فصلنامه پژوهش های اطلاعاتی و جنایی
سال چهاردهم شماره 4 (پیاپی 56، زمستان 1398)

رشد تحقیقات در حوزه رابطه عملکرد پلیس با احساس امنیت، استفاده از روش فراتحلیل در این زمینه را ضرورتی مضاعف می بخشد. لذا هدف اصلی از اجرای پژوهش حاضر، بازخوانی و بازتحلیل تحقیقات انجام شده در این حوزه و تجزیه و تحلیل مجدد و ترکیب نتایج حاصل از تحقیقات برای نظریه سازی و حل مسئله احساس ناامنی است.

 روش :

پژوهش حاضر از نوع فراتحلیل است. جامعه آماری پژوهش از لحاظ موضوعی، کلیه مطالعات و طرح های تحقیقاتی مرتبط با موضوع پژوهش از سال 1384 تا سال 1394 و در سطح کل کشور است که در یکی از پایگاه های اطلاعات علمی کشور نمایه شده اند و در کل تعداد 313 مطالعه یافت شد. جهت نمونه گیری از جامعه یادشده، 52 سند پژوهشی که حائز شرایط و ملاک های انتخاب بود، به عنوان نمونه انتخاب شدند و با به کارگیری نسخه دوم نرم افزار سی.ام.ای. (CMA) مورد ارزیابی قرار گرفتند. 

یافته ها:

نتایج حاصل از تحلیل آماری نشان می دهد که در 52 مورد از پژوهش های موردنظر، رابطه بین عملکرد پلیس و احساس امنیت با اطمینان 99 درصد معنادار است و میانگین اندازه اثر عملکرد پلیس (اثرات ترکیبی تصادفی) بر احساس امنیت در نمونه مورد پژوهش، معادل 424/0 است. 

نتیجه گیری: 

براساس یافته های این پژوهش، عملکرد پلیس با ابعاد کنترل و نظارت، سرمایه های اجتماعی پلیس، کارآمدی، مشارکت، پیشگیری از جرم، فعالیت های اجتماعی پلیس، رفتار حرفه ای، پاسخگویی، اطلاع رسانی، قاطعیت و برخورد محترمانه پلیس و غیره می تواند تبیین گر بخشی از مسئله و موضوع احساس امنیت در جامعه باشد.

امروزه جرائم اخلاقی در تمامی حوزه ها و محیط های اجتماعی در حال شکل گیری و وقوع است. باشگاه های ورزشی نیز به نوبه خود به علت برخورداری از گروه های مختلف افراد، از پتانسیل بالایی در جهت بروز جرائم اخلاقی برخوردار می باشند. تحقیق حاضر، با هدف بررسی عوامل موثر بر جرائم اخلاقی در باشگاه های ورزشی شهر تهران طراحی و اجرا شد.

تحقیق حاضر از نظر روش اجرا، از نوع پیمایشی است و جامعه آماری آن را کلیه اساتید دانشگاهی، مدیران باشگاه های ورزشی و مدیران نیروی انتظامی شهر تهران تشکیل می ‎دهند که در حوزه ورزش و جرائم اخلاقی آگاهی لازم را داشته باشند. ابزار گردآوری تحقیق، پرسشنامه محقق ساخته ای بود که بر حسب بررسی مبانی نظری تحقیق و همچنین انجام روش دلفی در میان برخی نمونه های تحقیق، بعد از تایید روایی و پایایی آن، طراحی شده بود. جهت تجزیه و تحلیل داده ها، از روش معادلات ساختاری با رویکرد پی .ال .اس. استفاده شده است. 

یافته ها:

یافته های تحقیق نشان داد که تمامی عوامل شناسایی شده بر شکل گیری جرائم اخلاقی در باشگاه های ورزشی شهر تهران تاثیر معنا داری دارند. در این بین، عوامل مدیریتی با میزان تاثیر 0/5، بیش ترین تاثیر و عوامل سیاسی با میزان 0/115، کمترین تاثیر را در ایجاد جرائم اخلاقی در باشگاه های ورزشی شهر تهران دارا می باشند. 

نتیجه گیری:

به منظور مدیریت جرائم اخلاقی در باشگاه های ورزشی، لازم است با گسترش و پیاده سازی برخی رویه های مدیریتی از جمله آگاهی، دانش و مهارت مدیران در نحوه مدیریت جرائم و همچنین بهبود تعهد اجتماعی و فرهنگی مدیران باشگاه ها، در جهت ارتقای مدیریت باشگاه ها در برخورد یا پیشگیری از جرائم اخلاقی اقدام شود.

شبکه های اجتماعی مجازی به ویژه شبکه پیام رسان تلگرام دارای کارکردهای اساسی در جامعه در حال گذار است و ارتباط مستقیمی با مقوله های امنیتی و اخلاقی در جوامع پیدا کرده است. تحقیق حاضر با هدف شناخت میزان تاثیر شبکه پیام رسان تلگرام بر امنیت اخلاقی در تهران بزرگ انجام شده است.

این تحقیق در زمره تحقیقات پیمایشی جای می گیرد که با استفاده از ابزار پرسش نامه محقق ساخته در میدان پژوهش، اقدام به جمع آوری داده ها شده است. جامعه آماری تحقیق، کلیه کاربران شبکه پیام رسان تلگرام در شهر تهران بوده که 384 نفر از شهروندان به عنوان نمونه آماری تعیین و با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای مورد مطالعه قرار گرفتند. بررسی و تجزیه و تحلیل داده های گردآوری شده با استفاده از نرم افزار SPSS و آزمون های آماری مناسب انجام شده است. 

یافته ها: 

یافته ها نشان می دهد تامین یا تهدید امنیت اخلاقی معلول و نتیجه مولفه های تغییر در رفتارهای اجتماعی چون نقض حریم خصوصی (سوءاستفاده از اطلاعات خصوصی) و نشر اکاذیب و شایعه پراکنی و محتوای تولیدشده (متنی، صوتی، تصویری) پیرامون افراد و موضوعات اجتماعی و اخلاقی است. میزان استفاده هدفمند در کاربری از تلگرام و سهولت دسترسی به این شبکه پیام رسان، از دیگر متغیرهای تاثیرگذار است. 

نتیجه گیری: 

نتایج این مطالعه نشان داد سیاست گذاری و طراحی راهبردی (اقدامات ایجابی و فرصت ساز) برای استفاده هدفمند و هدایت محتوا و همچنین نظارت های قانونی و رسمی و اهرم های کنترلی از جمله فیلترینگ برخی از کانال های متخلف از سوی سازمان های مسئول (اقدامات سلبی و مقابله ای)، در راستای حفظ و تامین امنیت اخلاقی ضروری به نظر می رسد.

جرائم سازمان یافته به دلیل ویژگی خاص و آثار خطرناکی که در جامعه باقی می گذارد، در طول دهه های اخیر مورد توجه دست اندرکاران کنترل جرم قرار گرفته است. بنابراین، سیاست کیفری تقنینی در پیشگیری از تکرار جرائم سازمان یافته جایگاه ویژه ای در سیاست جنایی علمی ایفا می کند. هدف از انجام تحقیق حاضر، تعیین وضعیت سیاست کیفری قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 در پیشگیری از تکرار جرائم سازمان یافته است.

تحقیق حاضر به لحاظ هدف، کاربردی و از نظر روش اجرا، اسنادی است و اطلاعات موردنظر به صورت کتابخانه ای از کتب، پایان نامه ها، مقالات، رساله های دکتری و منابع اینترنتی معتبر جمع آوری شده و سپس به صورت توصیفی - تحلیلی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است.

یافته ها: 

یافته های تحقیق نشان می دهد موضوع جرائم سازمان یافته برای نخستین بار در قانون مجازات اسلامی موردتوجه قانون گذار قرار گرفته است و تدابیر ضروری در قالب سیاست کیفری جامع در جهت پیشگیری از گسترش و تکرار جرائم سازمان یافته به جز چند محدودیت خاص ناظر بر لزوم تشدید مجازات سرکردگان باندهای مجرمانه و سازمان یافته یا عدم امکان اعمال تاسیس های حقوقی تعلیق، مجازات و تعویق صدور احکام محکومیت کیفری در مورد مرتکبان جرائم سازمان یافته، در این قانون پیش بینی نشده است.

نتیجه گیری:

 با توجه به نتایج تحقیق، اصلاح و تصویب قانون در زمینه پیشگیری از جرائم سازمان یافته ضرورت می یابد و پیشنهاد می شود تا نسبت به اصلاح قانون یا تصویب مقررات قانونی جدید با رویکرد اتخاذ سیاست کیفری مناسب در پیشگیری از گسترش و تکرار جرائم سازمان یافته اقدام لازم به عمل آید.

رفتارهای پرخطر اراذل و اوباش یکی از مهم ترین عوامل به خطر افتادن سلامت جامعه هستند. تحقیق حاضر نیز در همین راستا، با هدف تعیین نقش ابعاد سبک زندگی در پیش بینی رفتارهای پرخطر اراذل و اوباش شهر تهران است.

روش پژوهش حاضر، از نوع توصیفی - همبستگی است. جامعه آماری شامل کلیه اراذل و اوباش در دسترس و تحت کنترل پلیس امنیت عمومی فاتب در سال 1396 است که 194 نفر از 390 نفر براساس فرمول کولران و به روش نمونه گیری سهمیه ای انتخاب و مورد ارزیابی قرار گرفتند. ابزار بررسی، پرسشنامه نیم رخ سبک زندگی ارتقادهنده سلامت و مقیاس خطرپذیری نوجوانان است که روایی و پایایی آن در پژوهش های مختلف به اثبات رسیده است. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از تحلیل رگرسیون خطی و به منظور بررسی مفروضات آن از آزمون های همبستگی و دوربین- واتسون بهره برداری شده است.

یافته ها:

 بررسی فرضیه های پژوهش نشان داد که سبک زندگی و مولفه های مسئولیت پذیری، مدیریت استرس، رشد معنوی و فعالیت بدنی، تاثیر معکوس و معنا داری بر رفتار پرخطر اراذل و اوباش دارد، در حالی که مولفه های روابط میان فردی و تغذیه، تاثیر معنا داری بر رفتار پرخطر اراذل و اوباش ندارند.

نتیجه گیری: 

نتایج نشان داد که سبک زندگی می تواند رفتار پرخطر اراذل و اوباش را پیش بینی کند و هرچه نمره آزمودنی ها در نیمرخ سبک زندگی بالاتر باشد، رفتار پرخطر کمتری از خود نشان می دهند.

شناسایی و اندازه گیری ترکیبات شیمیایی موجود در یک نمونه را تعیین پروفایل شیمیایی گویند. تعیین پروفایل شیمیایی هرویین گامی موثر در کشف علمی جرائم است. در مطالعات راهبردی شیمی جنایی، شناسایی مبدا و مسیر ترانزیت هرویین و همچنین مقایسه شباهت هرویین های مکشوفه، از تعیین پروفایل شیمیایی و کمومتریکس بهره گرفته می شود. این پژوهش کاربرد کروماتوگرافی گازی و خوشه بندی در مکان یابی ناخالصی های دارویی هرویین مکشوفه در استان فارس را دنبال می کند.

پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش اجرا، از نوع آزمایشگاهی است. جامعه آماری آن شامل 50 نمونه هرویین توقیف شده از خرده فروشان و 50 نمونه هرویین ترانزیت شده از افغانستان است که داده های آن به صورت آزمایشگاهی و با استفاده از کروماتوگرافی گازی ایجاد شده است. آنالیز اکتشافی داده ها با روش آنالیز اجزای اصلی انجام شد.

 یافته ها:

یافته های پژوهش نشان داد داروهای استامینوفن و کافئین جهت افزایش مقدار به عنوان ناخالصی در هر دو نمونه هرویین های ترانزیت شده و خرده فروشی وجود دارند. از نظر ناخالصی دارویی، از صد نمونه هرویین آنالیز شده، 53 نمونه دارای استامینوفن و کافئین و 47 نمونه فقط دارای کافئین می باشند. پروفایل دارویی هرویین های خرده فروشی و ترانزیت شده نیز مشابه هم بوده و تفاوت معنا داری ندارند.

 نتیجه گیری: 

هرویین های مکشوفه در استان فارس دارای ناخالصی های دارویی استامینوفن و کافئین می باشند که به صورت تعمدی و جهت افزایش مقدار به هرویین اضافه می شوند. این ناخالصی ها توسط تولیدکنندگان یا قاچاقچیان در داخل افغانستان به هرویین اضافه می شود و خرده فروشان نقشی در افزایش آن ها ندارند.

پدیده تروریسم یکی از معضلات امنیتی و اجتماعی استان سیستان و بلوچستان در دوره های مختلف تاریخ بوده است که علیرغم هزینه بالا و تلاش مستمر حکومت و نیروهای امنیتی در این حوزه، همچنان مسائل و شرایطی وجود دارد که بسترهای لازم در به وجود آمدن اقدامات تروریستی را فراهم می کند. در همین راستا، هدف تحقیق حاضر، شناسایی عوامل تسهیل کننده اقدامات تروریستی در شرق کشور با تاکید بر استان سیستان و بلوچستان است.

این تحقیق از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش اجرا، کمی از نوع پیمایشی است و داده ها به وسیله پرسشنامه محقق ساخته جمع آوری شده است. جامعه آماری شامل 87 نفر از افسران نیروی انتظامی به صورت تمام شمار بودند که بیش از 4 سال در مشاغل انتظامی و مرزبانی استان سیستان و بلوچستان خدمت کرده و هر کدام، حداقل یک مورد از اقدامات تروریستی گروهک های ضدانقلاب را در آن استان از نزدیک تجربه کرده اند. داده های جمع آوری شده با استفاده از نرم افزار SPSS و به صورت توصیفی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته اند.

یافته ها:

 یافته های تحقیق نشان داد که چهار دسته عوامل مربوط به موقعیت سرزمینی، موقعیت مرزی، وضعیت فرهنگی و وضعیت اجتماعی استان به عنوان عوامل موثر تسهیل کننده اقدامات تروریستی در سیستان و بلوچستان می باشند که در این میان، عوامل مربوط به موقعیت سرزمینی و وضعیت فرهنگی، بیش ترین تاثیر را در تسهیل اقدامات تروریستی در استان داشته اند.

نتیجه گیری:

 نتایج نشان داد که شاخص های وسیع بودن جغرافیای استان، دور بودن استان از مرکز کشور و سوءاستفاده دشمنان از القائات مذهبی گمراه کننده، بیش ترین تاثیر را بر تسهیل اقدامات تروریستی در استان داشته اند. بنابراین، گسترش ارتباطات مواصلاتی و اجتماعی و جذب سرمایه گذاری های داخلی و خارجی، همچنین ایجاد همگرائی های قومی، دینی و فرهنگی و عدم گرایش به جریان های رادیکال می تواند بر کاهش اقدامات تروریستی موثر باشد.

شبکه های اجتماعی مجازی با توجه به کارکردهای متنوعشان طی دو دهه گذشته، محل مناقشات بسیاری به ویژه در حوزه سیاست های دولت ها بوده است. در همین راستا، تحقیق حاضر با هدف بررسی تاثیر سیاست گذاری دولت در حوزه شبکه های اجتماعی مجازی بر امنیت اجتماعی از منظر جوانان شهر تهران انجام شده است.

تحقیق حاضر به روش پیمایشی و به صورت توصیفی - تحلیلی انجام گرفته است. روش گردآوری اطلاعات با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته بوده که از نظر روایی و پایایی مورد تایید قرار گرفته است. جامعه آماری شامل کلیه جوانان کاربر و عضو شبکه های اجتماعی مجازی با سن 18 تا 25 سال شهر تهران است که تعداد 384 پرسشنامه براساس روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای در بین جامعه آماری توزیع و جمع آوری شده است. داده های جمع آوری شده نیز از طریق آزمون های آماری ضریب بار عاملی، ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه و با استفاده از نرم افزار SPSS23 تجزیه و تحلیل شده اند. 

یافته ها:

 یافته ها نشان داد در بین شاخص های سیاست گذاری های دولت در حوزه شبکه های اجتماعی مجازی، قانونمندی با ضریب همبستگی 0/58 و اجرای سیاست گذاری های دولت با ضریب 0/40، بیش ترین تاثیر را در امنیت اجتماعی کاربران جوان داشت. همچنین، ضرایب بتای استانداردشده مشخص کرد متغیر ارائه راه حل یا برنامه ریزی با ضریب 0/799 بیش ترین و شناخت مسئله با ضریب 0/337، کمترین سهم را در امنیت اجتماعی جوانان کاربر داشته است. 

نتیجه گیری: 

کمیت و کیفیت سیاست گذاری دولت در حوزه شبکه های اجتماعی می تواند تاثیرات غیرقابل انکاری بر امنیت اجتماعی کاربران جوان داشته باشد. لذا لازم است در سیاست گذاری شبکه های اجتماعی، ضمن توجه به برنامه های جوامع موفق، تعامل و هماهنگی برای ایجاد وحدت رویه در دستگاه های متولی در اجرای برنامه های مصوب وجود داشته باشد.