فهرست مطالب

تحقیقات مدلسازی اقتصادی - سال دهم شماره 40 (تابستان 1399)

فصلنامه تحقیقات مدلسازی اقتصادی
سال دهم شماره 40 (تابستان 1399)

  • تاریخ انتشار: 1399/07/06
  • تعداد عناوین: 6
|
  • حسن درگاهی*، مجتبی قاسمی، سجاد فتح اللهی صفحات 7-32

    پژوهش حاضر با برآورد یک سیستم معادلات همزمان، به بررسی ارتباط چک های برگشتی با رشد اقتصادی از کانال ریسک اعتباری بانک ها، با استفاده از داده های ترکیبی 31 استان ایران در بازه زمانی 1390 تا 1394 می پردازد. در این راستا، ابتدا عوامل موثر بر شاخص چک های برگشتی بررسی شده و سپس رابطه چک های برگشتی با مطالبات غیرجاری بانک ها و همچنین رابطه متغیر اخیر با تسهیلات اعطایی بانک ها و در نهایت رابطه تسهیلات اعطایی بانک ها با رشد اقتصادی برآورد می گردد. نتایچ نشان می دهد که نسبت چک های برگشتی به GDP تابعی مستقیم از شاخص قیمت ها و معکوس از انحراف تولید از روند است به طوری که در شرایط رکود و تورم با کاهش امکان بازپرداخت بدهی ها، چک های برگشتی افزایش می یابد. همچنین با بهبود شاخص اجرای قانون در راستای توسعه نظام حقوقی و قضایی کشور، تعداد پرونده چک های برگشتی در مقیاس فعالیت های اقتصادی کشور کاهش می یابد. از سوی دیگر افزایش تعداد چک های برگشتی، با فرض ثابت بودن متغیرهای کنترل، منجر به افزایش مطالبات غیرجاری بانکها به مانده تسهیلات شده و ریسک اعتباری بانک ها را می افزاید. نتایج حاکی از اثر منفی متغیر مطالبات غیرجاری بانک ها بر قدرت وام دهی بانکها است. بررسی اثر تسهیلات بانکی بر رشد اقتصادی از کانال بهره وری نشان می دهد که رابطه رشد اقتصادی با اعطای تسهیلات بانکی مثبت و معنادار است. بنابراین در اقتصاد ایران افزایش چک های برگشتی، از کانال کاهش قدرت وام دهی و تسهیلات بانک ها، بر رشد اقتصادی دارای اثر منفی است

    کلیدواژگان: اقتصاد جرم، چک های برگشتی، رشد اقتصادی، ریسک اعتباری بانک ها، پنل استانی
  • صادق رضایی*، محسن مهرآرا، علی سوری صفحات 33-66

    در بازارهای مالی تقارن اطلاعات و تفسیر همگن از اطلاعات در میان معامله گران از شروط اصلی برقراری کارایی بازار است، اما این شروط در واقعیت نقض می شود. در این مطالعه با استفاده از الگوی بدیع مارکف پنهان، ابتدا به بررسی روند شاخص های پویای معاملات مبتنی بر اطلاعات نهانی و اختلاف تفاسیر معامله گران پرداخته، سپس با تعیین «پنجره رویداد» 21 روزه تاثیر افشای اطلاعات با اهمیت، بر روند آن شاخص ها بررسی شده است. در این راستا، احتمال روزانه معاملات مبتنی بر اطلاعات خصوصی (PIN) و احتمال شوک متقارن جریان سفارش (PSOS) برای 32 نماد از 11 صنعت بورسی طی 1394 تا 1397 تخمین زده شد. PIN بعنوان شاخصی برای ریسک اطلاعات نامتقارن و PSOS شاخصی برای شدت اختلاف و ناهمگنی تفاسیر معامله گران در بازار است که تغییرات و شدت آنها نقش مهمی در شکل گیری قیمت و نقدشوندگی بازار سهام دارند. نتایج نشان می دهد که اغلب نمادهایی که ارزش بازاری بالاتری داشته اند، ریسک اطلاعات نامتقارن و اختلاف تفاسیر کمتری را در مقایسه با سایر نمادها تجربه کرده اند. به طور کلی، می توان گفت که شدت اطلاعات نامتقارن و شوک های ناشی از اختلاف تفاسیر معامله گران در بورس تهران بیشتر از سایر بورس های توسعه یافته است. همچنین، انتشار عمومی اطلاعات به طور معناداری موجب کاهش PIN برای سه روز متوالی و افزایش PSOS برای 10 روز متوالی می شود، اما شدت اثرگذاری آن بر PIN ضعیف تر از PSOS است. در واقع، در بورس تهران برتری اطلاعاتی بخشی از معامله گران مطلع، همواره مستقل از انتشار عمومی اطلاعات بوده، همچنین اختلاف تفاسیر معامله-گران با افشای عمومی تشدید و ادامه دار می شود.

    کلیدواژگان: معامله گران مطلع، شوک متقارن جریان سفارش، انتشار اطلاعات، مارکف پنهان
  • هدی زبیری*، مانی موتمنی صفحات 67-98

    با توجه به مسایل و مشکلات صندوق های بازنشستگی ایران، در سال 1396 سند نظام تامین اجتماعی چندلایه توسط وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی ایران منتشر شده است. بر اساس این سند، لایه اول مربوط به وظیفه حمایت اجتماعی دولت از اقشار کم درآمد است و از طریق بودجه عمومی دولت تامین مالی می شود. لایه دوم از نوع طرح های مزایای معین بوده و تامین مالی آن به صورت موازنه نقدی است. طرح لایه سوم از نوع کسورات معین و تامین مالی در آن از نوع اندوخته گذاری کامل است. سرمایه افراد در این نوع طرح ها به طور کامل در یک حساب انفرادی اندوخته گذاری می شود و صندوق های بازنشستگی سرمایه ی انباشت شده در این حساب را سرمایه گذاری کرده و در زمان بازنشستگی، اصل مبلغ و بهره تعلق گرفته به آن، به فرد بازپرداخت می شود. نکته مهم در این میان، عدم تضمین میزان پرداخت به فرد در دوران بازنشستگی است. به طور مشخص در این طرح تمامی ریسک ها به فرد منتقل می شود. چالش اصلی طرح کسورات معین غلبه بر تورم است. این چالش در اقتصاد ایران که در سال های گذشته دارای تورم مزمن بالا بوده، می تواند تبدیل به یک مانع شود. رفع این مانع مستلزم اتخاذ رویکرد پوشش (هجینگ) تورم است. به این منظور می باید شناسایی شود که کدام ابزار مالی قادر است در بلندمدت تورم را پوشش دهد. یافته های این پژوهش نشان می دهد که یک سبد سهام میانگین که نرخ تغییرات ارزش آن معادل تغییرات شاخص کل بازار سهام تهران باشد قادر به هجینگ تورم است و می تواند مبنای سرمایه گذاری در صندوق های با کسورات معین قرار گیرد. در پردازش اطلاعات از داده های 133 ماه منتهی به خرداد 1399 استفاده شده است. با توجه به واکنش نامتقارن بازار سهام به تورم، از روش غیر خطی NARDL استفاده شده است.

    کلیدواژگان: صندوق های بازنشستگی، ایران، بازار سهام، تورم، NARDL
  • مجید مداح*، مهلا سینائیان صفحات 99-122

    پولشویی از طریق تضعیف اعتبار نهادهای مالی، اعتماد سرمایه گذاران به بازارهای مالی را کاهش می دهد و بی ثباتی سیاسی و انحراف در تخصیص منابع را تشدید می کند. در پولشویی منابع غیرقانونی به طور مخفیانه و دور از نظارت های رسمی وارد اقتصاد قانونی می شود که بر این اساس ماهیت پنهان دارد. این مقاله تلاش دارد تا با بررسی ابعاد مختلف پولشویی، تغییرات آن را در اقتصاد ایران در چارچوب ادبیات متغیرهای پنهان با استفاده از روش مدل سازی ساختاری با رویکرد حداقل مربعات جزیی (PLS-SEM) طی سال های 1360 تا 1396 به لحاظ تجربی بررسی کند. نتایج حاصل از مقاله نشان می دهد جرایم سرقت و قاچاق مواد مخدر اثر مثبت و معنی داری بر روند پولشویی دارند. همچنین شرایط اقتصادی می تواند انگیزه افراد را در ورود به فعالیت های غیر قانونی تحریک کند. علاوه بر آن رشد پولشویی همراه با کاهش تولید ناخالص داخلی و افزایش حجم پول نقد در جریان است که در نتیجه آن ثبات اقتصادی تضعیف می شود. طبق نتایج این تحقیق پولشویی در ایران روند صعودی دارد که در صورت رشد جرایم به ویژه قاچاق مواد مخدر، این روند ادامه خواهد یافت که بر بخش حقیقی اقتصاد اثر منفی دارد.

    کلیدواژگان: پولشویی، جرم، مدل سازی معادلات ساختاری، ایران
  • متین صانعی فر، پرویز سعیدی* صفحات 123-158

    ویروس کرونا یک بحران بهداشتی را به یک بحران اقتصادی تبدیل کرده است و شیوع آن منجر به واکنش های منفی شدیدی از سوی بازارهای بورس سهام در کشورهای مختلف و همچنین نوسانات قیمت بسیاری از متغیرهای کلان اقتصادی شده است، از طرفی گسترش ویروس زمینه ای را جهت بررسی تاثیرات شیوع آن بر بازارهای بورس سهام و متغیرهای اقتصادی و همچنین قدرت اثرگذاری و سرعت پخش اطلاعات در زمان  بحران در این بازارها فراهم می کند. هدف پژوهش حاضر بررسی قدرت اثر گذاری ویروس کرونا بر بازارهای بورس سهام 75 کشور و متغیرهای نفت، طلا، نقره و مس به کمک مقایسه شبکه های پیچیده قبل و بعد از شیوع ویروس می باشد، همچنین برای بخش محاسبات از نرم افزار آماری متلب و برای ترسیم شبکه ها از روش گراف مسطح حداکثر فیلتر شده به کمک داده های روزانه در دوره زمانی ژوین 2019 تا مارس 2020 استفاده شده است. نتایج نشان می دهد که قبل از شیوع ویروس کرونا بازارهای سهام تمایل به حرکت در گروهای کوچک قاره ای داشتند، اما شیوع ویروس منجر به تحرکات منفی دسته جمعی با همبستگی بالا برای این بازارها شده است و اطلاعات مثبت یا منفی 32 درصد سریعتر از گذشته در شبکه بازارهای سهام پخش می شوند، همچنین بازارهای سهام دو برابر بیشتر از دوران قبل از شیوع بر یکدیگر تاثیر گذار هستند. ویروس کرونا به طور مستقیم منجر به سقوط 40 درصد بازارهای بورس سهام شده است، از طرفی این ویروس سبب نوسانات متغیرهای جهانی نفت، طلا، نقره و مس شده که هر کدام به ترتیب بر 55 درصد ، 32 درصد ، 28 درصد و 35 درصد بازارهای سهام تاثیرگذار بوده اند، اثرگذاری این متغیرها قبل از شیوع ویروس به ترتیب بر 31 درصد، 20 درصد، 16 درصد و 18 درصد بازارهای بورس سهام بوده است. نکته حایز اهمیت اینکه در بحران های فراگیر به دلیل تحرکات دسته جمعی بازارهای سهام، ثبات قیمتی در بازارهای بورس مرکزی و متغیرهای کلان اقتصادی جهت کنترل و کاهش اثرات منفی بحران بر بازارهای سهام بسیار با اهمیت می باشد.

    کلیدواژگان: ویروس کرونا، بازار بورس سهام، شبکه پیچیده، متغیرهای اقتصادی، بحران اقتصادی
  • جعفر ژیلایی اقدم، علیرضا دقیقی اصلی*، مرجان دامن کشیده، علی اسماعیل پور مقری صفحات 159-183

    بررسی ارتباط بین بدهی های خارجی دولت و رشد اقتصادی یکی از مباحث مهم در ادبیات اقتصاد کلان بوده و بخش عمده ای از مطالعات تجربی را در سال های اخیر به خود اختصاص داده است. ازاین رو، هدف اصلی این مطالعه بررسی تاثیر بلندمدت بدهی های خارجی دولت بر رشد اقتصادی 58 کشور در حال توسعه با درآمد سرانه متوسط به بالا طی سال 2018-1985 می باشد. برای این منظور از رهیافت همجمعی میانگین گروهی پسران و اسمیت در داده های تابلویی برای تخمین رابطه بلندمدت استفاده شده است. نتایج حاصل از تخمین مدل نشان می دهد رابطه تعادلی بلندمدت بین متغیرهای مدل برقرار بوده و متغیرهای شاخص سرمایه انسانی، درآمد دولت، تعادل مالی و درجه باز بودن اقتصاد تاثیر مثبت و متغیرهای نسبت بدهی های خارجی دولت به تولید ناخالص داخلی حقیقی و رشد جمعیت دارای اثر منفی بر رشد اقتصادی کشورهای مورد بررسی می باشند. بر اساس نتایج حاصل از این پژوهش پیشنهاد می شود سیاست گذاران اقتصادی در کشورهای مورد بررسی با کاهش نسبت بدهی های خارجی به تولید، از طریق ایجاد انضباط مالی و افزایش درآمدهای دولت به افزایش تولید و رشد اقتصادی کمک نمایند.

    کلیدواژگان: بدهی های خارجی دولت، رشد اقتصادی، رهیافت همجمعی میانگین گروهی پسران و اسمیت، کشورهای درحال توسعه با درآمد سرانه متوسط به بالا
|
  • Hassan Dargahi*, Mojtaba Ghasemi, Sajjad Fatollahi Pages 7-32

    This study investigates the relation between bounced checks and economic growth through the banking credit risk channel by estimation of a simultaneous equation system with panel data for 31 Iranian provinces covers the years from 2011 to 2015. For this purpose, after identifying determinants of the bounced checks, the relations of this variable with the non-performing loans, banking loans and economic growth are evaluated. The results confirm the positive relationship between the bounced checks to GDP ratio and the prices index, whereas the impacts of output deviation from trend and the index of enforcement of laws on the bounced checks are negative. In times of stagflation, with the decreasing possibility of defaults, the bounced checks tend to grow. Also, with the development of legal and judicial system in the country with a view to boosting institutional and governance quality, the number of bounced checks decreases on the scale of economic activities. On the other hand, the number of bounced checks after fixing the control variables will lead to an increase of non-performing loans and the bank credit risk. Meanwhile the impact of bank loans on economic growth through the productivity channel is meaningful and positive. Therefore, in the Iranian economy the increase of bounced checks through the channel of bank loaning power will have a negative influence on economic growth.

    Keywords: Bounced Checks, Economic Growth, Banking Credit Risk, Provincial Panel
  • Sadeq Rezaei*, Mohsen Mehara, Ali Souri Pages 33-66

    In financial markets, the symmetry of information and the homogeneous interpretation of information among traders is one of the main conditions for market efficiency, but these conditions are in fact violated. In this paper first; we accurately estimated the dynamic measures of trades stemming from information asymmetry and diverse opinions among investors indices by a hidden Markov model. Thereafter, we consider an event window of 21 days to investigate impact of information disclosure on that indices. For this purpose, we estimated the daily measures of probability of informed trading (PIN) and symmetric-order flow shock (PSOS) 32 Tehran Stock Exchange (TSE) stocks belonging to 11 industries of TSE during the period from 2015 to 2018. PIN is an indicator of asymmetric information risk and PSOS indicating diverse opinions among investors whose variations and intensity play an important role in price formation and stock liquidity. These results show that in most stocks that have higher market value experience less risks of asymmetric information and diverse opinions shocks than other stocks. Entirely, it appears that the average and the maximum of information risk and diverse opinions shocks at TSE are higher than in developed markets. Also, information disclosure decreases PIN for three days and increases PSOS for 10 days, significantly, but its impact on PIN is weaker than PSOS. Actually, in TSE, information advantage of some informed traders are independent of announcements as well as announcements causes opinion diversities to rise and stand up.

    Keywords: Informed Trading, Symmetric Order Shock, Information Disclosure, Hidden Markov Model
  • Hoda Zobeiri*, Mani Motameni Pages 67-98

    Due to pension fund problems in Iran, the multi-pillar social insurance system has been released in 2017. According to this, the first pillar is regarding to low income groups and finance through the public fund. The second pillar is defined benefit and finance pay as you go. The third pillar is defined contribution and fully funded finance. Contributions are transferred to the individual account. The pension fund directors supposed to investments the accounts and to return the Contribution fund and its returns in retirement time. The main issue is that the old age pensions are not guaranteed in this plan and face with financial risk and inflation. Due to high inflation of Iran’s economy, the main challenge of third pillar plan is the inflation. This paper is main to inflation hedging in defined contribution pension plan by Investing in Tehran Stock-Exchange. By using NARDL model and 133 monthly data up to 2020 the results show that TSE index can hedge the inflation.

    Keywords: Pension Fund, Iran, Stock-Exchange, Inflation
  • Majid Maddah*, Mahla Sinaeyan Pages 99-122

    Money Laundering (ML) reduces the confidence of investors to the financial market, worsen political instability and deviates resources allocation to unproductive sectors by weakening of financial institutions credit. In the ML, illegal resources are entered into the legal economy secretly and outside formal control whereby it has hidden nature. The aim of this paper is to study the different sizes ML and its changes in Iranian economy in the context of latent variables literature using Partial Least Squares Structural Equation Modeling (PLS-SEM) over the period 1360 to 1396. According to the results from paper firstly, drug trafficking and theft crimes have a positive and significant effect on ML trend. Besides that, economic conditions influence an individual’s motivation to enter illegal activities. Secondly, ML growth is associated with decreasing economic growth and increasing the volume of cash that waste economic stability. Thirdly, ML has an upward trend which based on it can be anticipated that in spite of crimes growth, especially drug trafficking, the increasing trend of ML will continue.

    Keywords: Money Laundering, Crime, Structural Equation Modeling, Iran
  • Matin Saneifar, Parviz Saeedi* Pages 123-158

    The corona virus has turned a health crisis into an economic crisis and its spread has led to strong negative reactions from stock markets in various countries and price fluctuations in many macroeconomic variables. On the other hand, the spread of the virus provides a basis for examining the effects of its prevalence on stock markets, economic variables and the power of influence and the speed of information dissemination in times of crisis in these markets. The aim of the present study was to investigate the effect of corona virus on the stock markets of 75 countries and the variables of oil, gold, silver and copper by comparing complex networks before and after the outbreak of the virus. Also, for the calculation section, matlab statistical software has been used and for drawing the networks, the maximum filtered flat graph method has been used with the help of daily data in the period from June 2019 to March 2020. the results show that before the outbreak of coronavirus, stock markets tended to move in small continental groups, but the outbreak of the virus led to negative group movements with high correlation for these markets, positive or negative information spreads 32% faster than before on the stock market network, also stock markets are twice as influential as they were before the outbreak. The corona virus has directly led to a 40% drop in stock markets. on the other hand, the virus has caused fluctuations in the global variables of oil, gold, silver and copper, which each respectively affected 55%, 32%, 28% and 35% of stock markets, the impact of these variables before the outbreak of the virus was 31%, 20%, 16% and 18% of stock markets, respectively. it is important to note that in crises due to the collective movements of stock markets, price stability in central stock markets and macroeconomic variables are very important to control and reduce the negative effects of the crisis on stock markets.

    Keywords: Corona Virus, Stock Market, Complex Network, Economic Variables, Economic Crisis
  • Jafar Zhilaei Aghdam, Ali Reza Daghighiasli*, Marjan Daman Kashide, Ali Asmailpor Magari Pages 159-183

    The relationship between external debt and economic growth is one of the important issues in macroeconomics literature and has been considered in empirical studies. So, in this paper the long-run relationship among external government debt and economic growth in 58 selected developing countries for 1985-2018 by applying a pool mean group method which is suggested by Pesaran & Smith. The main empirical results showed that there is a long-run relationship between external debt and economic growth. Also, increase in growth in selected countries in addition to the influence of produce factors, labor, capital stock and monetary policy, influence of public debt. Also, capital stock, open economic, financial balance and saving variables has positive effect and population growth and Government revenue has negative effect on economic growth.

    Keywords: External Government Debt, Economic Growth, Selected Developing Countries, Dynamic Panel Data Approach