نشریه علوم به زراعی گیاهی
سال چهارم شماره 1 (بهار و تابستان 1393)

اثرات تنش شوری برروی جوانه زنی و رشد گیاهچه سه رقم ماش (NM92، VC1973A، پرتو) در پنج سطح شوری (Mmol Nacl 200، 150، 100، 50، 0) مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج حاصل از آزمایش نشان داد که تیمارهای متفاوت شوری اثرات معنی داری بر روی درصد جوانه زنی، طول ریشه و بخش هوایی، وزن تر ریشه و بخش هوایی، محتوای یون ها و پرولین گیاهچه های هر سه رقم مورد آزمایش داشت. درصد جوانه زنی کاهش معنی داری را با افزایش غلظت املاح تا سطح 200 میلی مولار نشان داد. و کاهش در رقم پرتو بیشتر از سایر ارقام بود. میزان رشد اولیه هر سه رقم در تمام سطوح شوری کاهش پیدا کرد ، به طوری که منجر به کاهش طول ریشه و بخش هوایی ارقام و وزن تر ریشه و بخش هوایی شد. همچنین تنش شوری تا سطح 200 میلی مولار منجر به کاهش پتاسیم  و افزایش یون سدیم بخش هوایی گیاهچه ها و افزایش محتوای پرولین ریشه و قسمت های هوایی گیاهچه در ارقام مورد بررسی شد.

خشکی تنش محیطی مهم در محدود کردن عملکرد گیاهان زراعی در مناطق خشک و نیمه خشک است .به منظور بررسی خصوصیات جوانه زنی و رشد گیاهچه دو گونه مهم ارزن یعنی ارزن پروسو یا معمولی (Panicum miliaceum) و ارزن دم روباهی (Setaria italica) در شرایط تنش کم آبی آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار انجام شد. در این آزمایش تاثیر سطوح تنش کم آبی (0 ،2- ،3- ،4- ،5- ،6- ،8- ،10- بار) ناشی از ماده پلی اتیلن گلیکول 6000 (PEG 6000) بر جوانه زنی و رشد اولیه گیاهچه های ارزن معمولی و ارزن دم روباهی به طور جداگانه مورد بررسی قرار گرفت. در هر آزمایش صفات سرعت جوانه زنی، طول ریشه چه و ساقه چه، وزن خشک ریشه چه و ساقه چه و درصد جوانه زنی اندازه گیری شدند. نتایج نشان داد که تاثیر سطوح مختلف تنش کم آبی بر طول ریشه چه و ساقه چه و وزن خشک آن ها معنی دار بود به طوری که طول ریشه چه در سطح تنش 4- بار نسبت به تیمار شاهد 56 درصد کاهش نشان داد. هم چنین مشخص گردید که در سطوح تنش مشابه، درصد جوانه زنی ارزن معمولی نسبت به ارزن دم روباهی بالاتر بوده است. بررسی پاسخ این گیاه به سطوح خشکی و شوری در مرحله جوانه زنی، کشاوزران را در استقرار و تولید مطلوب آن یاری خواهد کرد.

به منظور بررسی اثرات تنش خشکی بر صفات مختلف هیبریدهای ذرت، آزمایشی در موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج در تابستان سال 1389 انجام شد. طرح آزمایشی به صورت کرت های خرد شده بر پایه بلوک کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. کرت های اصلی شامل سه سطح آبیاری پس از 70، 100 و 130 میلیمتر تبخیر از سطح تشتک تبخیر استاندارد کلاس A بود که در هر نوبت آبیاری مقدار آب وارد شده به هر کرت توسط کنتورهای تعبیه شده در مسیر آب اندازه گیری می گردید. 14 هیبرید ذرت شامل 11 هیبرید جدید و 3 هیبرید شاهد (KSC704,KSC720, KSC700) نیز در کرت های فرعی قرار داده شدند. نتایج نشان داد که تنش کم آبیاری باعث افزایش ASI (فاصله زمانی میان گرده افشانی تا ظهور سیلک) گردید. از طرفی میزان کلروفیل در برگ تاسل (آخرین برگ) و در کل بوته بر اثر تنش کم آبیاری کاهش نشان دادند. کاهش در عملکرد دانه، عملکرد علوفه خشک و علوفه تر نیز بر اثر اعمال تنش معنی دار بود.

به منظور بررسی اثرات سطوح مختلف آبیاری بر عملکرد ارقام گندم، تحقیقی در پاییز 1388 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز به صورت کرت های خرد شده در قالب بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در دو محیط آزمایشی بدون تنش (آبیاری پس از 80 میلی متر تبخیر از تشتک کلاس A) و تنش دار شامل دو سطح (آبیاری پس از 130 و 180 میلی متر تبخیر از تشتک کلاس A) به عنوان عامل اصلی و6 رقم گندم پاییزه شامل ارقام الوند، زرین، شهریار، گاسکوژن، سواسون و mv17 به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شد. هدف از این تحقیق، یافتن ارقام متحمل به شرایط تنش بود. ارقام از نظر صفات مورفولوژیک (ارتفاع بوته، طول پدانکل، طول سنبله و طول ریشک) و رابطه آنها با عملکرد دانه مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج حاصل از تجزیه واریانس نشان داد که سطوح آبیاری بر روی صفات طول پدانکل، طول سنبله، وزن هزار دانه و عملکرد دانه تاثیر داشته ، به طوری که باعث کاهش معنی داری در طول پدانکل (42/22%)، طول سنبله (38/14%)، وزن هزاردانه (84/57%) و عملکرد دانه (4/96%) شده و همچنین نتایج بیانگر همبستگی مثبت صفات طول پدانکل و وزن هزار دانه با عملکرد دانه بود. بیشترین و کمترین ضریب تغییرات مربوط به ارتفاع بوته (78/4%) و عملکرد دانه (30/29%) می باشد.

به منظور بررسی اثرات جداگانه و ترکیبی کودهای فسفاته، باکتری های حل کننده فسفات و قارچ مایکوریزا بر کاهش خسارات ناشی از تنش خشکی در مرحله رشد رویشی ذرت دانه ای هیبرید سینگل کراس 704 آزمایشی در سال زراعی 88-1387 در مزرعه تحقیقاتی پردیس ابوریحان دانشگاه تهران بصورت اسپلیت پلات و در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با دو فاکتور به اجرا در آمد. فاکتورهای آزمایش شامل تنش خشکی (به عنوان فاکتور اصلی) و ترکیبات مختلف کود بیولوژیک (به عنوان فاکتور فرعی) بودند. نتایج این آزمایش نشان داد که کاهش آبیاری از 50 میلیمتر به 150 میلیمتر تبخیر تجمعی از تشتک تبخیر کلاس A باعث کاهش میزان سرعت رشد نسبی، شاخص سطح برگ و سرعت رشد محصول شد. روند تغییرات شاخص سطح برگ بین ترکیبات کودی به گونه ای بود که بیشترین مقدار شاخص سطح برگ در مرحله تاسل دهی و در تیمار کودی باکتری حل کننده فسفات و قارچ میکوریزا و کمترین مقدار آن در این مرحله درتیمار کود سوپر فسفات تریپل بدست آمد. باتوجه به اهمیت شاخص های فیزیولوژیک رشد در افزایش عملکرد می توان چنین نتیجه گرفت که آبیاری مزرعه ذرت بین 50 تا 100 میلیمتر تبخیر تجمعی از تشتک تبخیر کلاس A و استفاده نمودن از ترکیبات کود باکتری حل کننده فسفات وقارچ میکوریزا نسبت به سایر ترکیبات کودی می تواند تاثیر زیادی در افزایش عملکرد نشان دهند.

به منظور بررسی تاثیر نحوه کاربرد علف کش و  نوع علف کش بر جمعیت علف های هرزتاج خروس در مزرعه ذرت  و ارایه تیمار مناسبی در این زمینه آزمایشی در تابستان سال 1385 در مزرعه آموزشی پژوهشی دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شوشتر انجام شد. در این آزمایش نوع پاشش علف کش به عنوان فاکتور اصلی در دو سطح (پاشش به صورت نواری و پاشش به صورت یکنواخت) در نظر گرفته شده است. فاکتور فرعی در این آزمایش شامل وجین دستی، سه علف کش به نام های آترازین  (80 درصد) به میزان یک کیلوگرم در هکتار ، بنتازون (48 درصد) به میزان 75/0 کیلو گرم در هکتار و پند یمتالین (33 درصد) به میزان 5/1 کیلو گرم در هکتار  و همچنین ترکیبات دو تایی این علف کش ها بودند . وجین دستی و عدم وجین به عنوان شاهد در نظر گرفته شدند. براساس نتایج حاصله از نظر تعداد و وزن علف  هرز تاج خروس وحشی بین پاشش نواری و پاشش سراسری علف کش اختلاف معنی داری در سطح پنج درصد مشاهده نشد اما  اختلاف معنی داری در سطح پنج درصدبین تیمارهای نوع علف کش  روی تراکم و وزن علف هرز تاج خروس وجود داشت . بیشترین تراکم و وزن علف هرز در تیمار آترازین قبل از شاهد بدون وجین قرار گرفت، سپس به ترتیب تیمار بنتازون، تیمار پندیمتالین، تیمار آترازین به علاوه بنتازون وتیمار آترازین به  علاوه پندیمتالین در سطح آماری بعدی بودند و کمترین علف هرز در تیمار بنتازون به علاوه پندیمتالین قبل از تیمار وجین دستی واقع شد. کاربرد تلفیقی بنتازون و پندیمتالین سبب کاهش معنی دار وزن خشک و تعداد بوته های تاج خروس در مزرعه ذرت شد در حالیکه بیشترین مقدار این پارامترها در کاربرد آترازین به تنهایی دیده شد.

به منظور کنترل علفهای هرز ارقام  مختلف پیاز خوراکی (Allium cepa L.) پژوهشی در سالهای 89-1388 در استان خوزستان به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی صورت گرفت. این پژوهش شامل 12 تیمار و 3 تکرار ودر مجموع 36 کرت آزمایشی بود. هر کرت به دو قسمت مساوی تقسیم شده و جهت دقت بیشتر شاهد هر کرت زیر آن قرار گرفت. تیمارها شامل ارقام پیاز در سه سطح  رقم بهبهان، رامهرمز و پریماورا و تیمار کنترل علفهای هرز در 4 سطح وجین در تمام مراحل رشد، علفکش گل، علف کش  رونستار و مخلوط علف کشهای توتریل و نابواس بود. سمپاشی در مرحله 2تا4 برگی علفهای هرز صورت گرفت. صفاتی از قبیل تعداد علفهای هرز 15 روز بعد از سمپاشی و وزن خشک علفهای هرز 30 روز بعد از سمپاشی، افزایش درصدوزن متوسط سوخ، افزایش درصد ماده خشک،  افزیش اندازه قطر سوخ، افزایش عملکردو درصد  مواد جامد محلول سوخ مورد بررسی قرار گرفتند و داده ها با استفاده از نرم افزار MSTATC تجزیه آماری شده و با آزمون دانکن مقایسه میانگین ها  صورت گرفت. نتایج نشان دادکه برای کنترل و وزن خشک علفهای هرز و سایر فاکتورها بین همه ارقام هیچ گونه تفاوت آماری مشاهده نشد، ولی بین علفکشها، علف کش گل توانست بعد از وجین بالاترین درصد کنترل علف هرز، کاهش وزن خشک علف هرز، وزن متوسط سوخ  و قطر متوسط سوخ را افزایش دهد . .بعد از آن علف کش رونستار بالاترین اثر را دارا بود. روش‏های شیمیایی هیچگونه اثری بر صفات کیفی نداشته و همه در یک کلاس آماری قرار گرفتند.