شرایط مورد نیازهماهنگ و همنوا سازددر پی تلاش های به عمل آمده و تحقیقات صورت گرفته، جامعه شناسان در پی آن هستند تاچارچوب ها و روش های مناسب بیشتری در این خصوص طراحی نمایند
این تحقیق بر آن است تا به بررسی سرمایه اجتماعی دانشجویان و تاثیر آن بر کیفیت زندگی بپردازد. روش تحقیق به صورت پیمایشی بوده و اطلاعات به طور میدانی و به وسیله پرسشنامه جمع آوری شده است. نوع نمونه گیری به صورت تصادفی و به روش طبقه بندی متناسب بوده و تعداد حجم نمونه 391 دانشجوی دختر و پسر در سال 1389 می باشد.
یافته های تحقیق نشان می دهد که فرضیه اول بین شاخص اعتماد به نهادهای اجتماعی و کیفیت زندگی تفاوت معناداری در سطح اطمینان 95 درصد وجود دارد و فرضیه تحقیق مورد قبول واقع شده است. در فرضیه دوم مشخص شد که بین اعتماد تعمیم یافته و کیفیت زندگی تفاوت معناداری در سطح اطمینان 95 درصد وجود ندارد و فرضیه تحقیق مورد رد شده است. اما بین دو متغیر اعتماد بین شخصی و کیفیت زندگی تفاوت معناداری در سطح اطمینان 95 درصد وجود دارند و فرضیه تحقیق مورد قبول شده است. رگرسیون چند متغیره نشان داد که در مجموع 14 درصد از واریانس کیفیت زندگی را توانسته اند تبیین نمایند.

در این بررسی ، پایگاه هویت با توجه به مدیریت بدن در بین دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز مورد مطالعه قرار گرفته و تفاوت سطوح مدیریت بدن و ابعاد مدیریت بدن براساس نوع پایگاه هویت تعیین گردیده است. روش تحقیق، پیمایشی می باشد. ابزار جمع آوری داده ها، یک پرسشنامه استاندارد است که بوسیله بنیون و آدامز ساخته شده است. متغیر پایگاه هویت را می سنجد. پرسشنامه دیگر، پرسشنامه محقق ساخته می باشد که متغیر ملاک یعنی مدیریت بدن، ابعاد، سطوح آن و برخی متغیرهای جمعیت شناختی را مورد سنجش قرار می دهد. جامعه آماری دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز می باشد که تعداد آنها بالغ بر 26000 نفر است. حجم نمونه براساس فرمول کوکران برابر 384 نفر می باشد. شیوه نمونه گیری، نمونه گیری تصادفی طبقه ای متناسب با جنس و رشته تحصیلی می باشد. نتایج به دست آمده نشان می دهد که بین میزان مدیریت بدن و نوع پایگاه هویت دانشجویان تفاوت معنی داری وجود ندارد. تفاوت میزان مدیریت بدن در بعد بهداشتی بر حسب پایگاه هویت معنی دار است. میزان مدیریت بدن در بین دانشجویان زن اندکی بیشتر از دانشجویان مرد می باشد. در بین متاهلان مدیریت بدن 55/52 و در بین مجردها 82/48 است.