فهرست مطالب

نشریه علوم به زراعی گیاهی
سال ششم شماره 1 (بهار و تابستان 1395)

  • تاریخ انتشار: 1395/06/14
  • تعداد عناوین: 7
|
  • سید عطالله سیادت، فاطمه نجفی نیا*، زهرا خدارحم پور صفحات 1-10

    تغییرات ساختاری پوشش گیاهی می‏تواند به عنوان راهکاری برای دستیابی به پتانسیل تولید مطلوب ارقام ماش به شمار آید. از این رو به منظور بررسی امکان حصول پتانسیل عملکرد مطلوب ارقام ماش، این آزمایش در تابستان سال 1389 در منطقه ی میان آب شهرستان شوشتر به صورت کرت‏های خرد شده در قالب طرح بلوک‏های کامل تصادفی با چهار تکرار انجام شد. در این آزمایش فاصله‏ی بین ردیف‏ها (30، 45، 60 و 75 سانتی متر) به عنوان فاکتور اصلی و ارقام ماش (پرتو، گوهر و هندی) به عنوان فاکتور فرعی قرار داشتند. در این پژوهش تراکم ثابت و 133 هزار بوته در هکتار در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد که فاصله ی بین ردیف بر عملکرد دانه و تعداد غلاف در بوته در سطح احتمال خطای یک درصد معنی دار گردید و بیشترین عملکرد دانه و تعداد غلاف در بوته در فاصله‎ی بین ردیف 45 سانتی متر به ترتیب با میانگین 2932 کیلوگرم در هکتار و تعداد 66/35 به دست آمد. تفاوت رقم پرتو از لحاظ عملکرد دانه، تعداد دانه در غلاف و تعداد غلاف در بوته با سایر ارقام در سطح احتمال خطای یک درصد معنی‎دار بود. برهمکنش فاصله‎ی بین ردیف و رقم بر تعداد غلاف در بوته در سطح احتمال خطای پنج درصد معنی دار شد. همچنین بالاترین همبستگی مثبت و معنی دار بین عملکرد دانه با تعداد غلاف در بوته به دست آمد. به طور کلی، فاصله‏ی بین ردیف 45 سانتی متر مناسب ترین فاصله‏ی بین ردیف و رقم پرتو مناسب ترین رقم در این پژوهش ارزیابی شد.

    کلیدواژگان: فاصله ردیف، ماش، عملکرد دانه، تعداد غلاف در بوته
  • مرضیه دباغی، عباس قنبری مالیدره، سلمان دستان* صفحات 11-20

    آزمایشی به منظور بررسی اثر تاریخ کشت بر عملکرد و اجزای عملکرد سویا به صورت کرت های خرد شده و در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در مزرعه تحقیقاتی دشت ناز ساری در سال زراعی 1389-1388 اجرا شد. سه تاریخ کاشت 15 خرداد، 30 خرداد و 14 تیر ماه به عنوان عامل اصلی و ارقام جی کا، 033 و تلار به عنوان عامل فرعی بودند. نتایج نشان داد بیشترین وزن غلاف در گیاه، تعداد غلاف در متر مربع، وزن ساقه در هکتار، عملکرد دانه در هکتار، عملکرد کاه در هکتار و عملکرد بیولوژیک در گیاه در تاریخ کاشت 30 خرداد حاصل شد. بیشترین طول غلاف در تاریخ کاشت 15 خرداد و کمترین وزن غلاف در گیاه، تعداد غلاف در متر مربع، عملکرد کاه در هکتار و عملکرد بیولوژیک در گیاه در تاریخ کاشت 14 تیر حاصل شد. رقم تلار دارای بیشترین عملکرد دانه در هکتار و عملکرد بیولوژیک در گیاه بود ولی ارتفاع گیاه و ارتفاع پایین ترین غلاف از سطح زمین در رقم جی کا بیشترین بود. حداکثر وزن غلاف در گیاه، وزن ساقه در هکتار، عملکرد دانه در هکتار، عملکرد کاه در هکتار و عملکرد بیولوژیک در گیاه در هکتار تحت برهمکنش تاریخ کاشت 30 خرداد و رقم جی کا به دست آمد. بنابراین، تاریخ کاشت 30 خرداد به عنوان تاریخ کاشت مناسب و تاریخ کاشت 14 تیر به عنوان تاریخ کاشت نامناسب بودند.

    کلیدواژگان: تاریخ کاشت، سویا، عملکرد دانه، عملکرد روغن
  • عادل مدحج*، عبدالرحیم محمدی پور صفحات 21-32

    به منظور بررسی اثر تاریخ کاشت ماش به عنوان کود سبز و سطوح مختلف کود فسفر و نیتروژن بر ضریب استهلاک نوری و عملکرد دانه ی گندم رقم چمران این آزمایش در سال زراعی90-1389 به صورت اسپلیت پلات فاکتوریل در قالب طرح بلوک‏های کامل تصافی با سه تکرار در شهرستان دزفول اجرا شد. دو تاریخ کاشت کود سبز ماش شامل 10 تیرماه و 20 مردادماه به همراه کرت آیش به عنوان کرت اصلی در نظر گرفته شدند. سه سطح کود نیتروژن (صفر، 60 و 120 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار) و سه سطح کود فسفر (صفر، 45 و 90 کیلوگرم فسفر خالص در هکتار) به صورت فاکتوریل در کرت های فرعی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که کاشت ماش به عنوان کود سبز باعث افزایش میزان مواد آلی و عناصر معدنی موجود در خاک شد. بیشترین ضریب استهلاک نوری گندم به تیمار تاریخ کاشت ماش در 10 تیرماه اختصاص داشت. افزایش نیتروژن باعث افزایش معنی دار ضریب استهلاک نوری شد. استهلاک بیشتر نور توسط سایه انداز گندم در سطوح بالای نیتروژن به دلیل افزایش شاخص سطح برگ بود. کشت کود سبز ماش در تاریخ‏های 10 تیرماه و 20 مردادماه باعث افزایش عملکرد دانه نسبت به تیمار آیش به میزان 3/15 و 1/3 درصد شد. بیشترین عملکرد دانه به ترکیب تیماری 120 کیلوگرم نیتروژن و 90 کیلوگرم فسفر در تاریخ کاشت کود سبز دهم تیرماه تعلق داشت. به طورکلی، نتایج این پژوهش نشان داد که کاشت ماش جهت استفاده به عنوان کود سبز در تاریخ 10 تیرماه باعث افزایش عملکرد دانه ی گندم نسبت به شرایط آیش شد. به نظر می‏رسد، استفاده از کودهای سبز و معدنی به طور همزمان باعث افزایش جذب کودهای معدنی، استفاده‏ی بیشتر گندم از عناصر غذایی موجود در کودهای سبز و افزایش میزان جذب تابش برای متابولیسم این عناصر شد.

    کلیدواژگان: کودهای شیمیایی، ضریب استهلاک نوری، ماش
  • منیره مارصفری*، سجاد کردی، زهرا طهماسبی صفحات 33-44

    به منظوربررسی رابطه عملکرددانه با اجزای عملکرد در ژنوتیپ های لوبیا و تعیین سهم آن دسته ازصفات که بیشترین اثر رابر عملکرد دارند،این آزمایش در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران واقع در کرج اجرا گردید. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که ژنوتیپ های مورد بررسی از نظر صفات مورد بررسی دارای اختلاف معنی دار بودند. نتایج همبستگی ساده صفات نشان داد که از میان صفات اندازه گیری شده، تنها صفات تعداد غلاف در بوته و وزن صد دانه همبستگی مثبت و معنی دار با عملکرد دانه داشتند. تجزیه رگرسیون گام به گام نشان داد که حداکثر تغییرات عملکرد دانه را می توان به تعداد غلاف در بوته، وزن صد دانه و تعداد دانه در غلاف نسبت داد. سپس صفات وارد شده به مدل رگرسیونی توسط تجزیه علیت بررسی شدند و مشخص شد که صفات تعداد غلاف در بوته و وزن صد دانه بیشترین ارتباط مستقیم و مثبت را با عملکرد دانه لوبیا داشتند. بنابراین می‏توان از این صفات در برنامه های اصلاحی افزایش عملکرد برای انتخاب ارقام مناسب استفاده نمود.

    کلیدواژگان: لوبیا، همبستگی، رگرسیون گام به گام، تجزیه علیت، عملکرد دانه
  • احمد نادری، هادی کاظمی*، ایرج لک زاده صفحات 45-56

    به منظور مطالعه‏ ی تجزیه ‏ی علیت رابطه‏ ی عملکرد دانه و اجزای آن در ژنوتیپ‏ های گندم بهاره در اثرتغییر در رابطه ‏ی منبع و مقصد، آزمایش به صورت کرت‎های خردشده برپایه‏ ی طرح بلوک‏ های کامل تصادفی در سه تکراردرسال زراعی 90-1389در مزرعه‏ ی پژوهشی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان اجراگردید. شش ژنوتیپ گندم بهاره به عنوان کرت اصلی وتیمارهای حذف برگ پرچم، حذف برگ پرچم+  پوشاندن سنبله، پوشاندن سنبله و شاهد به عنوان کرت فرعی درنظرگرفته شدند. تفاوت ژنوتیپ‏ها و تیمارها برای عملکرد دانه، تعداد سنبله در مترمربع و تعداد سنبلچه در سنبله در سطح احتمال خطای یک درصد معنی دار بود، اما دیگر صفات اختلاف معنی دار نداشتند. همچنین برهمکنش ژنوتیپ و تیمار بر صفات عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت، وزن هزار دانه،تعداد دانه در سنبله، تعداد دانه در مترمربع، تعداد سنبله در مترمربع و تعداد سنبلچه درسنبله در سطح احتمال خطای یک درصد معنی دار بود. نتایج تحقیق نشان داد که تنوع ژنتیکی بالایی بین ژنوتیپ‏های گندم مورد مطالعه در مورد صفات مورد بررسی وجود داشته و تعداد دانه در مترمربع به عنوان موثرترین و مهم ترین صفت بر عملکرد دانه معرفی شد.

    کلیدواژگان: گندم، تجزیه علیت، عملکرد دانه، رابطه‏ی منبع و مقصد
  • آسیه سلطانی*، زهرا خدارحم پور صفحات 57-68

    به منظور بررسی ژنوتیپ‏های یونجه از نظر تحمل به شوری از طریق روش‏های آماری چند متغیره این آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در محیط گلخانه واقع در شهرستان اندیمشک بر 20 ژنوتیپ یونجه در 5 سطح شوری شامل سطوح 0، 75، 150، 225 و 300 میلی مولار نمک کلرید سدیم صورت پذیرفت. آزمایش در گلدان های حاوی 1:2 خاک زراعی - ماسه انجام شد و تا 45 روز پس از کاشت، آبیاری صورت گرفت. بعد از آن تیمارهای شوری اعمال گردیدند و پس از 14 روز صفات اندازه گیری شدند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد صفات مورد بررسی در فاکتور تنش در سطح احتمال خطای یک درصد معنی دار شدند. با افزایش میزان شوری تمام صفات به جزء نسبت طول ریشه به طول ساقه کاهش یافت. در مقایسه میانگین ژنوتیپ‏ها، KFA1بیشترین تعداد برگ در بوته، طول ساقه و طول گیاه،‏ KFA2 بیشترین نسبت وزن خشک به وزن تر، KFA10بیشترین طول ریشه و نسبت طول ریشه به طول ساقه و همچنین ژنوتیپ یزدی گرمسیری بیشترین وزن تر و وزن خشک را داشتند. بیشترین همبستگی مثبت و معنی‏دار بین طول ساقه و طول گیاه به دست آمد. تجزیه به مولفه های اصلی، 8 صفت بررسی شده را به 2 مولفه تقسیم کرد. با توجه به نتایج ترسیم بای پلات و تجزیه خوشه ای ژنوتیپ های KFA1، KFA11،KFA14 و KFA15 با منشا قره یونجه، ژنوتیپ‎های KFA4، KFA6 و KFA16 با منشا همدانی و رقم بمی گرمسیری در گروه متحمل ترین و ژنوتیپ های KFA3 با منشا قره یونجه، ژنوتیپ‎های KFA5 و KFA17 با منشا همدانی، ژنوتیپ KFA7 با منشا رهنانی، ارقام نیک شهری گرمسیری و یزدی گرمسیری در گروه حساس ترین و ژنوتیپ‏های KFA8، KFA10، KFA12 وKFA13  با منشا قره یونجه، ژنوتیپ KFA2 با منشا همدانی و ژنوتیپ KFA9 با منشا چالشتر شهرکرد در گروه نیمه متحمل به تنش شوری قرار گرفتند.

    کلیدواژگان: یونجه، تنش شوری، بای پلات، تجزیه‏ خوشه ‏ای
  • عبدالمهدی بخشنده، علی حمدی شنگری*، محمدحسین قرینه، قدرت الله فتحی صفحات 69-75

    این آزمایش به صورت کرت‏های خرد شده در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با چهار تکرار در سال 89-1388 در مزرعه پژوهشی دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی رامین به منظور بررسی تاثیر کود نیتروژن و گرمای آخر فصل بر عملکرد و اجزای عملکرد کلزا رقم هایولا 401 اجرا شد. کرت اصلی شامل سطوح نیتروژن به میزان 90، 180 و 270 کیلوگرم در هکتار و کرت شاهد بدون مصرف کود نیتروژن به منظور محاسبه کارایی مصرف نیتروژن در نظر گرفته شد. تاریخ کاشت توصیه شده 20 آبان (به عنوان شرایط بهینه) و تارخ کاشت با تاخیر در پنجم دی ماه جهت برخورد مراحل فیزیولوژیکی با کشت تاخیری در کرت فرعی قرار گرفتند. تاخیر در کاشت باعث کاهش حدود 50 درصدی در عملکرد دانه کلزا گردید. در هردو شرایط بهینه و کشت تاخیری کاهش میزان نیتروژن باعث کاهش معنی‏داری در عملکرد دانه کلزا شد. بیشترین عملکرد دانه کلزا در شرایط کشت تاخیری با مصرف 180 کیلوگرم کود نیتروژن در هکتار (1237 کیلوگرم در هکتار) به دست آمد که تفاوت معنی‎داری با مصرف 270 کیلوگرم کود نیتروژن در هکتار (1372 کیلوگرم در هکتار) نداشت. بنابراین افزایش مصرف نیتروژن تا حدودی سبب بهبود عملکرد در شرایط تاخیر در کاشت شد.

    کلیدواژگان: کشت تاخیری، کلزا، نیتروژن
|
  • Pages 1-10

    It is desirable to examine the possible attainment potential varieties of vetch crop in the region of Myanab (Shoushtar) in (2010-2011) as split plots based on randomized complete block design with four replications. In this experiment, the rows distance were (30, 45, 60 and 75 cm) as main plots and three cultivars (Parto, Gohar and India) were as sub polts. In this study, the density fixed on 133 thousand plants/ ha. Results showed that the effect of row distance was significant on grain yield and number of pods per plant at 1% level. The highest grain yield and pod number per plant achieved in row distance of 45 cm were 2932 kg/ha and 66.35, respectively. The Parto cultivar displayed significant differences in terms of yield, seed number per pod and pod number per plant in comporision to the other cultivars at 1% level. Interactions between the number of rows and number of pods per plant was significant at 5% level. Also highly significant positive correlation between the highest yield was obtained with the number of pods per plant. Based on this research, the 45 cm row distance and Parto cultivar were the best among the treatments.

    Keywords: Row Spacing, Mungbean, Grain yield, number of pods per plant
  • Pages 11-20

    In order to investigate the effect of sowing date on yield and yield components of soybean, an experiment was carried out at split-plot in a randomized complete block design with four replications under Sari region in 2009-2010. The main plot was sowing dates including on 5th June, 20th June and 5th July and sub plot was three cultivars including JK, 033 and Telar. Results showed the most of pod weight per plant, pod number per m2, stem weight per hectare, grain yield per hectare, straw yield per hectare and biological yield per plant were obtained on 20th June. Small pods were observed in 5th June and the lowest pod weight per plant, pod number per m2, straw yield per hectare and biological yield per plant were obtained on 5th July. Telar cultivar had been the most grain yield per hectare and biological yield per plant, but highest pod height were the most in JK cultivar. The maximum of pod weight per plant, stem weight per hectare, grain yield per hectare, straw yield per hectare and biological yield per plant were observed at the interaction of planting date on 20th June and JK cultivar. Becuase of the fact that yield and yield comonents increased in 20th june, this treatment was the best sowaing date.

    Keywords: Cultivars, Grain yield, Oil yield, Sowing date, soybean
  • Pages 21-32

    In order to evaluate the effect of green gram (Vigna radiata) sowing date as a green manure in combination with different rates of nitrogen (N) and phosphorous (P) fertilizers on wheat grain yield and light extinction coefficient, a field experiment was conducted in Dezful during 2008-2009. The experiment was split-plot factorial based on RCBD with three replications. Main plot consisted of green gram sowing dates were 30th June and 10th August, besides to fallow and three rates of N (0, 60 and 120 kg ha-1) and P (0, 45 and 90 kg ha-1) were in sub-plots. Results indicated that the application of green manure increased soil organic matter and inorganic nutrients. The highest light extinction coefficient (K) found on 30th June. A significant increase in nitrogen rate led to more light extinction coefficient because of  higher LAI. In comparison to fallow treatment, the green manure sowing dates on 30th June and 10th August led to more grain yield by 15.3% and 3.1% respectively. Delaying in green gram sowing date reduced the benefit effects of the green manure in wheat grain yield. Generally, the results of this investigation showed that, sowing green gram as a green manure on 3th July has significantly increased wheat grain yield compared with fallow treatments. In green manure applied plots, wheat grain yield in 60 kg N ha-1 and 45 kg P ha-1 was higher than 120 kg N ha-1 and 90 kg P ha-1 under fallow conditions. The higher grain per unit area and biological yield in green gram residue incorporated plots influenced higher wheat grain yield than under fallow.

    Keywords: Green manure, phosphorous, nitrogen, Wheat
  • Pages 33-44

    In order to study path analysis of grain yield with yield component in common bean genotypes and determine the traits that have most effective traitson grain yield, an experiment was conducted as a randomized complete block design with three replications in Research station of  agricultural and natural resources college of Tehran University in Karaj. Analysis of variance showed that there were significant differences among genotypes. Simple correlation coefficients between traits showed only the number of pods per plant and 100-grain weight had positive and significant correlation with grain yield. The results of stepwise regression analysis revealed that the most changing of grain yield concerned to the number of pod per plant, 100-grain weight and number of grain per pod. All intered traits to regression model studied by path analysis and this fact was found that the number of pods per plant and 100-grain weight had the highest positive direct effect on grain yield. Therefore, these traits can be used for the selection of high yield in breeding programs.

    Keywords: Bean, Correlation, stepwise regression, Path analysis
  • Pages 45-56

    This expriment was carried out to evalute the effect of changing in sink- source relationship and grain yield of some wheat genotypes by path analyses. The exprimental arrangment was split plot in RCB design with three replication conducted in research field of agricultural and natural resources research of Khouzestan. Main plot were consists of six spring wheat genotypes and sub plot included flag leaf remove, flag leaf remove + spike covering, spike covering and control.  Significant differences were found between genotypes and treatments of grain yield, number of spike/m2 and number of spikelet per spike at 1% stataistics level. The interaction effect was significant for grain yield, biological yield, harvest index, 1000 grain weight, number of grain per spike, number of grain per m2, number of spike per m2 and number of spikelet per spike at 1% stataistics level.it should be noted that results showed the high genetic diversity existed among wheat genotypes and the number of grain per m2 was the most effective and most important trait that influenced the grain yield.

    Keywords: Path analysis, Grain yield, Yield components, Source - sink relationship
  • Pages 57-68

    In order to study alfalfa genotypes from tolerance to salinity via multivative statistical methods, an experiment was conducted on 20 alfalfa genotypes in 5 salinity levels (0, 75, 150, 225 and 300 mM) with NaCl as factorial form under Completely Randomized Design (CRD) with 3 replications in green house located in Andimeshk city. The experiment was performed in pots containing 1:2 sand-agriculture soils and irrigated by water for 45 day after planting. Then salinity treatments was done and after 14 days characteristics were measured. The results of analysis of variance showed that salinity stress, genotypes and their interaction were significant for all of traits (P<0.01). By increasing salinity, all traits were decreased except root/shoot length ratio. Genotype KFA1 had the highest number of leaf per plant, shoot length and plant length, KFA2 had the highest dry/wet weight ratio, KFA10 had the highest root length and root/shoot length ratio and Yazdi Garmsiri also had the highest wet and dry weight. The most significent and positive correlation were obtained between shoot length and plant length. The principal component analysis, studied 8 traits to be divided in 2 components. With attention to results of biplot and cluster analysis KFA1, KFA11, KFA14 and KFA15 with origin Gareh Younjeh; KFA4, KFA6 and KFA16 with origin Hamedani and genotype Bami Garmsiri were considered as the most tolerant group, KFA3 with origin Gareh Yonjeh; KFA5 and KFA17, with origin Hamedani; KFA7 with origin Rahnani; genotypes Nikshahri Garmsiri and Yazdi Garmsiri were considered as the most sensitive group and the other genotypes as semi-tolerant to salinity stress.

    Keywords: alfalfa, salinity stress, Biplot, Cluster analysis
  • Pages 69-75

    In order to study the effect of late sowing date and nitrogen levels on seed yield and morphological characteristics of canola (Hayola 401 cv), a study was conducted in Ramin Agricultural and Natural Resources Research Farm in 2010-2011. Experimental design was split plot in Randomize complete block order with four replications. Main plot was application of 0, 90, 180, 270 Kg/ha nitrogen and sub plot was two sowing date including 10 November (optimum condition) and 26 December (late sowing condition). Result showed late sowing date decreased canola seed yield about 50 percentage. Increasing of nitrogen amounts in both optimal and late sowing date condition caused significant increase in canola yield. The highest canola seed yield in late sowing date condition obtained in used 180kg/ha nitrogen (1237kg/ha) but use of 270kg/ha nitrogen didn’t increase in seed yield compared to use of 180kg/ha nitrogen (1372kg/ha). Result of the study suggested that application of nitrogen, improve canola seed yield at late sowing date condition.

    Keywords: nitrogen, heat stress, Canola