فهرست مطالب

پژوهشنامه مددکاری اجتماعی
پیاپی 13 (پاییز 1396)

  • تاریخ انتشار: 1396/08/16
  • تعداد عناوین: 7
|
  • محمد باقر تاج الدین* صفحات 1-36

    سلامت اجتماعی به معنی نقش و عملکرد مناسب و مطلوب فرد در جامعه و داشتن پیوندهای اجتماعی شایسته درون شبکه های اجتماعی در جامعه است. از سوی دیگر، شهرها و به ویژه کلان شهرها با انبوهی از مشکلات و مسائل اجتماعی مرتبط با سلامت اجتماعی روبرو هستند که همگی بر روی سلامت جسمی و روانی افراد نیز تاثیرگذارند. با توجه به اهمیت روزافزون موضوع سلامت اجتماعی، پژوهش حاضر درصدد برآمد ضمن بررسی این موضوع مهم، اقدام به واکاوی تعیین کننده های اجتماعی موثر بر سلامت اجتماعی نماید. این پژوهش در بین 400 نفر از شهروندان ساکن در منطقه 1 تهران انجام شد و برای تبیین نظری موضوع از دیدگاه نظری کوری کییز و شاپیرو استفاده شد. در بخش روش نیز با استفاده از روش پیمایش و ابزار سنجش پرسشنامه و روش نمونه گیری خوشه ای، اقدام به تکمیل پرسشنامه گردید. نتایج نشان داد که چهار متغیر حمایت اجتماعی، کیفیت زندگی، امنیت اجتماعی و پایگاه اجتماعی-اقتصادی همگی با متغیر وابسته سلامت اجتماعی رابطه دارند و متغیرهای مستقل برشمرده شده قادر به پیش بینی متغیر سلامت اجتماعی نیز بوده اند. بر این مبنا بیشترین میزان پیش بینی کنندگی مربوط به متغیر حمایت اجتماعی و پس ازآن به ترتیب مربوط به متغیرهای کفیت زندگی، امنیت اجتماعی و پایگاه اجتماعی-اقتصادی بوده است.

    کلیدواژگان: سلامت اجتماعی، حمایت اجتماعی، کیفیت زندگی، امنیت اجتماعی و پایگاه اجتماعی-اقتصادی
  • غنچه راهب، مصطفی اقلیما، عفت بهاری* صفحات 37-71

    توانمندسازی در مددکاری اجتماعی به عنوان یک استراتژی مداخله برای کمک به خانواده هایی است که عوامل خطرسازی در رابطه با سلامت روان آن ها وجود دارد. این پژوهش نیز به منظور بررسی تاثیر الگوی توانمندسازی روانی- اجتماعی در بهبود سلامت روان زنان دارای همسر بیمار روانی مزمن انجام شد. در این پژوهش نیمه تجربی (با طرح پیش آزمون پس آزمون پیگیری و گروه کنترل)، 40 نفر از زنانی که همسرشان مبتلا به اختلالات مزمن روانی بوده و در سال 1391 در بیمارستان روانپزشکی فرشچیان همدان بستری گردیده اند، انتخاب و به شیوه تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل 20 نفره قرار گرفتند. گروه آزمایش در 8 جلسه توانمندسازی روانی-اجتماعی شرکت کردند و گروه کنترل هیچ مداخله ای دریافت نکرد. داده ها از طریق پرسشنامه سلامت روان SCL-90-R جمع آوری شد. جهت تجزیه وتحلیل داده ها از تحلیل واریانس دومتغیری با اندازه گیری های مکرر روی یک متغیر و آزمون توکی استفاده شد. نمره سلامت روان زنان دارای همسر بیماری روانی مزمن در گروه مداخله در آزمون SCL-90-R نسبت به گروه کنترل، در هر دو مرحله پس آزمون و پیگیری کاهش بیشتری (p=0/01) نشان می دهد. نتیجه این که استفاده از الگوی توانمندسازی در ارتقاء سلامت روان زنانی که همسران آن ها از اختلالات مزمن روانپزشکی در رنج اند موثر می باشد و بنابراین توانمندسازی با این الگو می تواند بالقوه منجر به بهبود سلامت هم در بیماران و هم اعضای خانواده آن ها گردد.

    کلیدواژگان: الگوی توانمندسازی، سلامت روان، اختلالات مزمن روانپزشکی، مددکاری اجتماعی
  • سروش فتحی، مهدی مختارپور صفحات 73-94

    در تمام جوامع رو به رشد شکاف و تبعیض جنسیتی مشاهده می شود. مسئله اشتغال، تحصیلات دانشگاهی، فونکسیون های اجتماعی و سایر موقعیت هایی که در آن زن ها نادیده گرفته شده و یا به عنوان رتبه دوم اهمیت به آنها نگریسته شده است، مثال هایی بارز از این نابرابری ها هستند. ازاین رو این تحقیق به منظور سنجش نگرش زنان شهر تهران به شکاف جنسیتی در اشتغال و کسب موقعیت های اجتماعی و اقتصادی جامعه انجام گرفته است. در این تحقیق زنان موردسنجش، زنان گروه سنی 30-40 سال هستند. پس از پیمایش و تکمیل پرسشنامه های محقق-ساخته، اطلاعات در نرم افزار آماری SPSS، وارد و سپس تحلیل انجام شد. یافته ها نشان می دهد که بین اشتغال زنان و نگرش به شکاف جنسیتی زنان رابطه معناداری برقرار است. بین پایگاه اقتصادی-اجتماعی زنان و نگرش به شکاف جنسیتی رابطه ای معنادار برقرار است. بین جامعه پذیری جنسیتی زنان و نگرش به شکاف جنسیتی رابطه معناداری برقرار است و بین کلیشه های جنسیتی و نگرش به شکاف جنسیتی زنان رابطه معناداری برقرار می باشد.

    کلیدواژگان: نگرش به شکاف جنسیتی، پایگاه اقتصادی-اجتماعی، نابرابری جنسیتی، جامعه پذیری جنسیتی
  • ابراهیم شاملو، منا قاسمی، فرشته رضوانی صفحات 95-120

    چکیده این تحقیق با موضوع اثربخشی آموزش معنویت بر کاهش تعارضات زناشویی انجام شد. پس از بررسی و مطالعه مباحث و دیدگاه های گوناگون انجام شده، در خصوص روابط میان متغیرها، تعداد 2 فرضیه مطرح شد. ابزار مورد استفاده پرسشنامه استاندارد تعارضات زناشویی دکتر ثنایی بود. جامعه آماری شامل کلیه زوجین مراجعه کننده به مراکز مشاوره دادگستری شهرستان شاهرود در سال 1395 بود که با روش نمونه گیری تصادفی، تعداد 30 زوج به دو گروه آزمایش و کنترل گمارده شدند. طرح پژوهشی طرح نیمه تجربی با پیش آزمون- پس آزمون و گروه کنترل بود. ابتدا برای هر گروه پیش آزمون اجرا گردیده، سپس مداخله آزمایشی (مهارت های معنویت) در طی 10 جلسه به اجرا درآمد. پس از اتمام برنامه آموزشی، پس آزمون اجرا گردید. زوجین پس از گذشت 5/1 ماه تحت آزمون پیگیری قرار گرفتند. نتایج فرضیات با استفاده از روش آماری تحلیل کوواریانس تک متغیری و چند متغیری مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند؛ داده ها نشان داد که بین گروه آزمایش و گروه کنترل تفاوت معناداری وجود دارد. به عبارتی آموزش معنویت موجب کاهش تعارضات زوجین گردید.

    کلیدواژگان: آموزش معنویت، تعارضات زناشویی، رویکرد حل مسئله، معنویت
  • حسین رضایی، فاطمه بیدی، مرضیه قرائت* صفحات 121-160

    در سال های اخیر، وجوب اخلاق حرفه ای با هدف ارتقاء کیفیت خدمات مورد توجه مسئولین سازمان ها و موسسات قرارگرفته است. اخلاق حرفه ای بخش بنیادین اقدامات مددکاری اجتماعی در ارائه خدمات اجتماعی می باشد. بر این اساس، هدف اصلی پژوهش حاضر، تدوین پرسشنامه اخلاق حرفه ای مددکاری اجتماعی و هنجاریابی آن می باشد. این مطالعه از نوع هنجاریابی اکتشافی است و جامعه آماری آن را کلیه مددکاران اجتماعی شاغل در سازمان های خدمات اجتماعی شهر تهران که در حدود 868 نفر هستند، تشکیل داده اند و یک نمونه 335 نفری از آن ها مورد بررسی قرار گرفته اند. ابزار جمع آوری اطلاعات در این تحقیق پرسشنامه محقق ساخته اخلاق حرفه ای می باشد که روایی صوری آن از طریق استادان دانشگاهی، روایی محتوای آن با آلفای کرونباخ با میزان آلفای 0/81 و روایی سازه آن با استفاده از تحلیل عاملی اکتشافی تحت آزمون KMO مورد بررسی قرارگرفته است. پایایی ابزار گردآوری اطلاعات نیز از طریق روش باز آزمایی، با ضریب همبستگی 0/85 به دست آمد. بر طبق تحلیل عاملی انجام شده، به غیراز چند گویه که حذف گردیدند، روایی تمام گویه ها بر طبق آزمون KMO بالاتر از 0/60قرار داشتند. هشت بعد در نظر گرفته شده برای اخلاق حرفه ای بر طبق ادبیات نظری موجود در این حوزه با حذف برخی از گویه های مورد تائید قرار گرفت. این نتایج بیانگر روایی و پایایی این پرسشنامه به عنوان یک ابزار هنجارمند می باشد. با توجه به یافته های این تحقیق، پرسشنامه محقق ساخته اخلاق حرفه ای دارای روایی و پایایی قابل قبولی است و می تواند در سنجش چگونگی اخلاق حرفه ای در سازمان های خدمات اجتماعی مورد استفاده قرار گیرد.

    کلیدواژگان: اخلاق حرفه ای، مددکاری اجتماعی، خدمات اجتماعی، سازمان، هنجاریابی، پرسشنامه
  • سید رضا جوادیان*، مهرناز سادات حیدرپور، سیده مریم بهزادمنش صفحات 164-189

    این پژوهش با هدف اثربخشی آموزش هوش معنوی بر تاب آوری زنان سرپرست خانوار کمیته امداد امام خمینی (ره) انجام شده است. این تحقیق یک مطالعه نیمه آزمایشی از نوع پیش آزمون پس آزمون با گروه کنترل است. جامعه آماری شامل زنان سرپرست خانوار تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی شهر یزد در سال 1395 بود. از میان این زنان تعداد 30 نفر با روش نمونه گیری هدفمند انتخاب و سپس به طور تصادفی در دو گروه 15 نفره آزمایش و گواه گمارده شدند. جهت گردآوری اطلاعات، پرسشنامه تاب آوری کانر و دیویدسون (2003) مورد استفاده قرار گرفت. بعد از انجام پیش آزمون، گروه آزمایش در 8 جلسه هفتگی 90 دقیقه ای، آموزش هوش معنوی بر اساس بسته آموزشی بوول (2004) دریافت کرد. آنگاه پس آزمون برای هردو گروه اجرا شد. نتایج تحلیل کوواریانس نشان داد که آموزش هوش معنوی باعث افزایش معنادار میانگین نمرات تمام مولفه های تاب آوری (استحکام شخصی، مهار و روابط ایمن) به جزء اعتماد به غرایز در زنان سرپرست خانوار شده است.

    کلیدواژگان: هوش معنوی، تاب آوری، زنان سرپرست خانوار، کمیته امداد امام خمینی
  • فاطمه سلیمانی، حمیده عادلیان* صفحات 187-222

    مطالعه حاضر با هدف تعیین اثربخشی مداخله مددکاری اجتماعی مبتنی بر توانمندسازی بر روی کیفیت زندگی زنان سالمند انجام شده است. پژوهش حاضر از نوع آزمایشی با طرح پیش آزمون- پس آزمون- پیگیری با گروه کنترل انجام گرفته است. در این طرح، آزمودنی ها به صورت تصادفی انتخاب و در دو گروه مداخله و کنترل قرار داده شدند. نمونه آماری این پژوهش را 30 نفر از زنان سالمند منطقه 15 تهران تشکیل دادند که از طریق روش نمونه گیری تصادفی به دو گروه مداخله و کنترل تقسیم شدند. بسته مداخله تحقیق در طی نه جلسه برای گروه آزمایش اجرا شد. در حین مداخله مهارت های حل مسئله، خود تصمیم گیری و افزایش عزت نفس آموزش داده شد. همچنین برای افزایش سلامت افراد، آموزش خود مراقبتی در 4 بعد جسمی، روانی، اجتماعی و مذهبی مورد تاکید قرار گرفت. برای ارزیابی تاثیرات مداخله، از پرسشنامه کیفیت زندگی سازمان جهانی بهداشت و برای تحلیل داده ها از نرم افزار spss نسخه 23 استفاده شد. برای مقایسه میانگین متغیرهای وابسته در دو گروه به تفکیک زمان اندازه گیری (سه تکرار) از آزمون تی زوجی (من-ویتنی) و برای مقایسه میانگین متغیرهای وابسته در سه زمان قبل و بعد و پیگیری به تفکیک گروه از آنالیز واریانس اندازه های تکراری (فریدمن) استفاده شد. نتایج نشان داد که مداخله مددکاری گروهی بر افزایش کیفیت زندگی کلی و خرده مقیاس های جسمی، روانی، محیطی و اجتماعی هم بعد از مداخله هم در پیگیری اثربخش بوده است. بر اساس نتایج بدست آمده، به مداخله کنندگان و سیاست گذاران توصیه می شود تا در راستای ارتقاء سلامت و کیفیت زندگی سالمندان بر مداخلات مبتنی بر توانمندسازی تاکید نموده تا بدین ترتیب نقش سالمندان در فرآیندهای تصمیم گیری در زندگی خود افزایش یافته به گونه ای که بتوانند با سالمندی فعال، ارتقاء سلامت و کیفیت زندگی را تجربه نمایند.

    کلیدواژگان: مددکاری اجتماعی گروهی، سالمندی، توانمندسازی، کیفیت زندگی
|
  • Mohammad Bagher Tajeddin Pages 1-36

    Abstract Social health means the appropriate and desirable role and function of the individual in the society and having appropriate social connections within the social networks in the society. On the other hand, cities, and especially metropolises, are faced with a multitude of social health problems and problems that all affect the individuals' physical and mental health. Due to the increasing importance of social health in the present study, this study aimed to investigate the important social determinants affecting social health. This study was conducted among 400 citizens living in District One of Tehran and was used theoretically to explain the subject from the theoretical point of view of Curie Keys and Shapiro. In the method section, the questionnaire survey and cluster sampling method were used to complete the questionnaire. The results showed that the four variables of social support, quality of life, social security and socioeconomic status all correlated with the dependent variable of social health and the independent variables listed were able to predict the social health variable. Accordingly, the highest predictor was related to the social support variable and then to life satisfaction, social security and socioeconomic status, respectively.

    Keywords: Social Health, Social Support, Quality of Life, Social Security, and Socioeconomic Status
  • Mostafa Eghlima, Efat Bahari* Pages 37-71

    Empowering in social work is an intervention strategy for helping families that have risk factors in their mental health. This study evaluated the effect of an empowering model on improving the mental health of women with husbands who have chronic mental disease. In this experimental research study (pre-test, post-test and follow-up design with control group), 40 women whose husbands lived with chronic mental disease and were clients of Farshchian hospital in 2012 were selected and randomly assigned into experimental and control groups. The experimental group attended eight sessions of empowerment training and the control group received no intervention. The SCL-90 Questionnaire was used to gather information on the mental health of the participants. To examine significances, variance analyses (ANOVA) and Tukey tests were used. The findings indicated that the empowering modelhad a significant effect on the improvement of women’s mental health in the experimental group in comparison with the control group on the SCL-90-R Questionnaire (P=0/01) in both the posttest and follow-up. The empowering model for improving the mental health of women whose husbands had chronic mental disease was effective and could potentially improve the quality of life of both patients and their families.

    Keywords: Empowering Model, Mental Health, Chronic Mental Disease, Social Work
  • Soroush Fathi, Mehdi Mokhtarpour Pages 73-94

    In all developing societies, cases of gender gap and gender segregation are observed. The issue of employment, university education, social functions and other situations in which women have been neglected or regarded as the second most important are examples of these inequalities. Therefore, this research study was conducted to measure the attitudes of women in Tehran to gender gap in employment and the social and economic situation of the society. In this study, women in the age group of 30-40 years were selected and completed a researcher-made questionnaire. The data were analyzed by the SPSS software. Findings showed that there was a meaningful relationship between women's employment and attitude toward gender gap. There was a meaningful relationship between the socio-economic status of women and gender-based attitudes. There was a meaningful relationship between social inclusion of genders and attitude toward gender gap, and there was a significant relationship between gender stereotypes and attitudes toward gender gap among women.

    Keywords: Attitude Towards Gender Gap, Socio-Economic Status, Gender Inequality, Gender Socialization
  • Ebrahim Shamloo, Mona Ghasemi, Fereshteh Rezvani Pages 95-120

    Abstract This study was conducted to investigate the effectiveness of spirituality education on the reduction of marital conflicts. After investing various issues and perspectives, two major hypotheses about the relationship between the variables in the study were discovered. The tool used for data collection was Sanaei’s standard questionnaire for marital conflicts. The statistical population consisted of all couples referring to Judicial Counseling Centers in Shahrood in 2016. Using a random sampling method, 30 couples were assigned to the experimental and control groups. The research design was a semi-experimental design with a pre-test, a post-test and a control group. At first, the pre-test was given to each group, then an experimental intervention (spiritual skills) was executed in 10 sessions. After completing the training program, a post-test was conducted. The couples were followed up after 45 days. The results of the assumptions were analyzed using the one-variable and multi-variable covariance analysis method. The data analysis showed that there was a significant difference between the experimental group and the control group. In other words, the training of spirituality reduced conflict among the couples. Keywords: Spirituality Education, Marital Conflicts, Problem-Solving Approach, Spirituality.

  • Fatemeh Bidi, Marzieh Gheraat* Pages 121-160

    In recent years, the necessity of professional ethics has attracted the attention of the authorities of organizations and institutions while aiming at improving the quality of services. Professional ethics is a fundamental part of social work practice in providing social services. Accordingly, the main purpose of this study is to develop a social work professional ethics questionnaire and standardize it. This study is of exploratory nature and its population is composed of all social workers employed in social service organizations of the Iranian capital of Tehran, meaning that the study pool is composed of about 868 people. A sample of 325 people was examined. The tool employed for collecting data for this study was a researcher-made professional ethics questionnaire whose factual validity was analyzed by university professors, content validity by the use of Cronbach's alpha, which was calculated 0.81, and its construct validity was investigated using exploratory factor analysis under the KMO test. The reliability of the information gathering tool was, also, examined through a re-examination method with a correlation coefficient of 0.85. According to the factor analysis performed, except for a few items that were eliminated, the validity of all items according to the KMO test were higher than 0/60. The eight dimensions considered for professional ethics according to the theoretical literature in this area were confirmed by the deletion of certain terms. These results indicate the validity and reliability of this questionnaire as a normative tool.

    Keywords: Standardization, Social Work, Professional Ethics, Questionnaire
  • Maryam Behzadmanesh, Seyed Reza Javadian* Pages 164-189

    Abstract This study investigated the effects of spiritual intelligence training on the resilience of women in female-headed households in Yazd. The population consists of female heads of households who were supported by the Imam Khomeini Relief Foundation in 2016. Thirty women were randomly selected and then randomly divided into two equal groups, experimental and control. The data was collected using Connor & Davidson’s Resilience Scale (CD-RISC). The experimental group received eight weekly sessions of spiritual intelligence training based on the package by Bowl (2004) and then both groups completed the post-test. Data analysis was done through an ANCOVA. The results indicated a significant increase in all components of resilience, namely personal strength, control and secure connections, at mean scores of subjects in the experimental groups on the post-test.

    Keywords: Spiritual Intelligence, Resiliency, Female Heads of Households, Imam Khomeini Relief Foundation
  • Fatima Salomoni, Hamideh Adelian* Pages 187-222

    This study investigated the effects of spiritual intelligence training on the resilience of women in female-headed households in Yazd. The population consists of female heads of households who were supported by the Imam Khomeini Relief Foundation in 2016. Thirty women were randomly selected and then randomly divided into two equal groups, experimental and control. The data was collected using Connor & Davidson’s Resilience Scale (CD-RISC). The experimental group received eight weekly sessions of spiritual intelligence training based on the package by Bowl (2004) and then both groups completed the post-test. Data analysis was done through an ANCOVA. The results indicated a significant increase in all components of resilience, namely personal strength, control and secure connections, at mean scores of subjects in the experimental groups on the post-test.

    Keywords: Spiritual Intelligence, Resiliency, Female Heads of Households, Imam Khomeini Relief Foundation