نشریه سیاست دفاعی
پیاپی 32-33 (زمستان 1379)

نوشتار حاضر نگرش روسها نسبت به جنگ آینده را در پرتو سابقه تاریخی ، دکترینهای نظامی ، و جنگهایی که طی دهه آخر سده پیشین در جهان بوقوع پیوسته است ، مورد مطالعه قرار می دهد. بر این اساس ، برای روسیه کنونی ، که نقش جهانی خود را از دست رفته می بیند، جنگ آینده بیشتر دفاعی و آن هم در عرصه های منطقه ای و داخلی تلقی می شود و قابلیتهای موجود نظامی و تکنولوژیک خود را برای پیروزی در جنگهای منطقه ای ناکارآمد می داند. تجربه جنگ خلیج فارس (بحران کویت) و یوگسلاوی (بحران کوزوو) و جنگ چچن بیش از هر چیز دیگری ، نگرش مسکو در قبال جنگ آینده را شکل داده اند.

در ادبیات استراتژیک آمریکا منابع متعدد و گسترده ای در مورد جنگ آینده وجود دارد که آنها را می توان براساس متدلوژی به کاربرده شده و یا سطح تحلیل انتخاب شده دسته بندی کرد. این گونه ادبیات دو نوع متدلوژی (سناریوپردازی و پیش بینی آینده براساس تحلیل روندها) را استفاده کرده و در 5 سطح (استراتژی ملی ، ا ستراتژی دفاعی ، استراتژی نظامی ، عملیاتی و تاکتیکی) طبقه بندی می گردند. در این مقاله منابع مختلفی که راجع به جنگ آینده آمریکا وجود دارد مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفته و دیدگاه رسمی منتشر شده توسط ارتش آمریکا (دیدگاه مشترک 2020) تشریح شده آنگاه به جایگاه جنگ نامتقارن در دو سطح خفیف و شدید در استراتژی آینده آمریکا پرداخته است .

تحولات در عرصه های گوناگون به عرصه جنگها نیز کشیده شده است . جنگ اطلاعاتی یکی از این پیامدهاست . تکنولوژی اطلاعات که حضور و ظهورش به حدود دو دهه بازمی گردد با سرعتی بیش از تصور ما حوزه های متفاوت بشری را متحول ساخت . سیستمهای دفاعی ، طراحیهای استراتژیک ، شبکه های اطلاعاتی همه و همه سخت تحت تاثیر این دگرگونیها قرار گرفتند. رهیافتهای نوین این جنگ ، حوزه های درگیری و کشمکشهای ، شیوه های تاکتیکی و عملیاتی رزمندگان این نوع جنگها، ادبیات وسیعی را در جهان شکل داده و در دسترس پژوهشگران قرار می دهد. مقاله حاضر به بررسی برخی از زوایای این نوع جنگ پرداخته و کوشیده است تا بعضی از ویژگیهای این نبرد و قلمروهای منازعاتی آن را به بحث بکشد.

یکی از وظایف مهم فرماندهان نظامی در اتا جنگ ، تولید سناریوها   و طرحهای مختلف عملیاتی و ارزیابی نتایج احتمالی آنها برای انجام عملیات است . سرعت و دقت در سناریوسازی و ارزیابی سناریوهای مختلف به منظور انتخاب و یافتن بهترین و مناسبترین آنها، در سرانجام و نتیجه هر نبرد، سرنوشت ساز است . جنگ تحمیلی و نبردهای انجام شده در دوران دفاع مقدس ، نشان داده است که یکی از علل موفقیت نیروهای رزمنده ایرانی ، تولید و انتخاب سناریوهای مناسب بوده است . در این مقاله چارچوبی جهت سناریوسازی برای یک نبرد واقعی با تکیه بر تجربیات و دانش عملیات والفجر 8 ، در بهمن ماه 1364 و تصرف فاو طراحی شده است .   نتایج به دست آمده ، اعتبار این فرآیند را تایید می کند.

این مقاله با بررسی دکترین نظامی اسراییل و تحولات آن بویژه در دهه اخیر، تهدیدات آینده را از نگاه مقامات رژیم اشغالگر قدس مطالعه می کند و براین اساس مفهوم جنگ آینده از نظر عوامل مختلف زمانی ، مکانی ، فنی ، شیوه جنگیدن و طرفهای رویارو مطرح می شود. فرض اساسی آن این است که به موازات نبود یک جایگاه حقوقی و مشروع سرزمینی برای چنین پدیده شومی ، تصویر یک جنگ آینده برای حاکمان این رژیم بسیار حاد و حساس است و از این رو، به هر نحو ممکن همواره می کوشند تا پیش از رسیدن چنان وضعیتی باایجاد یک جنگ از آن جلوگیری کنند.

از دغدغه های اساسی استراتژیستهای بزرگ جهان داشتن تصویری از جنگ آینده است این امر که بیش از هر چیز دیگری می تواند از غافلگیریهای استراتژیک بکاهد اکنون در محور اصلی مطالعات و بررسیهای سیاسی و نظامی قرار گرفته است . چین نیز یکی از کشورهایی است که در این چارچوب تصویر خود را از جنگ آینده در زمین ، دریا و هوا و همین طور جنگ اطلاعاتی مورد بررسی قرار داده است . آنچه پیش روی شماست گزارشی است از رویکردهایی در باره جنگ آینده از دیدگاه استراتژیستهای چینی و برخی از تحلیلگرانی که تحولات چین را بررسی می نمایند.

تحولات صورت گرفته در ساختار قدرت جهانی متعاقب فروپاشی بلوک شر، به همراه جایگاه ویژه کشور ترکیه در این تحولات و برنامه نوسازی نظامی گسترده و بلندپروازانه این کشور توجه کارشناسان و صاحبنظران را به این کشور جلب کرده است . متن حاضر ترجمه مقاله یکی از برجسته ترین کارشناسان آمریکایی امور ترکیه می باشد. در این مقاله اصول کلی و جزییات فنی برنامه نوسازی دفاعی ترکیه به همراه تاثیرات و پیامدهای عمده داخلی و خارجی آن و نقش آن در جنگ آینده مورد توجه قرار گرفته است .