فهرست مطالب
نشریه پژوهش گردشگری
پیاپی 4 (زمستان 1398)
- تاریخ انتشار: 1398/12/23
- تعداد عناوین: 6
-
صفحات 1-27
افزایش سریع تقاضای گردشگری از دهه 1960 که خود محصول پیشرفت حمل و نقل خاصه ناوگان هوایی و نیز بهبود شرایط اقتصادی ناشی از اتمام جنگ جهانی دوم بوده، موجب شد تا بسیاری از کشورهای بسیاری وارد بازارهای جهانی آن شوند؛ بی آنکه از تبعات منفی اقتصادی، اجتماعی-فرهنگی و زیست محیطی آن مطلع بوده و هزینه های آن را بررسی کرده باشند. چندانکه در دو دهه گذشته، تجارب اغلب این کشورها به ویژه جوامع در حال توسعه، اهمیت این بررسی ها را مشخص کرده اند. اتکاء بیش از حد به درآمدهای گردشگری و کم رنگ شدن سایر فعالیت های اقتصادی و افزایش نابرابری‌های اقتصادی نواحی درون کشوری- که برخلاف رسالت اقتصادی این صنعت است- از مهم ترین تبعات منفی گردشگری محسوب می‌شود. مناطق جنوب شرق آسیا و خاورمیانه و آمریکای مرکزی (لاتین)، از مصادیق مقوله مذکور بشمار می‌رود. از این رو بررسی و تحلیل منشاء و تبعات این روند، مهم ترین گام در کاهش آن محسوب می‌شود. پژوهش حاضر، سنجش میزان نابرابری توسعه زیرساخت های گردشگری در استان های منتخب مرکزی و شمالغرب- شامل استان‌های آذربایجان شرقی، غربی و اردبیل و استان‌های اصفهان، کرمان و یزد را هدف قرار داده و نقش گردشگری در این نابرابری ها را در قالب استانی بررسی می کند. دلیل انتخاب این استان‌ها، رویکرد ناحیه ای است چرا که این استان ها از نظر اقتصادی، اجتماعی- فرهنگی و جغرافیای طبیعی، مشابهت‌های بسیاری داشته و در قالب یک ناحیه همگون قابل طرح و بررسی اند. در این تحقیق جامعه و نمونه آماری تحقیق به صورت نمونه گیری تصادفی خوشه ای به تعداد 384 نفر به همراه مطالعات اسنادی و کتابخانه ای و نیز مشاهدات میدانی و استفاده از پرسشنامه بوده است. در تحلیل داده ها از طریق آزمون‌های آماری در نرم افزار SPSS بوده و به منظور اولویت بندی و ارزیابی معیارها و لایه های اطلاعاتی در رابطه با تعیین وزن آن ها از روش های تحلیل تصمیم گیری چند معیاره (MCDM) مبتنی بر روش تاپسیس (TOPSIS) استفاده گردید. کارکرد و اثرات اقتصادی گردشگری در مولفه نابرابری‌های ناحیه‌ای در استان‌های مورد مطالعه بر اساس نتایج نشان داد که استان اصفهان با ضریب (0/829) در رتبه یک قرار گرفته، آذربایجان شرقی با مقدار (0/748) در رتبه دو، یزد با ضریب (0/779) در رتبه سه، استان کرمان در رتبه چهار با ضریب (0/778)، استان آذربایجان غربی با مقدار (0/756) در رتبه پنج و استان اردبیل با ضریب (0/749) در رتبه ششم قرار گرفته است. در نتیجه بیشترین تاثیرات اقتصادی گردشگری بر توسعه ناحیه‌ای متوجه استان اصفهان و کمترین میزان آن متوجه استان اردبیل بوده است. با در نظر گرفتن نتایج نهایی مدل، می‌توان گفت که بهره مندی استان‌های نواحی مرکزی از کارکرد و اثرات اقتصادی گردشگری نسبت به نواحی شمالغرب ایران بیشتر و موثرتر بوده است. ارایه پیشنهادات مبتنی بر نتایج و یافته های تحقیق، آخرین بخش از پژوهش حاضر را شامل می شود.
کلیدواژگان: گردشگری، نابرابری ناحیه ای، تصمیم گیری چند معیاره، تاپسیس -
صفحات 28-39
از عوامل محرک سفر، هزینه است و در این مطالعه، فارغ از دلایل آن، هزینه‌های سفر در هر استان را براساس شاخص قیمت‌های مرتبط، بررسی و رتبه‌بندی کرده‌ایم. این پژوهش در افق زمانی مقطعی با واحد تحلیل سازمانی به روش موریس انجام شده است و جزو پژوهش‌های کاربردی و ازنظر روش توصیفی به شمار می‌رود. ازنظر شاخص قیمت «هتل و رستوران»، ایلام، کهگیلویه‌و‌بویراحمد و مرکزی و ازنظر «تفریح و فرهنگ»، کرمان، ایلام و لرستان و ازنظر «حمل‌ونقل» قزوین، قم و تهران و ازنظر «خوراکی و آشامیدنی»، کرمان، مازندران و ایلام و ازنظر «ارتباطات» سیستان‌و‌بلوچستان و خراسان‌جنوبی و خوزستان به‌ترتیب دارای رتبه یک تا سه به‌لحاظ کمترین مقدار هزینه گردشگری در سال 1393 بودند. درنتیجه ازنظر این شاخص‌ها با درنظرگرفتن اوزان هر یک و میانگین آنها، ایلام، قم و گیلان رتبه یک تا سه در کم‌هزینه‌بودن و هرمزگان، یزد و چهارمحال‌و‌بختیاری رتبه یک تا سه در پرهزینه‌بودن را کسب کردند. پراکندگی جغرافیایی نشان می‌دهد بخش‌هایی از استان‌های شمالی، غربی، جنوب‌غربی و استان‌های جنوب‌شرقی از استان‌های مناسب و بخش کوچکی از استان‌های شرقی و شمال‌غربی و بخش اعظم استان‌های جنوبی و مرکزی جزو استان‌های نامناسب است.
کلیدواژگان: هزینه سفر، مقاصد گردشگری، رتبه بندی، استان، ایران -
صفحات 40-61
گردشگری پزشکی با کمترین مضرات و بیشترین منافع و باوجود ظرفیت‌های بالقوه سرشار در ایران، پدیده جدیدی قلمداد می‌شود. هدف از این مطالعه بررسی بنیادین استان‌های مستعد در منطقه مطالعاتی در حوزه گردشگری پزشکی است. روش شاخص ناموزون موریس یکی از کاربردی‌ترین و درعین‌حال ساده‌ترین روش‌ها برای رتبه‌بندی از جنبه‌های مختلف توسعه انسانی است که استفاده شده است. علاوه‌بر آن، شاخص گردشگری پزشکی که دارای عوامل جامع‌ومانع است که از میان 34 متغیر آن، به‌دلیل محدودیت‌های مختلف، همکاری‌نکردن برخی مسیولان و شمول بیشتر برخی متغیرها فقط 11 متغیر ارزیابی شد اما به بدنه اصلی کار صدمه حیاتی وارد نشد. نتایج موجود در عامل اول نشان داد که خوزستان، آذربایجان‌شرقی و اردبیل ازنظر «محیط کشور» و خوزستان، کرمانشاه و مازندران ازنظر «مقصد گردشگری» و ایلام، قم و گیلان ازنظر «هزینه‌های گردشگری پزشکی» و نهایتا -عامل چهارم که البته عامل تعیین‌کننده‌ای است- استان‌های تهران، خراسان رضوی و گیلان ازنظر «تسهیلات و خدمات پزشکی» حایز رتبه‌های یک تا سه شدند. براساس نتایج، از میان 31 استان کشور، 10 استان مستعد در حوزه گردشگری پزشکی، به‌ترتیب، استان‌های تهران، خوزستان، گیلان، خراسان رضوی، آذربایجان‌غربی، آذربایجان‌شرقی، کرمانشاه، اردبیل، فارس و ایلام است.
کلیدواژگان: گردشگری پزشکی، شاخص گردشگری پزشکی (MTI)، ایران -
صفحات 62-79
توسعه اقامتگاه‌های بوم‌گردی ازجمله پدیده‌های تاثیرگذار بر صنعت گردشگری در دهه اخیر است. باتوجه‌به تاثیرگذاری بوم‌گردی بر وضعیت اجتماعی و اقتصادی جامعه، در این تحقیق نقش اجتماعی و اقتصادی اقامتگاه‌های بوم‌گردی در جامعه محلی بررسی شده است. این تحقیق، ازنظر هدف کاربردی و ازنظر ماهیت و روش انجام، توصیفی‌پیمایشی است. ابزار جمع‌آوری اطلاعات پرسشنامه بوده و جامعه موردمطالعه شامل اساتید و دانشجویان، بوم‌گردانان، نهادهای ناظر، راهنمایان گردشگری و استفاده‌کنندگان از خدمات بوم‌گردی هستند. همچنین به‌طور خاص منطقه موردمطالعه، جنگل ابر شاهرود بوده که جزء جنگل‌های هیرکانی به شمار می‌رود و به‌دلیل افزایش اقامتگاه‌های بوم‌گردی در چند سال اخیر، این منطقه بسیار مورد توجه قرار گرفته است. یافته‌های حاصل از مدل‌سازی معادلات ساختاری نشان‌دهنده آن است که بار معنایی بین مولفه‌های اشتغال‌زایی-بوم‌گردی برابر 0/84، رونق‌بخشی خدمات-بوم‌گردی برابر 0/35 و سطح درآمد-بوم‌گردی برابر 0/43 بوده که معنادار هستند ولی بار معنایی تحلیل مسیر مولفه مسایل اجتماعی‌فرهنگی برابر 0/19 بوده که معنادار نیست. نتایج تحقیق نشان می‌دهد بوم‌گردی بر ایجاد اشتغال، سطح درآمد و رونق‌بخشی خدمات تاثیرگذار است ولی تاثیر آن بر مسایل اجتماعی‌فرهنگی کم‌رنگ است. سایر نتایج از دیدگاه بوم‌گردانان نیز نشان داد اشتغال‌زایی و اثر پایین بر سطح درآمد منطقه ازجمله چالش‌های اصلی بوم‌گردی است.
کلیدواژگان: بوم گردی، اشتغال زایی، رونق بخشی خدمات، اجتماعی فرهنگی، سطح درآمد -
صفحات 80-107
با توجه به گسترش صنعت گردشگری در سال‌های اخیر و لزوم برنامه‌ریزی در این زمینه، شناخت اوضاع اقلیمی مناطق مسکونی، می‌تواند از مهم‌ترین معیارهای برنامه‌ریزی در حوزه گردشگری باشد. یکی از عوامل موثر بر زندگی، آسایش و سلامتی انسان، شرایط جوی و اقلیمی است. انسان از بدو تولد به‌طور مستقیم و غیرمستقیم متاثر از این شرایط بوده است. امروزه مطالعه تاثیر وضعیت جوی بر زندگی، سلامتی، آسایش و اعمال و رفتار انسان در قالب یکی از شاخصه‌های علمی با عنوان زیست‌اقلیم انسانی مطالعه و بررسی می‌شود. در این میان شاخص‌های رقومی متعددی برای مطالعه زیست‌هواشناسی و زیست‌اقلیم‌شناسی از طرف دانشمندان پیشنهاد شده که یکی از مهم‌ترین آنها یعنی شاخص‌های ترکیبی دما فیزیولوژی که مبتنی بر بیلان انرژی بدن انسان است، اعتبار زیادی دارد. در این مطالعه با استفاده از شاخص‌های دمای معادل فیزیولوژی (PET) و متوسط نظرسنجی پیش‌بینی‌شده (PMV) که نسبت به مدل های دیگر اعتبار بیشتری دارد زمان مناسب گردشگری استان آذربایجان غربی مورد بررسی قرار گرفته است. نتیجه مطالعه که از طریق مدل Ray Man انجام گرفته، نشان می‌دهد که دوره آسایش اقلیمی در ماه‌های تیر و مرداد می باشد که شرایط نسبتا مناسبی وجود دارد و آسایش انسانی در ماه‌های خرداد و شهریور برای بهره‌برداری‌های گردشگری در این استان مدنظر قرار می گیرد و دوره تنش سرما با درجات مختلف در سایر ماه‌ها وجود دارد. این در حالی است که دوره تنش گرما در هیچ‌یک از ایستگاه‌های استان مشاهده نشده است. بدیهی است توجه لازم به این موضوع بر کارآمدی و موقعیت برنامه‌های توریسم در این استان موثر خواهد بود.
کلیدواژگان: شاخص دما فیزیولوژی، آسایش حرارتی، شاخص های دمای معادل فیزیولوژی (PET)، متوسط نظرسنجی پیش بینی شده (PMV)، آب وهواشناسی توریسم، استان آذربایجان غربی -
صفحات 108-125
شهرستان ورزقان در حوزه جغرافیایی شمالغرب ایران به دلیل تنوع آثارش در دوره های مختلف تاریخی حایز اهمیت بوده است؛ که از شواهد آن می توان به استحکامات دفاعی و گورستان های مختلف و فضاهای دستکند اشاره کرد. در این شهرستان فضاهای دستکندی ایجاد شده است؛ که تا به امروز کمتر شناخته شده و پژوهش های در باره آن انجام نشده است. در روستای سقای تعداد 10 عدد فضای دستکند در بستر صخره ایجاد شده است که می‌تواند به‌عنوان شواهدی از جایگاه و اهمیت این روستا در مطالعات باستان‌شناسی، معماری و سایر علوم مورد توجه قرار گیرد، با این حال تاکنون پژوهش خاصی درباره این فضاهای دستکند انجام نشده است بر همین اساس انجام این پژوهش درصدد پاسخگویی به دو سوال اساسی در رابطه با گاهنگاری و کاربری این فضاهاست. هدف از این پژوهش، معرفی، گونه شناسی، ارایه گاهنگاری نسبی و تحلیل کاربری فضاهای دستکند مذکور است. اگرچه با اتکاء به داده‌های سطحی پاسخ به پرسش‌هایی در زمینه گاهنگاری و کاربری این مجموعه امری دشوار است، لیکن به‌احتمال بسیار می‌توان این فرضیه را مطرح ساخت که این آثار صخره‌ای به منظور جان‌پناهگاهی و استحفاظی مورد استفاده بوده‌اند، همچنین با بررسی، تطبیق عناصر و تکنیک معماری به‌کار رفته در فضاها و مقایسه آنها با عناصر معماری فضاهای دستکند شناسایی و مطالعه شده در سایر مناطق، می‌توان بازه زمانی دوره اشکانی را برای ایجاد این فضاهای دستکند صخره‌ای پیشنهاد کرد. از آنجایی که در شهرستان ورزقان تاکنون مطالعاتی در باره فضاهای دستکند صورت نگرفته است، انجام این پژوهش می‌تواند زمینه‌ای برای بررسی‌های دقیق علمی در سطح منطقه برای شناسایی این آثار باشد.
کلیدواژگان: ورزقان، روستای سقای، معماری صخره ای، گاهنگاری، کاربری
-
Pages 1-27
The rapid increase in tourism demand since the 1960s has led many entrepreneurs and governments in different countries to invest in this industry without a detailed analysis of its costs and benefits. This trend followed by and regional inequalities as well as economic, environmental and social problems. By identifying regional inequalities also finding the source of these inequalities, effective solutions can be provided to reduce it and the integrated dynamics of different regions. Therefore, the present study aims to measure the inequality of tourism infrastructure development in the central and related provinces and examines the role of tourism development in reducing regional inequalities. In this study, the statistical population and sample were selected as cluster random sampling including 384 people via documentary and library studies as well as field observations and questionnaire. Data were analyzed by statistical tests in SPSS software and in order to prioritize and evaluate the criteria and layers of information in relation to their weight, multi-criteria decision analysis methods based on TOPSIS method were used. Economic function of tourism in the component of regional inequalities in the studied areas based on the results showed that Isfahan province with a coefficient (0.829) is first, East Azerbaijan with a coefficient (0.784) is second, Yazd with a coefficient (0.779) is third, Kerman province is fourth with a coefficient (0.778), West Azerbaijan province is fifth with a coefficient (0.756) and Ardabil province is sixth with a coefficient (0.749). As a result, the most economic effects of tourism on the regional development are seen in Isfahan province and the least in Ardabil province. Considering the final results of the model, it can be said that the central regions have more economic and tourism functions than the northwestern regions of Iran.
Keywords: |tourism, regional inequality, multi-criteria decision making, TOPSIS -
Pages 28-39
One of the most important factors for travel is cost. Regardless of the reasons for differences in the costs of travel, in this study, compared the costs of travel in provinces and eventually ranked them. This study has been done using the Morris method. The results of the research showed that three provinces of Ilam, Qom and Gilan, according to the index of price in 2015 of Statistical Center of Iran, were ranked one to three respectively in terms of low cost, and Kerman, Yazd and Chaharmahal and Bakhtiari were first to third regarding being costly. Geographical distribution shows that some areas of northern, western, southwestern provinces as well as parts of the southeastern province are appropriate and a small part of the Northwest provinces and East and much of southern and central provinces are inappropriate for traveling considering the costs. So attention to these results will be helpful.
Keywords: Price, Travel, Province, Iran, Ranking -
Pages 40-61
Medical tourism is a novel phenomenon and has the least disadvantages and greatest benefits especially for Iran which has great potential in this matter. This study evaluated potential of provinces of I.R.Iran as a capable destination in medical tourism. Morrischr('39')s Balanced Index method, which is one of the most practical and at the same time simplest methods, and the medical tourism method (MTI) were used to rank different aspects of human development. However, for reasons such as the non-cooperation of some officials and the inclusion of some variables, out of 34 variables, only 11 were evaluated, but the main body of work was not seriously damaged. Results showed that considering the first factor, level of ‘Khuzestan’, ‘East Azarbaijan’ and ‘Ardebil’ were graded from one to three; moreover, considering the second factor we noticed that ‘Kermanshah’, ‘Khouzestan and ‘Mazandaran’ were ranked from one to three. Furthermore, the third factor demonstrated that ‘Ilam’, ‘Qom’ and ‘Gilan’ were leveled from one to three. The fourth factor also showed that ‘Tehran’, ‘Razavi Khorasan ’ and ‘Gilan’ were classified as one to three. According to the results, out of 31 provinces of the country, 10 provinces are prone to medical tourism, were ‘Tehran’, ‘Gilan’, ‘Khuzestan’, ‘Khorasan’, ‘Ilam’, ‘Kermanshah’, ‘Markazi’, ‘Sistan and Baluchestan’, ‘Golestan’ and ‘Qom’ respectively.
Keywords: Medical tourism, Medical tourism index (MTI), Iran -
Pages 62-79
In the last decade, emerging the eco-tourism resorts showed that its expanding needs the necessary infrastructure. It is clear that different components such as economical and social matters are effective in the development of ecotourism. In this regard, the purpose of this study was to investigate the social and economic role of ecotourism in the local community. We used descriptive-survey method and the points of views of professors, ecologists, supervisory bodies, tourism guides and users of ecotourism residences. In particular, the study area was Shahrood Abr forest, which is one of the Hyrcanian forests and has received much attention due to the increase of ecotourism habitats in recent years. The results of structural equation modeling showed that the signinficant impact of ecotourism on employment components, service-ecotourism and income-ecotourism were 0.84, 0.35 and 0.43 respectively, and for social analysis it was not significant. The results showed that ecotourism has great impacts on employment, the level of income, and service prosperity, and its impact on social & cultural issues is slight. Other findings showed that employment and low impact on the regionchr('39')s income level are the main challenges of ecotourism.
Keywords: Ecotourism, Employment, Services, Social, culture, Income level -
Pages 80-107
Considering the development of tourism industry in recent years and the necessity of planning in this field, understanding the climatic conditions of the residential regions can be one of the most important criterias for planning in the field of tourism. One of the factors affecting the life, comfort and health of humans is climate. Man has been directly and indirectly affected by climate since his birth. Nowadays, studying the effect of climate on life, health, comfort and as one of the scientific indicators (human bioclimatology) is studied. In the meantime, a number of digital indicators have been proposed by scientists to study biochemistry and bioclimatology, one of the most important of which is the combination of temperature indices of physiology based on the energy balance of human body. In this study, using the physiological equivalent thermometer (PET) and predicted mean vote (PMV) indices, the appropriate time for tourism in West Azarbaijan province has been investigated. The result of the study, which was carried out through the Ray Man model, shows that during July and August, the climate of comfort is relatively convenient and the months of June and September are adequate in terms of human comfort for tourist utilization in this province; there is cold stress with varying degrees during other months. However the heat stress period has not been observed at any of the stations in the province. Obviously, attention will affect the utilization of tourism programs in this province.
Keywords: Index of temperature-physiology, Thermal comfort, Physiological equivalent thermometer (PET), Predictive mean vote (PMV), Tourism climatology, West Azerbaijan province -
Pages 108-125
Archaeological studies of Varzeqan county in the geographical area of northwestern Iran have received more attention due to the existence of mountain fortifications and cemeteries from the Bronze and Iron Ages. In this area, however, other rich archaeological evidence remains; Which shows the position and importance of Varzeqan region in the field of archaeological studies of the historical period of northwestern Iran. In Seqay village, 10 Cut - rock spaces have been created on the rock bed, which can be considered as evidence of the position and importance of this village in archeological studies, architecture and other sciences. However, no specific research has been done on these Cut - rock spaces. Accordingly, this study seeks to answer two basic questions regarding the nature of use and chronology of the studied spaces. The purpose of this study is to introduce, typology, relative chronology and land use analysis of the mentioned handicraft spaces. However, relying on superficial data, it is difficult to answer questions about the chronology and usage of this collection. However, it is very possible to hypothesize that these rock works have been used for shelter and protection, as well as by examining, adapting the elements and architectural techniques used in the spaces and comparing them with the architectural elements of handmade spaces identified and studied in other areas. Parthian period can be suggested for the creation of these rocky handicraft spaces. Since no studies on handicraft spaces have been conducted in Varzeqan region so far, this research can be a basis for detailed scientific studies in the region to identify these works.
Keywords: Varzegan, Saqay village|rock architecture, chronology, function
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.