نشریه علوم به زراعی گیاهی
سال سوم شماره 1 (بهار و تابستان 1392)

دسیکانت ها مواد شیمیایی هستند که می توانند در برداشت گیاهان زراعی از طریق خشک کردن اندامهای رویشی گیاه، کاهش تداخل با علفهای هرز و بهبود کیفیت بذر، اجازه برداشت زودهنگام گیاه را داده و سرعت و کارایی کمباین را در برداشت افزایش دهند. به منظور بررسی امکان استفاده از دسیکانت ها در گیاه سویا، بهترین زمان کاربرد و اثرات احتمالی آن بر تاریخ برداشت و کیفیت بذر در ارقام سویا آزمایشی در سال 1387 در مزرعه پژوهشی و آزمایشگاه علوم و تکنولوژی بذر دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران انجام گرفت. در این آزمایش 4 رقم سویای ویلیامز، کلارک، سحر و ساری که در گروه های مختلف رسیدگی قرار دارند در مراحل مختلف رسیدگی تحت غلظت های مختلف توفوردی و پاراکوات قرار گرفتند. نتایج نشان داد که استفاده از دسیکانت ها در خشک کردن ارقام سویا در مرحله 30% رطوبت بذری اثر معنی داری بر کاهش کیفیت بذرها نسبت به شاهد نداشته و در برخی موارد آن را افزایش داده است. بذرهای برداشت شده از نظر سرعت جوانه زنی، جوانه زنی بعد از آزمون پیری، میزان هدایت الکتریکی و شاخص بنیه بذر وضعیت قابل قبولی داشتند. علاوه بر این دسیکاسیون توانست تاریخ برداشت را بسته به نوع رقم و نوع دسیکانت بین 7 تا 15 روز جلو بیاندازد که این امر مساله مهمی بوی‍ژه در ارقام دیررس سویاست.

به منظور بررسی روابط بین صفات ارقام برنج تحت تراکم های مختلف کاشت، آزمایشی به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در مزرعه تحقیقاتی واقع در شهرستان بابل در سال 1386 اجرا شد. ارقام طارم محلی، طارم هاشمی، طارم دیلمانی، طارم لنگرودی و سنگ طارم به عنوان عامل اصلی و سه سطح تراکم کاشت (40، 80 و 120 بوته در متر مربع) به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج نشان داد وزن هزار دانه و تعداد خوشه چه پوک در خوشه به عنوان مهم ترین اجزاء عملکرد می باشند که ضریب همبستگی بسیار بالایی با عملکرد دانه دارند. شاخص ورس میانگره چهارم با ارتفاع بوته و حرکت خمش میانگره چهارم همبستگی مثبت در سطح احتمال یک درصد داشت ولی با مقاومت به شکستگی میانگره چهارم همبستگی منفی و بسیار بالایی داشت. به عبارتی با کاهش ارتفاع بوته حرکت خمش و شاخص ورس میانگره چهارم کاهش یافته و مقاومت به شکستگی میانگره چهارم افزایش می یابد.

به منظور بررسی اثر الگوی کاشت و تراکم گیاهی برعملکرد علوفه و روند تجمع ماده خشک اجزا مختلف ذرت هیبرید سینگل کراس 704  آزمایشی در سال 1388 در شهرستان هندیجان انجام گردید. آزمایش به صورت کرتهای یکبار خرد شده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرارانجام شد. الگوی کاشت شامل سه سطح کشت یک ردیف روی پشته (M1)، کشت یک ردیف کف جو (M2) ، دو ردیف روی پشته (M3) به عنوان فاکتور اصلی و چهار تراکم  (D1) 85 ،(D2) 95 ،(D3) 105 ، (D4) 115   ، بوته در متر مربع به عنوان فاکتور فرعی در نظر گرفته شد . نتاج نشان داد که در طول دوره رشد روند تجمع ماده خشک برگ ،ساقه، بلال ، و ماده خشک کل تحت تاثیر الگوی کاشت قرار گرفت اما تاثیر تراکم متغیر بود، و میزان این تغییرات در خصوص ماده خشک برگ بیشتر بود.روند تجمع ماده خشک بلال تا پایان دوره افزایشی ولی ماده خشک برگ ،ساقه و کل ابتدا تا حد مشخصی افزایش و سپس کاهش یافتند . نتایج حاصل از برداشت نهایی نشان داد که آرایش کاشت و تراکم روی ماده خشک برگ ، ساقه ، بلال، کل ، و عملکرد علوفه در سطح یک درصد معنی دار و همچنین اثر متقابل آنها روی ماده خشک کل و ساقه در سطح یک درصد و روی ماده خشک بلال در سطح پنج درصد معنیدار اعلام شد اما اثر متقابل این دو عامل بر ماده خشک برگ و عملکرد معنیدار نبود . بررسی نشان داد که همبستگی مثبت و معنیدار بین اجزا اندازه گیری شده وجود دارد .

به منظور بررسی تاثیر مدیریت کلش بر عملکرد و شاخص های زراعی راتون ارقام برنج، آزمایشی به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در مزرعه تحقیقاتی واقع در شهرستان آمل در سال 1386 اجرا شد. ارقام برنج طارم محلی، طارم لنگرودی، طارم هاشمی و طارم دیلمانی به عنوان عامل اصلی و سه سطح مدیریت کلش شامل کف بر، ایستاده (برداشت با ارتفاع 40 سانتی متر از سطح زمین) وخواباندن (برداشت با ارتفاع 40 سانتی متر از سطح زمین) به عنوان عامل فرعی بودند. نتایج نشان داد رقم طارم محلی دارای بیشترین ارتفاع گیاه، طول خوشه، تعداد کل پنجه در کپه، تعداد خوشه در متر مربع و عملکرد دانه بود. دلیل بالاتر بودن عملکرد دانه در رقم طارم محلی، بیشتر بودن طول خوشه، تعداد کل پنجه در کپه و تعداد خوشه در متر مربع می باشد. در روش خواباندن بیشترین طول خوشه و عملکرد کاه به دست آمد. حداکثر عملکرد دانه تحت تاثیر متقابل رقم طارم محلی با روش خواباندن و حداقل عملکرد دانه تحت تاثیر متقابل رقم طارم دیلمانی با روش کف بر حاصل شد. بنابراین رقم طارم محلی و روش کف بر برای راتون گیری مناسب می باشند.

به منظور بررسی برهمکنش ارقام مختلف کلزا و میزانهای مختلف نیتروژن و تاثیر بر وزن خشک و رشد اولیه گیاهچه کلزا،پژوهشی بصورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی با 3 تکرار در سال1390-1389 در منطقه باجگاه انجام گردید.تیمارهای مورد بررسی شامل 5 رقم کلزا (اپرا،لیکورد،زرفام،طلایه و هایولا) و 4 میزان  کود  (180،270،360،450 کیلوگرم در هکتار) بود.نتایج نشان داد که اثر رقم و کود بر میزان ارتفاع ساقه معنی دار نبوده اما اثر متقابل بین آنها بر ارتفاع ساقه در سطح 1% معنی دار شده است.اثر کود و رقم بر وزن خشک معنی دار نشده اما اثر متقابل بین آنها بر وزن خشک در سطح 1% معنی دار شده است.پاسخ رقم لیکورد و هایولا به سطوح کودی متفاوت یکسان بود بنابراین افزایش سطح کودی تاثیری بر افزایش وزن خشک نداشت. بیشترین وزن خشک را رقم اپرا و زرفام و سپس رقم طلایه نشان دادند. پاسخ رقم اپرا و هایولا به سطوح کودی متفاوت یکسان بود لذا افزایش سطوح کودی تاثیری بر افزایش ارتفاع ساقه نداشت.بیشترین ارتفاع ساقه در رقم لیکورد و زرفام و سپس در رقم طلایه مشاهده گردید .

به منظور بررسی صفات مورفوفیزیولوژیکی تحت تاثیر اثرات تراکم و نسبت خطوط مادری به پدری لاین های والدینی ذرت سینگل کراس 704 در تولید بذر، آزمایشی به صورت اسپلیت پلات در قالب بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار در سال 1388 در مزرعه تولید بذر مرکز تحقیقات کشاورزی صفی آباد به اجرا در آمد. تراکم (60، 70، 80 و 90 هزار بوته در هکتار) به عنوان فاکتور اصلی و آرایش کاشت لاین های مادری و پدری به صورت 4:2 و 6:2 در کرت فرعی در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد که افزایش تراکم بوته از 60 به 90 هزار بوته در هکتار تاثیر معنی داری بر نسبت دانه به چوب بلال داشت، ولی بر وزن تک بوته بی تاثیر بود. بیشترین نسبت دانه به چوب بلال (72/4) در تراکم 80 هزار بوته در هکتار به دست آمد. بیشترین بیوماس تک بوته (227 گرم) در تراکم 90 هزار بوته به دست آمد. طول بلال و وزن چوب بلال تحت تاثیر تراکم بوته قرار گرفت. بیشترین طول بلال (36/14 سانتی متر) در تراکم 60 هزار و بیشترین وزن چوب بلال (5/91 گرم در مترمربع) در تراکم 90 هزار بوته در هکتار به دست آمد. نسبت خطوط مادری به پدری هیچ گونه تاثیر معنی داری بر طول بلال، وزن چوب بلال و نسبت دانه به چوب بلال نداشت، ولی بر وزن تک بوته تاثیر معنی داری داشت. به گونه ای که بیشترین مقدار (252 گرم) در نسبت 4:2 به دست آمد. به طورکلی آرایش کشت 6:2 از نظر عملکرد، یکنواختی بذر و همچنین هزینه های تولید نسبت به آرایش کشت 4:2 برتری داشت.

در این تحقیق بیست لاین امید بخش یولاف به منظور ارزیابی و مقایسه عملکرد و تعیین بهترین ارقام پر محصول و سازگار، مورد مطالعه قرار گرفتند . این آزمایش در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در منطقه کرج به مدت دو سال 89-87اجرا گردید. نتایج تجزیه واریانس مرکب حاکی از وجود تفاوت های معنی دار بین سالهای آزمایش و همچنین اثر متقابل ژنوتیپ ها در دو سال بود. مقایسه میانگین ها نشان داد که ژنوتیپ های 5، 7 و 14 دارای بالاترین عملکرد هستند. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل همبستگی داده ها نشان داد که همبستگی مثبت و معنی داری بین برخی از صفات وجود دارد.  مقایسه میانگین اثر متقابل ژنوتیپ هادر دوسال نشان داد که اثر متقابل بین ژنوتیپ 5 در سال دوم دارای بالاترین میانگین می باشد. برای معرفی پایدارترین ژنوتیپ از آزمون های غیر پارامتری استفاده گردید. این تجزیه نشان داد که ژنوتیپ 5 دارای بیشترین شاخص عملکرد و کمترین انحراف معیار رتبه می باشد و در نتیجه بهترین ژنوتیپ پایدار تلقی می گردد.