نشریه ره توشه
پیاپی 5 (بهار 1400)

ازدواج، یکی از چالش برانگیزترین انتخاب ها در سراسر زندگی یک فرد است. از همین روست که افراد در ازدواج بیش از دیگر انتخاب های خود دقت، و گاهی از آن فرار می کنند. دقت بیش از حد از یک سو و سهل انگاری از سوی دیگر، می تواند سبب بروز دشواری هایی در انتخاب شود. این امر یکی از علل تاخیر در ازدواج و بالا رفتن سن ازدواج شده است. در جامعه ما که نه در خانواده، نه در محیط آموزش و نه در رسانه، به مساله شناخت روانی دختر و پسر از یکدیگر در حد مطلوب پرداخته نمی شود، خلا بزرگی در این زمینه احساس می شود. شناخت روحیات طرفین، می تواند گام موثری در پیشبرد و رشد آنان در زندگی مشترک باشد. در این مقاله لزوم شناخت روحیات طرفین پیش از ازدواج به عنوان یکی از عوامل ازدواج موفق، مورد بررسی قرار می گیرد.

یکی از مشکلات خانواده های امروزی، وجود تضاد و اختلاف میان والدین با فرزندان است که ممکن است منجر به ایجاد فاصله میان آنها و ایجاد مشکلات بزرگ تر و کمرنگ شدن رابطه عاطفی آنها شود. اصل ایجاد فاصله نیز ممکن است باعث پریشانی و آزار روحی والدین و دوری فرزندان از فضای خانواده و گرایش به گروه دوستان یا همسالان به صورت نامطلوب، به ویژه در دوران نوجوانی گردد. در بسیاری از موارد نیز ممکن است نوجوانان به سمت آسیب های اجتماعی سوق پیدا کنند که عوارض جبران ناپذیری به دنبال خواهد داشت. به نظر می رسد اصل وجود اختلاف، امری طبیعی میان نسل هاست که می توان با مدیریت صحیح و استفاده از راهکارهای مناسب این اختلافات را به حداقل رساند و برای بسیاری از تفاوت نظرها، راه حل های متناسب با فضای خانواده و شرایط سنی و روحی افراد ارایه نمود. در واقع آنچه در درون خانواده اتفاق می افتد و چگونگی تعامل دو طرفه والدین و فرزندان، می تواند یک عامل کلیدی در ایجاد انعطاف پذیری و کاهش خطرات گسست نسلی و آسیب های اجتماعی باشد. بنابراین باید قبل از هر چیز، عواملی که موجب تضاد در روابط والدین و فرزندان است، مورد بررسی قرار گیرند. شاید بتوان گفت به تعداد تمام خانواده ها و فرزندانشان، مسایلی وجود دارد که روابط میان آنها را به چالش می کشند، اما با ریشه یابی آنها برخی امور مطرح می شوند که با شناخت و بررسی آنها می توان فضای خانواده را به سوی کاهش تنش ها سوق داد. در این مقاله روش های حل اختلاف فرزندان با والدین، تبیین می شود.

از ابتدای شیوع بیماری کرونا تا کنون، افزایش اختلافات خانوادگی و چگونگی وقت گذرانی خانواده ها در این ایام، به عنوان یکی از مباحث اصلی در کنار اخبار دیگر بود. تشدید اختلالات روانی مانند بدبینی، ایراد گرفتن، نبود اوقات فراغت، مدیریت نکردن سلایق مختلف اعضای خانواده و شیوه های سنتی در اداره خانواده و مشکلات بهداشتی ناشی از کرونا، از عمده موضوعاتی بود که خانواده ها را از درون درگیر کرد. این موضوع در برخی خانواده ها که البته آمار کمتری نسبت به دسته اول دارد، بر عکس بود و کرونا و ایام قرنطینه خانگی باعث ارتباط بهتر، درک بیشتر و در نهایت نزدیکی بیشتر زوجین به همدیگر در این خانواده ها شد. افزایش 30 درصدی تماس ها با خط 123 اورژانس اجتماعی[1] درباره تعارضات زناشویی، همسرآزاری یا مشاجرات لفظی میان همسران، حاکی از آن بود که زوج های آسیب پذیر که از نظر مهارت های ارتباطی ضعیف بودند یا در خانواده آنها، زمینه های ناسازگاری وجود داشت؛ شیوع بیماری کرونا باعث تشدید این عامل در بین آنها شد و در این ایام، میزان اختلافات نسبت به قبل به مراتب افزایش پیدا کرد. ضعف گفت وگو میان اعضای خانواده، بی توجهی به غنی سازی اوقات فراغت و بی برنامگی زمان های بیکاری روزانه، کمبود صمیمیت های خانوادگی و فقدان خلاقیت و نوآوری برای تفریح و شادابی، از جمله چالش های روانشناختی و اجتماعی خانواده ها در شرایط کرونایی است. در این نوشتار راهکارهای ایجاد صمیمت در خانواده در ایام کرونا را بررسی می کنیم.


[1]. خبرگزاری ایسنا؛ «افزایش 30 درصدی تماس ها با 123 در خراسان شمالی در زمان شیوع کرونا»؛ 26/01/1399، کد خبر: 99012615036.
https://www.isna.ir/news/99012615036

پوشش، از مسایل مهم در زندگی انسان هاست. این موضوع را می توان از زوایا و رویکردهای گوناگون تاریخی، جامعه شناختی، روان شناختی، هنری و دینی مورد مطالعه قرار داد؛ اما مقصود از پوشش در این مقاله بررسی حدود و شرایط آن برای زن بر اساس مبانی اسلام است. همواره در طول تاریخ اسلام، با این واقعیت مواجه بوده ایم که برخی، واجبات را سبک شمرده و آنها را ضایع کرده اند. برخی نیز پا از حدود و احکام الهی فراتر نهاده اند، رخصت ها و مباح ها را ممنوع کرده اند  و به اصطلاح «کاتولیک تر از پاپ» شده اند. این در حالی است که قرآن به صراحت می گوید: «ای کسانی که ایمان آورده اید، از خدا و پیامبرش جلو نیفتید».[1] [1]. حجرات: 1.

فرهنگ یک جامعه، تمامیت باورها و ارزش‏ های آن جامعه و نیز آداب و رسوم برآمده از آن باورها و ارزش هاست. آنچه سبب تثبیت و انسجام این باورها و ارزش ها در جامعه می ‏شود، خانواده است که در واقع سرمایه استراتژیک فرهنگی و هویتی هر جامعه به شمار می آید. هر کشوری که بتواند فرهنگ، هویت، ایمان و باور آحاد خانواده را حفظ کند، آینده و آرمان خود را حفظ کرده است. استعمارگران با درک و شناخت دقیق این موضوع، به خوبی دریافته اند که یکی از عوامل مهم رشد و پیشرفت جمهوری اسلامی ایران، انسجام خانواده به عنوان مرکز ثقل فرهنگ اسلامی است. از این رو با در اختیار گرفتن غول های رسانه ای، به دنبال نابودی ارزش ها و باورهای فرهنگی جامعه اسلامی است و برای رسیدن به این امر، با استفاده از شبکه های ماهواره ای و اینترنتی در ابعاد مختلف، کانون خانواده را آماج حملات خود قرار داده است و با شناسایی دقیق کارکردها و نقش خانواده در پیشبرد فرهنگ اسلامی، در تخریب این کارکردها به شیوه های مختلف می کوشد. در این مقاله ضمن بیان اهمیت خانواده، دو روش مهم و کاربردی دشمن بررسی می شود.

وسواس نشانه‎ای از بیماری روحی و روانی و سرچشمه آن وسوسه شیطان و تردید است و باید هرچه سریعتر درمان شود. حضرت علی7 فرموده است: «المریب‏ ابدا علیل؛[1] کسی که همه چیز و همه کس را به چشم تردید و شک نگاه می کند، همواره بیمار است». روان پزشکان وسواس را یک نوع بیماری می دانند که نیاز به درمان دارد. بسیاری فکر می کنند وسواس تنها یک بیماری فکری است که روی روح اثر دارد، در حالی که این بیماری جسم را هم از بین می برد. این بیماری چنان عذاب آور است که حضرت موسی7 وقتی سامری را نفرین کرد به مرض وسواس دچار شد. علامه طباطبایی در ذیل آیه شریفه 97 در سوره مبارکه طه «فإن لک فی الحیاه ان تقول لا مساس و إن لک موعدا لن تخلفه» می نویسد: سامری بر اثر نفرین حضرت موسی7 به مرض وسواس گرفتار شد و با نزدیک شدن افراد به خود احساس وحشت می کرد و می گفت: «لا مساس؛ به من نزدیک نشوید». آری او مبتلا به مرض وسواس شد، به طوری که از مردم وحشت می‏کرد و می‏گریخت و فریاد می‏زد: «لامساس لامساس».[2] بررسی ها نشان می دهد با وجود اینکه اختلالات روانی در زن و مرد مساوی است، اما وسواس در بین خانم ها شیوع بیشتری دارد.[3] وسواس در پاکی و نظافت، وسواس در مورد خطاها، وسواس در مورد روابط خانوادگی، وسواس در مورد حساسیت نسبت آینده فرزندان و وسواس در مورد نگرانی های مختلف زندگی از جمله مصادیق مختلف وسواس در بانوان است. با توجه به اهمیت موضوع وسواس این نوشتار در صدد ارایه روش های درمان این مشکل روانی در محدوده این مجال است. البته از آنجا که درمان وسواس اختصاص به زن و مرد ندارد، روش های ارایه شده عمومیت دارد و مختص زنان نیست. [1]. علی بن محمد لیثی واسطی؛ عیون الحکم و المواعظ؛ ص40، ح 920. [2]. سید محمدحسین طباطبایی؛ المیزان فی تفسیر القرآن؛ ج‏14، ص 197. [3]. وسواس بیماری مردانه یا زنانه ای نیست، اما اینکه احساس می شود در میان زنان شایع تر است، شاید به این علت باشد که طبق گفته برخی محققین، مردان، تا جایی که بتوانند وسواس خود را آشکار نمی کنند ولی زنان آن را ابراز می دارند.

دین مجموعه ای از تعالیم و دستورهایی است که خداوند حکیم برای سعادت بشر فرستاده است و برای همه جنبه های زندگی بشر برنامه دارد. با بررسی ادیان  الهی، درمی یابیم که اصل طلاق درآن ها وجود دارد، اما اسلام ضمن تایید طلاق آن را جزء مبغوض ترین حلال ها برشمرده است، و برای مقابله با سونامی طلاق راهکارهایی همچون ترجیح مصالح خانواده بر مصالح فردی،مدارا و سازش، بخشش و گذشت، ایجاد مهر و محبت در خانواده توصیه می نماید که اگر این امور محقق شود، از طلاق پیشگیری می شود و آسیب های این امر به حداقل می رسد.