فهرست مطالب
نشریه پژوهش های ادبی
پیاپی 15 (بهار 1386)
- تاریخ انتشار: 1386/03/11
- تعداد عناوین: 7
-
-
صفحات 9-30
این تحقیق به بحث در مورد سازمان متن روایی «تنگسیر»، اثر صادق چوبک، می پردازد. سازمان این متن روایی منطبق با الگوی حل مساله مایکل هوئی (2001) است. مساله اصلی غارت پولهای قهرمان اصلی داستان توسط چهار فرد زورگو، ظالم و فریبکار است. پاسخهای زیادی برای حل آن پیشنهاد می شود. این پاسخها یا از سوی قهرمان ارائه می شود که اغلب ارزیابی آنها مثبت اما نتیجه آن منفی است، و یا از سوی سایر شخصیتها پیشنهاد می شود که ارزیابی آنها منفی و نتیجه نیز منفی است. طرح نهایی برای رسیدن به راه حل، پس از طی چرخه ای نسبتا طولانی، طرح انتقام و کشتن آن افراد است که با موفقیت انجام می شود و نتیجه آن نیز مثبت است. هرچند مساله نخست با انجام طرح فرار حل می شود، مساله دوم حل نشده باقی می ماند.
کلیدواژگان: سازمان متن، روایت، مساله، پاسخ، چرخه مجدد -
صفحات 31-62
شعر و مثل همسایه دیوار به دیوارند، شاعران و نویسندگان همواره برای آنکه به لطف و شیرینی و رسایی کلام خود بیفزایند، از مثل بهره جسته اند، بسیاری از مثلها نیز حاصل رواج اشعار معروف شاعران و نویسندگان فارسی زبان است. این تعامل بر غنای ادب فارسی افزوده و زبان مردم را غنی و پرمایه ساخته است. در این مقاله پس از ارائه تعاریف مثل، ویژگی هایی چون ایجاز، جنبه های تشبیهی و استعاری، کاربرد مردمی و رواج، آهنگ، جنبه های پند و اندرزی، جنبه های تجربی مثلها و رسایی و فصاحت آنها تشریح می شود تا بدین ترتیب شباهت و نزدیکی مثل را به شعر نشان دهیم. برای آنکه جایگاه امثال منظوم و ارسال مثل را میان انواع مثل دریابیم، با انواع مثل از نظر ساخت زبانی، ریشه های داستانی و غیرداستانی، درون مایه و محتوا، زبان و بیان، رواج و قدمت، آشنا می شویم. سپس مثلهای منظوم معرفی و ابعاد گوناگون آن بررسی می شود. پس از آن به کارکرد مثل در شعر شاعران از طریق ارسال مثل اشاره می شود و تفاوت ارسال مثل با تمثیل، اسلوب معادله، تضمین، تلمیح و کلام جامع تبیین می گردد. در این بخش مولف می کوشد شباهتهایی را که موجب برخی اشتباهات شده است، از طریق بیان تفاوتهای باریک میان ارسال مثل و موارد یاد شده نشان دهد. در پایان مقاله شیوه های خاص شاعران در مثل آوری و ارسال مثل بیان می شود.
کلیدواژگان: ضرب المثل، ارسال مثل، مثل، شعر، مثل منظوم -
صفحات 63-80
دراین مقاله با گذری کوتاه بر آرایی که خاستگاه های هزار و یک شب را براساس شواهد داستانی، تاریخی، بوم شناسانه و منقطه ای مورد تفحص قرار داده اند، به هزار و یک شب - و به ویژه قهرمان محوری آن، شهرزاد - از منظر بن اندیشه و خاستگاه بنیادین اسطوره ای آن پرداخته شده است. در این جا کهنترین صورتها و الگوهایی که شهرزاد بر ساخته آنهاست و براساس آنها عمل می کند، به عنوان بن اندیشه های سازنده شخصیت عمل کننده و اندیشمند هزار و یک شب، مورد جستجو قرار گرفته اند. در فرآیند این جستجو درمی یابیم که شهرزاد، تجلی دو بن اندیشه کهن ایرانی است: «هستی برای نبرد»، و «فرجام اندیشی معاد شناسانه».
کلیدواژگان: شهرزاد، هزار و یک شب، اسطوره، بن اندیشه -
صفحات 81-110
ادبیات غنی فارسی هنوز زمینه های ناگفته بسیاری دارد که شایسته است با دقت و نگرشی تازه تر بحث و بررسی شود. داستان بیت یکی از قالب های داستانی به کار رفته در شعر فارسی از کهنترین دوره ها تا دوره معاصر است. تا جایی که نویسنده اطلاع داد تاکنون به این مقوله پرداخته نشده است و شایسته است که به عنوان یک قالب داستانی که ویژگی های مستقل دارد، مورد عنایت محققان قرار گیرد. همان گونه که از نامش پیداست، داستان بیت داستان کاملی است که در یک بیت نقل شود و عناصر ضروری و بایسته داستان را داشته باشد. با توجه به این که در یک بیت مجال برای داستان پردازی مفصل نیست باید حداقل هایی که برای داستان شدن یک روایت ضرورت دارند، شناسایی شوند. با توجه به منابع عناصر پیرنگ، شخصیت، عمل، زمان و مکان از شرایط لازم برای پیدایش داستان هستند و هر بیتی که این عناصر را داشته باشد، می تواند داستان بیت به شمار آید. نویسنده 22 بیت که به تنهایی داستان مستقلی را نقل می کنند، به عنوان نمونه از نخستین دوره شعر فارسی تا شعر معاصر استخراج کرده تا هم شواهد بحث باشند و هم ویژگی های آنها بررسی گردد. پس از آن شیوه های گسترش پیرنگ، شخصیت پردازی، عمل، زمان، مکان و فضاسازی در این قالب کوتاه بررسی شده است. داستان بیت از سویی در ایجاز و اختصار شبیه به هایکوهای ژاپنی است و از سوی دیگر از لحاظ مختصرنویسی، ایجاز و پرهیز از توصیف به مکتب مینیمالیسم آمریکایی ماننده است. قالب پیشنهادی این مقاله بیشتر بر اساس ویژگی شکل (form) مشخص و جدا شده است. داستان بیت نقطه اتصال شعر و داستان در کوتاه ترین و موجز ترین شکلی است که هر دو را در برداشته باشد. برشهای درون مصراعی که به لحاظ شکل نوشتاری، برش یا تقطیع پلکانی و عمودی نیز نامیده می شود، عبارت از برش زدن در مصراعهای شعر و ایجاد وقفه های زیباشناختی از طریق تقسیم هر مصراع به دو یا چند بخش و نوشتن آن پاره ها به صورت عمودی یا پلکانی است. برشهای درون مصراعی پدیده تازه ای در شعر معاصر است که مایاکوفسکی (1893- 1930) شاعر معاصر روس بنیانگذاری کرد و پس از اینکه برخی از شعرای فارسی زبان به صورت تفننی از آن تقلید کردند، شاملو از حدود سال 1328 به بعد به صورت گسترده، آن را به عنوان یک تمهید القا گر وارد شعر فارسی کرد. این تمهید بنابر اهداف خاصی از قبیل برجسته سازی و تاکید بر مقوله های خاص یا دیداری کردن تصاویر در مصراعهای شعر رخ می دهد. تعیین جایگاه برش در مصراعها یا سطرهای شعر از جهت القای پیام بسیار حائز اهمیت است. گرچه قوانین ویژه ای برای این کار وجود ندارد با جستجود در اشعار شاعرانی که از این تمهید بهره برده اند می توان تا حدودی این جایگاه را استنباط و مشخص کرد. در مقاله حاضر سعی بر این است که پس از توضیح مختصری درباره پیشینه برشهای درون مصراعی، با توجه به نمونه های موجود در اشعار معاصر مشخص شود اینگونه برشها در چه مواضعی از مصراع ها یا سطرهای شعر رخ می دهد. نتیجه کار گویای آن است که برشهای درون مصراعی را در سه گروه می توان جای داد:1- برش بین اجزا و واحدهای تصویری برای دیداری کردن تصویرهای شاعرانه. 2- برش بین اجزا و واحدهای زبانی به منظور تکیه و تاکید بر آنها. 3- برش بین اجزا و واحدهای موسیقایی برای برجسته سازی هماهنگی های آوایی.
کلیدواژگان: شعر معاصر، برشهای درون مصراعی، دیداری کردن، برجسته سازی، تکیه و تاکید -
صفحات 111-124
ادبیات غنی فارسی هنوز زمینه های ناگفته بسیاری دارد که شایسته است با دقت و نگرشی تازه تر بحث و بررسی شود. داستان بیت یکی از قالب های داستانی به کار رفته در شعر فارسی از کهنترین دوره ها تا دوره معاصر است. تا جایی که نویسنده اطلاع داد تاکنون به این مقوله پرداخته نشده است و شایسته است که به عنوان یک قالب داستانی که ویژگی های مستقل دارد، مورد عنایت محققان قرار گیرد. همان گونه که از نامش پیداست، داستان بیت داستان کاملی است که در یک بیت نقل شود و عناصر ضروری و بایسته داستان را داشته باشد. با توجه به این که در یک بیت مجال برای داستان پردازی مفصل نیست باید حداقل هایی که برای داستان شدن یک روایت ضرورت دارند، شناسایی شوند. با توجه به منابع عناصر پیرنگ، شخصیت، عمل، زمان و مکان از شرایط لازم برای پیدایش داستان هستند و هر بیتی که این عناصر را داشته باشد، می تواند داستان بیت به شمار آید. نویسنده 22 بیت که به تنهایی داستان مستقلی را نقل می کنند، به عنوان نمونه از نخستین دوره شعر فارسی تا شعر معاصر استخراج کرده تا هم شواهد بحث باشند و هم ویژگی های آنها بررسی گردد. پس از آن شیوه های گسترش پیرنگ، شخصیت پردازی، عمل، زمان، مکان و فضاسازی در این قالب کوتاه بررسی شده است. داستان بیت از سویی در ایجاز و اختصار شبیه به هایکوهای ژاپنی است و از سوی دیگر از لحاظ مختصرنویسی، ایجاز و پرهیز از توصیف به مکتب مینیمالیسم آمریکایی ماننده است. قالب پیشنهادی این مقاله بیشتر بر اساس ویژگی شکل (form) مشخص و جدا شده است. داستان بیت نقطه اتصال شعر و داستان در کوتاه ترین و موجز ترین شکلی است که هر دو را در برداشته باشد.
کلیدواژگان: شعر فارسی، داستان، پیرنگ، شخصیت پردازی، ایجاز، داستان بیت -
صفحات 125-138
معمولا در طول تاریخ نام بعضی از شهرها و مکانهای جغرافیایی تغییر می کند و به تدریج از یادها فراموش می شود، به گونه ای که محققان را در تعیین جایگاه اصلی آنها با دشواری مواجه می سازد، و سبب می شود مصححان متون کهن، از جمله متون تاریخی و ادبی، گاهی در تصحیح متون دچار لغزشها و اشتباهاتی بشوند؛ همین سردرگمی ها و اشتباهات نیز، خود خطاهای تحقیقی و تحلیلی دیگری را در پی می آورد که بعضا به استدلالها و استنتاجهای نادرستی می انجامد. در این مقاله به پاره ای از این گونه اشتباهات که در خصوص نامهای تاریخی منطقهبلخ در تاریخ بیهقی روی داده، اشاره شده و با استناد به کتب مهم ادبی و تاریخی، و مشاهدات محلی اصلاحاتی برای آنها پیشنهاد شده است. این اصلاحات مربوط است به پیروز(و)نخچیر، منجوران (میخواران)، دستگرد (دشت کتر- دشت کرد) راون (پروان) و رباط کرزوان (کروان).
کلیدواژگان: تاریخ بیهقی، پیروزنخچیر، دستگرد، راون، رباط کروان، منجوران، بلخ -
صفحات 139-153
همزمان با تحولات وسیع در همه شئون سیاسی - اجتماعی ایران در عصر مشروطه، ادب فارسی نیز از این تغییرات مصون نماند و براساس مقتضیات عصر جدید تحولاتی در حوزه صورت و معنا پذیرفت. در بعد معنا و اندیشه، شعر عصر مشروطه، عرصه نگرشها و گرایشهای متفاوت با ادوار گذشته است. از جمله درباره مفهوم وطن درونمایه های گزارش شده حاکی از تحول مفهوم وطن و دگرگونی در مصادیق آن است. گرایش به ایران باستان با نگرشها و گرایشهای متفاوت، از جمله دگرگونی های فکری شعر این دوره است که بسیاری از شاعران وطن دوست بدان روی آورده اند. باستان گرایی دارای مبانی و معانی متفاوتی است. گرایش به ادوار باستانی یا گذشته زبان و گریز از هنجارهای کنونی آن، از معروفترین معانی آن است. باستان گرایان در عین اشتراک در اصل گرایش به ایران باستان، در انگیزه ها متفاوتند. به نظر می رسد برجسته ترین انگیزه های توجه به ایران باستان در شعر عصر مشروطه عبارت است از: احیای هویت ملی، خوش بینی افراطی به ایران باستان، التیام احساس حقارت در برابر بیگانه، اسلام ستیزی، انتقاد از اوضاع و احوال عصر، تحریک غرور ملی و شکست ناپذیری.
کلیدواژگان: ایران باستان، باستان گرایی، وطن، شعر مشروطه، درونمایه
-
Pages 9-30
This research provides a discussion of the text organization of Chubak’s famous narrative "Tangesir". Its organization contains a problem-solution pattern, introduced and described in Hoey (2001). The main problem of the hero, "Shir- Mohammad", is that four people have eaten up all his money. To solve this problem successfully, many responses have been suggested, both by the hero and other characters, which are either positively evaluated, but have negative results, or negatively evaluated and consequently have negative results. A kind of repeated process of testing different responses and negative results prompt recycling of the pattern until the main plan (killing) is successfully turned to the solution. This positive result is overridden by immediately following problems at the end of story, the first one is resolved by the plan of "escaping", but the next one, that is leaving the homeland and living in a foreign country, remained.
Keywords: text organization, narrative, problem, response, recycling -
Pages 31-62
Allameh Dehkhoda believes that proverbs are one of 24 kinds of the literature. In addition to, proverbs are always the tools for manifestation of people's experiences and also are considered as their experimental wisdoms. When we study the history of different literary styles, kinds and also Persian speaking poets' Divan, it is clear that they have used proverbs as one of the important source. Not only the poets have benefited from the great treasure of verbal literature, but also they have added its wealth. This interaction has not been considered quantitatively and qualitatively up to now. In this article, a definition of the proverb and also its importance and background are been presented. Then the usage way of proverb in poets' poetry and Persian poetical proverbs and its position through paroemia are been indicated. In addition to, the difference of paroemia with comprehensive word, allusion, methods of equation and allegory have been presented. This article indicates the reflection of proverbs with a view to quantitative and qualitative in poets' poetry of different centuries and analyzes the proverbs in poetry of the thirteen famous poets. In this way, we understood practically and identically ways that the poets have used the proverb and also its reflection in their poetry.
Keywords: Proverb, Poetical Proverbs, Allusion Commission, Gnomic Verse, Allegory, Comprehensive Word -
Pages 63-80
This paper briefly approaches the views, looked into the origins of A Thousand and One Night, based on narrative, historical, ecological and regional proofs and specifically focusing on the protagonist, Scheherazade, through her motifs and mythological origins. The archetypes, on which Scheherazade is created, have been studied as the motifs forming her thoughtful and practical character. Through such an exploration, we have found out that Scheherazade manifests two Iranian archetypical motifs: "Existence for Combat" and "Resurrection Oriented Conclusion".
Keywords: Scheherazade, A Thousand, One Night, Myth, Motif -
Pages 81-110
In some contemporary poems, the poets break the lines of their poems into two parts or more and write them down vertically or like stairs after each other. This technique, called line breaking, was invented by Mayakovski, the Russian contemporary poet. Afterward, some Persian poets imitated him, though not seriously, in their poems but it was applied extensively by Shamloo, about 1950, as a suggestive device in Persian poetry. There is no plan for breaking the lines but, through searching in the poetry by poets who have applied it. This paper is going to examine and describe where the line breaks occur in the poetry. The result of the study shows that there are three main types of line breaks: Some of the line breaks fall among the units of images to give poems a particular appearance and to create visual images. The second kind of them, occur prior to semantic or syntactic elements to create a series of emphases. The third group, are those which cause to foreground the musical aspects and to create rhyme and rhythmical innovations.
Keywords: Contemporary Poem, Line Break, Visualize, Foregrounding, Emphases -
Pages 111-124
There are, still, many unmentioned subjects in the Persian rich literature, deserving careful consideration and discussion. Line-story is a fictional form that has been exercised in Persian poetry from the ancient periods up to now. As far as the writer knows, this form has not been examined up to now, while it is worthy of paying attention as a kind of fictional form, having special features. Line-story, as its name indicates, is a complete story which is narrated in one line and has the essential elements of a story. Considering the fact that it is not possible to elaborate a story within a line, the fundamental narrative features should be recognized. As the sources reveal, plot, character, action, time and place are the basic components of a story, and each line, having these elements, can be considered as a line-story as well. To give some examples to support his argument, the writer has found 22 line-stories in both old and contemporary Persian poetry. The techniques for developing plot, character, action, time, place and atmosphere are studied in this tiny form as well. Line-story, on the one hand, is like Japanese Haiku because of its brevity, and on the other hand, it is close to the American Minimalism due to succinctness and avoiding description.
Keywords: Line-story, Persian Poetry, Story, Plot, Characterization, Brevity -
Pages 125-138
Usually, during history, the name for some cities and the geographical places varies and forgotten gradually, so that it create some difficulties for the researchers to determine their main place, and causes the ancient texts' correctors, including the historical and literal texts, sometimes do mistakes and errors. These default and worries, also follow other research and analyze related errors which causes incorrect interpretations and results. This paper points to some parts of these errors that the historical names of Balkh region has been enforced in Tarikh-e Beihaghi, and by virtue of the historical and literal important books and observances, the correctness has been pointed out for them. These corrections have been related to the Pirooz (and) Nakhchir, Manjooran (Meikhoran), Dastgerd (Dasht-e-katar – Dasht-e-Kord) Ravan (Parvan) and Robat Korzovan (Kervan).
Keywords: Tarikh-e Beihaghi, Pirooz Nakhchir, Dastgerd, Ravan, Robat Kervan, Manjooran, Balkh -
Pages 139-153
Concurrence with extensive developments in all social, political areas of Iran in the constitution era, Persian literature has not been immune from these developments and based on the new era requisites, developments have occurred both in appearance and meaning. In the aspect of meaning and contemplation, poem in constitution era, is the scene of different attitudes and tendencies with past periods including reported conception of endoplasm home which in indication of development in the home conception and evolution in its justifications. The tendency toward ancient Iran with different attitudes and inclinations is in these period, including mental metamorphose of poet in this era, who so many patriotic poets have inclination toward it. Ancient inclination has different foundations and meanings. Inclination toward ancient periods or past language and escape from its customs, and is among most important meaning. Those who have inclination toward ancient period with common principal in their inclination for ancient Iran, are different in motives. It seems, the most prominent motives for considering Iran Ancient are: revival of national identity, exaggerated optimism to ward ancient Iran, healing inferiority complex against foreigner and fight against Islam, criticism from present circumstances, motivation of national proud and invincibility.
Keywords: Ancient inclination, home, constitution poem, endoplasm
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.