فهرست مطالب

نشریه تحقیقات ژنتیک و اصلاح گیاهان مرتعی و جنگلی ایران
پیاپی 1 (پاییز و زمستان 1379)

  • تاریخ انتشار: 1379/07/01
  • تعداد عناوین: 5
|
  • حسین میرزایی ندوشن*، محمدعلی فیاضی صفحات 11-35

    این بررسی به هدف تعیین میزان و نوع رابطه ژنتیکی و یا غیر ژنتیکی بین صفات، تعیین شاخصهای انتخاب جهت گزینش توده های مختلف گیاهی از گونه اسپرس (Onobrichis sativa) با استفاده از بهترین ترکیب صفات و کاربرد این اطلاعات در انتخاب غیر مستقیم گیاهان بر مبنای سایر صفات صورت گرفته است. در این بررسی از ده نمونه اسپرس استفاده شد که به طور تصادفی از میان نمونه های موجود در بانک ژن گیاهان مرتعی و جنگلی انتخاب شده بودند. نمونه ها در چارچوب یک طرح مزرعه ای بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار مورد مطالعه و بررسی قرار گرفتند. تعداد ده صفت کمی از هفت تک بوته در هر واحد آزمایشی انتخاب و یادداشت شد. ابتدا با استفاده از امید ریاضی جدول تجزیه واریانس، مقادیر واریانس ژنتیکی صفات و نیز وراثت پذیری آنها محاسبه گردید. در ادامه، ماتریسهای واریانس کواریانس فنوتیپی، ژنوتیپی، تکرار، تیمار و خطا محاسبه شدند. با استفاده از ماتریسهای واریانس و کواریانس فنوتیپی و ژنوتیپی و نیز وراثت پذیری صفات به عنوان اهمیت نسبی اقتصادی صفات، ضرایب شاخص برای ترکیبهای مختلف صفات تعیین گردید. از ضرایب شاخصی که بهترین بهره ژنتیکی را دارا بودند برای تخمین مقدار شاخص در هر یک از توده های مورد مطالعه، استفاده شدند. نتایج به دست آمده نشان داد که انتخاب توام تعداد روز گل دهی و اوج گل دهی و انتخاب توام عملکرد تر و خشک علوفه بیشترین بازده را داشته است.

  • علی جعفری مفیدآبادی*، علی رضا مدیر رحمتی صفحات 37-52

    روش آزمایشگاهی نجات جنین به هدف جلوگیری از سقط جنین و تولید گیاه دو رگ، بین صنوبر کبوده و پده به صورت دوطرفه مورد استفاده قرار گرفت. تخمک و تخمدانهای تکامل یافته صنوبر کبوده پس از گرده افشانی به شیوه پیوند شاخه های گلدار بر روی نهال ها یکساله و روش ترکه و آب جدا شدند. روش مشابه در مورد گرده افشانی شاخه های گلدار صنوبر پده با دانه های گرده صنوبر کبوده به هدف تلاقی معکوس انجام شد. تخمک و تخمدان جدا شده از هر دو نوع تلاقی جهت جوانه زنی جنین به درون محیط کشت MS جامد با غلظت نصف عناصر ماکرو و میکرو فاقد هورمونهای رشد انتقال داده شدند. تخمدان و تخمک 14 روزه صنوبر کبوده به عنوان پایه مادری در دورگ گیری Populus alba L.×P. euphratica OLIV. بیشترین گیاهچه را تولید نمودند. در حالی که تخمدان و تخمک صنوبر پده به عنوان پایه مادری در دورگ Populus alba L.×P. euphratica OLIV. برای جوانه زنی و تولید گیاه دورگ به جنین های با بیش از 45 روز سن نیاز داشتند. از هر تخمدان کاشته شده حداکثر دو تا سه گیاهچه از هر دو والد مادری بدست آمد و بیش از 90% تخمکهای کبوده (والد مادری در تلاقی Populus alba L.×P. euphratica OLIV.)  و تخمکهای پده (والد مادری در تلاقی مشابه) تولید گیاه نمود، در صورتی که بازده تولید گیاه از کشت تخمدانهای متلاقی صنوبر کبوده 70% و برای صنوبر پده 67% برآورد شده است. گیاهچه های بدست آمده قبل از انتقال به گلدان به درون شیشه های به اندازه شیشه مربای معمولی حاوی محیط کشت مشابه قبل، کشت شدند. 75 عدد گیاه بدست آمده از تلاقی Populus alba L.×P. euphratica Oliv. و 26 عدد گیاه حاصل از P. euphratic OLIV.×Populus alba L. پس از انجام موفق مرحله سازگاری تدریجی به گلخانه و سپس به مزرعه انتقال یافتند.

  • میترا امام*، معصومه ایزدپناه صفحات 53-73
    به هدف بررسی تکثیر گردوی ایرانی، جوانه انتخابی از پایه های بالغ موجود در رویشگاه های طبیعی گیاه و در تمامی فصول سال برداشت شد. عملیات سترون سازی در تیمارهای گوناگون، به دستیابی مناسبترین روش ممکن برای سترون کردن جوانه ها منجر گردید. این سترون سازی شامل غوطه ور کردن جوانه ها در محلول اتانل 70 درصد به مدت یک دقیقه و بعد استفاده از محلول کلرورمرکوریک 0.1 درصد به مدت 1.5 دقیقه بود. کشت جوانه ها در محیطهای واجد غلظتهای متفاوت هورمونی، مطلوبترین محیط را با مناسبترین ترکیب هورمونی برای استقرار و رشد جوانه ها تعیین نمود، به طوری که محیط کشت DKW با هورمون BA در غلظت یک میلیگرم در لیتر برای شاخه زایی جوانه های گردوی ایرانی به عنوان محیط کشت و هورمون برگزیده، مشخص گردید. برای فعال کردن جوانه های جانبی و افزایش درصد شاخه زایی ریز نمونه ها از محیطهای DKW, MS با هورمونهای BA و GA3 به میزان 0.5 و 0.25 میلیگرم در لیتر (به ترتیب)، استفاده شد. در ضمن کاربرد محیط پایه DKW بدون هورمون، در مرحله پیش تیمار ریشه زایی، در افزایش طول و مقاومت شاخه های گردو موثر بود. در مرحله ریشه زایی، تیمارهای مختلف و متعددی نظیر: استفاده از هورمونهای خانواده اکسین به تنهایی یا به طور تلفیقی، کاهش و افزایش غلظت املاح پرمصرف و قند در محیط کشت، کاربرد زغال فعال، ویتامینها و اسید آمینه های مختلف و... در محیط صورت گرفت که به نظر می رسد تنها در دو مورد احتمال تمایز آوندی در بافت کالوس (تشکیل پریموردیوم ریشه) امکانپذیر شده است، ولی برای تکمیل نتایج فوق، لازم است تا بررسیهای کامل تشریحی، سلول شناختی درباره یاخته های بافت کالوس تشکیل شده در قاعده جداکشتهای به کار رفته در تیمارهای فوق و متمایز ساختن ریشه چه در نمونه های مزبور، صورت گیرد.
    کلیدواژگان: ریزازدیادی Micropropagation، کشت سرشاخه ای Shoot tip culture، گردوی ایرانی Juglans regia، ریشه زایی Rhyzogenese
  • سید رضا طبایی عقدایی*، محمدباقر رضایی صفحات 76-94

    بررسی شرایط مناسب برای تکثیر گل محمدی (Rosa damascena) با مطالعه قابلیت ریشه زایی قلمه بعنوان مهمترین شرط موفقیت در تکثیر رویشی این گیاه آغاز گردید. در راستای هدف فوق به ازدیاد 55 ژنوتیپ از 80 ژنوتیپ جمع آوری شده این گیاه از سراسر کشور از طریق قلمه خشبی ساقه در ماسه اقدام گردیده مواظبتهای لازم از قبیل آبیاری و دفع علفهای هرز بعمل آمد. آزمایش دیگری با استفاده از آب شیر بجای ماسه برای ریشه دار نمودن 2 تا از ژنوتیپهای فوق در تاریکی و نیز در روشنایی انجام گرفت. تعداد زیادی از ژنوتیپهای مورد آزمایش توانایی ریشه زایی در ماسه را از خود نشان نداده و تنها 7 ژنوتیپ (کمتر از 13 درصد ژنوتیپها) به میزانهای 50، 24، 12، 10، 6، 5 و 5 درصد ریشه زایی داشتند. معهذا، ریشه زایی در آب و در شرایط تاریکی با موفقیت در هر دو ژنوتیپ انجام گرفت که در هیچکدام از آنها در ماسه ریشه زایی مشاهده نگردید. از این مطالعات می توان نتیجه گرفت که در بین ژنوتیپهای گل محمدی از نظر تکثیرپذیری و بخصوص ریشه زایی قلمه ها تنوع وجود دارد. علاوه بر عوامل داخلی که مربوط به ژنوتیپ گیاه می شود عوامل خارجی نیز نظیر محیط ریشه زایی و شرایط محیطی ممکن است بر ریشه زایی موثر باشند. بنابراین ادامه بررسی جهت انجام مطالعات دقیق بر روی عوامل داخلی بویژه اکسین های درونزادی داخلی گیاه و کنترل ژنتیکی آنها و عوامل خارجی موثر بر تولید ریشه های نابجا در گیاه ضروری می باشد.

  • علی جعفری مفید آبادی* صفحات 95-104
|
  • H. Mirzaie Nodoushan *, M. A. Fayuzi Pages 11-35

    This study was carried out to determine extent and nature of genetic and non-genetic relationship between some plant characters and to determine selection indices for a selection program in 10 populations of sainfon (Onobrichis sativa) using the best combination of the attributes and their utilization in an indirect selection. Ten accessions, randomly taken from existing accessions of the Forests and Rangelands Gene Bank were used in this study. Accessions were sown in a randomized complete block design with 3 replications. Ten quantitative morphologic and phonologic characters were recorded from seven individual plants per plot. Genetic variance component of the characters were estimated using expected mean square from the table of analysis of variance. This was used to estimate broad sense heritability. The variance covariance matrices were estimated for each of the total, replication, treatment, error and genetic components of variance for treatments using analysis of variance and covariances. Using phenotypic and genotypic variance and covariance matrices and broad sense heritability as the relative economic value, index coefficients were estimated for different combinations of the attributes. The indices with the best genetic gain were used to estimate index value of the studied populations.

  • A. Jafari Mofidabadi *, A. R. Modir Rahmati Pages 37-52

    An in vitro method was used to produce hybrid poplar plants between Populus alba L. and P. euphratica OLIV in two directions. Developed ovaries and ovules were isolated from P. alba L. female branches, Which had been, pollinated with P. euphratica pollen grains by using twig and pot breeding technique. The same procedure was carried out for isolation of developed P. euphratica OLIV ovaries and ovules which had been pollinated with Populus alba L. pollen grain on mature trees. Isolated ovaries and ovules of both crosses were then transferred to growth regulator free half concentrated MS agar medium for embryo germination. Fourteen days old Populus alba L. ovary and ovule embryos produced the highest number of plantlets, While 45 days old ovary and ovule embryos of P. euphratica OLIV were necessary to obtain hybrid plants. Maximum two to three plantlets were observed per both Populusalba L. and P. euphratica OLIV ovary culture. Ninety percent of pollinated P. euphratica OLIV and Populus alba L. ovules successfully produced plantlets, whereas the efficiency of pollinated ovaries to produce plantlets was 70% for Populus alba L. and 67% for P. euphratica OLIV. Plantlets were cultured in the same medium in jars, before being transferred to potting soil. Seventy-five interspecific P. alba L. x P. euphratica OLIV. and twenty-six of P. euphratica OLIV. x Populus alba L. hybrid plants were successfully acclimatized in greenhouse.

  • M. Emam *, M. Izadpanah Pages 53-73
    In order to investigate walnut (julgans regia), shoot tips and axillary buds of elite adult trees were collected from natural stands and used as explants. Suitable method of sterilization was found. Sterilized explants cultured on media with different concentration at different growth regulators. DKW medium containing BA= 1mg/lit was the best medium for shoot proliferation. GA3, promoted lateral bud growth and shoot proliferation. MS and DKW medium containing 0.25 mg/lit GA3 and 0.5 mg/lit BA, were the best composition for shoot proliferation. Shoots cultured on hormone free DKW medium before rooting treatments, were longer and more vigorous. There was no rooted shoot although many different treatments like decreasing macro elements and sucrose concentrates, using of activated charcole and adding different vitamins and amino acids to the medium have been investigated.
  • Seyed R. Tabaei Aghdaei *, M. B. Rezaee Pages 76-94

    Investigation on appropriate conditions for propagation of Rosa damascene was started with study of rooting in cuttings as a prerequisite to successful vegetative propagation. To do this an effort was made to propagate 55 out of 80 genotypes of this plant using stem cuttings in sand. Regular irrigation and weed control were also accomplished. Another experiment was carried out using tap water instead of sand culture for rooting of two of the above genotypes under dark or light with daily replenishment of water. Many of the tested genotypes did not root and only 7 genotypes showed rooting capacity with the rates of 50, 24, 12, 10, 6, 5, 5, and 5 percent in sand. However, rooting occurred successfully in both genotypes in tap water, none of which rooted in sand. It could be concluded from these studies that there is a wide variation in rooting potentiality between different genotypes. In addition to .the internal factors, which may differ according to genotype, external factors such as rooting media or environmental conditions can also affect rooting capability. Thus, the investigation is required to be continued in order to study the plant internal factors, their genetic control, and also external factors, which could affect adventitious root formation in the plant.