فهرست مطالب

مجله طب جنوب
سال بیست و چهارم شماره 4 (مهر و آبان 1400)

  • تاریخ انتشار: 1400/08/12
  • تعداد عناوین: 6
|
  • طوبی زنده بودی، علیرضا افشار، آرزو خرادمهر، حسین آذری، مجتبی فرجام، امین تمدن* صفحات 242-264

    منابع زیستی دریایی و زیستمندان آن یکی از اصلی ترین بخش های زیست بوم های دریایی هستند. مجموعه های منابع زیستی دریایی برای پژوهش های منظم ژنتیکی و استحصال و استخراج مواد زیستی از ارگانیسم های دریایی که پتانسیل توسعه تجاری و اشتغال زایی در مناطق ساحلی را دارند، مهم می باشند. با تشکیل زیست بانک دریایی، علاوه بر راه اندازی روشی برای فعالیت مشترک، حفاظت از تنوع زیستی و بهره برداری زیست فناورانه، پژوهش ها در سطح دانشگاه ها را نیز با اهداف زیر منسجم خواهد کرد: الف) تنظیم ابزارهای فن آوری و روش های متداول برای نگهداری سوابق منابع زیستی دریایی موجود در کل درخت فیلوژنتیک زندگی. ب) استفاده از بهترین روش ها و دستورالعمل های ذخیره سازی و ثبت اطلاعات در مجموعه زیست بانک برای اطمینان از رعایت چارچوب نظارتی و مقررات مربوط به دسترسی و به اشتراک گذاری داده ها در مورد استفاده از منابع زیستی دریایی برای پژوهش های تجاری و دانشگاهی. ج) توسعه یک پلاتفورم نوآوری برای کاربران حقیقی و حقوقی در سطح ملی و تولید مجموعه ای از دستورالعمل های استفاده از منابع زیستی دریایی برای اهداف نوآورانه. در نهایت زیست بانک دریایی، دسترسی پایدار به تنوع زیستی دریایی، داده های مرتبط با آن و محصولات قابل استخراج را برای پژوهشگران دانشگاهی و همچنین کاربران در صنعت را تسهیل می کند. در این نوشتار تلاش شده است به شکل گیری، اهمیت و کاربرد زیست بانک های دریایی پرداخته شود.

    کلیدواژگان: زیست بانک دریایی، نمونه زیستی، کارآفرینی، زیست پزشکی
  • غلامحسین محبی، عمار مریم آبادی* صفحات 265-299

    اغلب سرپایان موجودات زهرآگینی هستند که عمده ترین ترکیبات یافت شده در زهر آن ها شامل توکسین های پروتئینی، مولکول های کوچک زهری، آنزیم ها و آمین ها می باشد. سفالوتوکسین های نوروتوکسیک، توکسین های پروتئینی هستند که نخستین بار از این گروه استخراج گردیده اند. آن ها به SE- سفالوتوکسین، آلفا- سفالوتوکسین و بتا- سفالوتوکسین تقسیم بندی می شوند. ترکیب SE- سفالوتوکسین، حدود هزار بار از دیگر اعضای خانواده زهری تر است. در میان مولکول های کوچک زهری، می توان به تترودوتوکسین و تاکی کینین ها اشاره نمود. تاکی کینین های بزاق سرپایان، می توانند موجب افت شدید فشار خون و انقباض عضلات گوارشی در مهره داران گردند. مشتقات پپتیدی تاکی کینین های موجود در مغز سرپایان، اثرات سمیت بیشتری نسبت به تاکی کینین های ساده دارند. کیتینازها، فسفولیپازها و استیل کولین استراز از مهم ترین اجزاء جدایی ناپذیر ونوم های سرپایان هستند. فسفولیپاز A2، در متابولیسم چربی ها، در پیشرفت برخی بیماری ها و ایجاد اثرات نوروتوکسیک و میوتوکسیک زهر نقش بسزایی دارد. استیل کولین استراز، موجب مهار تحریک گیرنده های موسکارینی می گردد. علاوه بر اپی نفرین، نوراپی نفرین، دوپامین، سروتونین و هیستامین، یکی از آمین هایی که با غلظت زیاد در غده بزاقی اختاپوس ها یافت گردیده، اکتاپامین است. مرکب های بسیاری از گونه های سرپایان حاوی مقادیر قابل توجهی از ملانین است که علاوه بر کاربردهای بیوتکنولوژی، دارای اثرات ضد قارچی، ضد باکتریایی و ضدسرطانی می باشند. گویچه های نامحلول سامانه پیچیده پوستی سرپایان، حاوی پروتئین هایی به نام رفلکتین هستند که مسیول ایجاد طیف گسترده ای از رنگ ها در آن ها است. رفلکتین ها به صورت اختصاصی تنها در سرپایان یافت شده اند. در واقع، مطالعات موجود توکسینولوژی و بیوتکنولوژی زهر این زیست مندان دریایی متناسب با تنوع و نیز ترکیبات منحصربفرد آن ها نمی باشد و برای موفقیت در این حوزه، می بایست تلاش های بیشتری انجام گردد.

    کلیدواژگان: سرپایان، سفالوتوکسین ها، تترادوتوکسین، اکتاپامین، ملانین، رفلکتین
  • غلامحسین محبی* صفحات 300-340

    اعتقاد بر این است که سنگ ماهی، زهرآگین ترین، خطرناک ترین و حتی کشنده ترین ماهی برای انسان و جانوران است که تاکنون در جهان شناخته شده است. دستگاه زهری آن ها شامل 13-12 هیپودرمیک پشتی، دو پلیویک و سه خار مقعدی است که حاوی زهر هستند. خارهای سینه ای تزیینی بوده و زهری نیستند. زهر آن ها حاوی مخلوطی از پروتئین های آنزیمی و غیرآنزیمی نظیر استونوستوکسین، تراکینیلیزین، وروکوتوکسین و نیووروتوکسین با فعالیت های بیولوژیک و مکانیسم های سمیت مختلف است. آن ها با مکانیسم های گوناگونی، بر روی گیرنده ها و کانال های یونی عمل می کنند و موجب عوارض برجسته موضعی و سیستمیک در جانوران تلقیح شده با زهر می شوند. بیشتر پروتکل های معمولی مدیریت مسمومیت شامل احیای اولیه، تسکین علایم درد با آب گرم (45 درجه سانتی گراد)، کاربرد آنتی ونوم برای رفع علایم موضعی سیستمیک یا شدید و برداشتن تیغ ها یا دیگر اجسام خارجی با جراحی می باشند. توصیه های متعددی در مورد استفاده از غوطه وری ارگان مورد تهاجم در آب داغ، به عنوان یک اقدام اولیه وجود دارد. آنتی بیوتیک ها در زخم های عمیق به دلیل شیوع زیاد زخم به همراه، نکروز و عفونت های ثانویه، پیشنهاد می گردند. مانند هر چیز دیگری، پیشگیری بهتر از درمان است و باید در آب های مناطقی که سنگ ماهی وجود دارند، کفش پوشید و آگاهانه قدم برداشت.

    کلیدواژگان: سنگ ماهی، تلقیح زهر، توکسین ها، تظاهرات بالینی، مدیریت مسمومیت
  • ندا باغبان، غلامحسین محبی، مسعود زارع، ایرج نبی پور* صفحات 341-434
    مقدمه

    اسفنج ها طیف وسیعی از توکسین ها و متابولیت های ثانویه را تولید می نمایند. زهر بسیار کشنده برخی از آن ها شامل قوی ترین توکسین های شناخته شده در طبیعت بوده و حاوی مخلوط های پیچیده ای از ترکیبات زیست فعال با ساختارهای مختلف شیمیایی هستند. از اهداف این مطالعه مروری نظام مند، بررسی توکسینولوژی اسفنج های دریایی و مطالعه توکسین ها و ترکیبات زیست فعال و مکانیسم های عمل آن ها می باشد.

    مواد و روش ها

     به منظور یافتن مطالعات زهرشناسی اسفنج های دریایی و ترکیبات زیست فعال آن ها، در اوریل 2021، ابتدا واژه های کلیدی "توکسینولوژی، توکسین، متابولیت ثانویه، آلکالویید، پپتید، ترپن ، آروماتیک، استرویید و لاکتون" به صورت مجزا به همراه واژه "اسفنج" یا "پوریفرا" در پایگاه های داده گوگل اسکالر و PubMed، در بازه زمانی 2017 تا 2021 جستجو گردیدند. از مجموع 211 مقاله، پس از بررسی های اولیه بر اساس اهداف مطالعه، تعداد 184 مقاله انتخاب شدند. جستجوی واژه پوریفرا و این ترکیبات، نتیجه ای در بر نداشت. با توجه به محدود بودن مطالعات اختصاصی مربوط به توکسین ها در اسفنج در جستجوی اولیه، با جستجوی مجدد کلید واژه های "اسفنج و توکسین" در بازه زمانی بین سال های 1980 تا 2021، در پایگاه های داده PubMed، سایفایندر (پایگاه داده برای بررسی ترکیبات شیمیایی) و پایگاه اطلاعاتی مارین لیت (تحقیقات ترکیبات طبیعی دریایی)، پس از حذف مقالات مشترک، در مجموع، 27 مقاله مرتبط دیگر، انتخاب و همراه با سایر مقالات انتخابی مورد بررسی قرار گرفتند.

    یافته ها

     برخی توکسین ها و ترکیبات اصلی اسفنج های دریایی مختلف شامل گروه های مختلف شیمیایی نظیر اوکاداییک اسید؛ مشتقات ترپنی نظیر آگلازین ها، اوکسوفاسیوسپونجیا، دیزیویلوزین ها و هیپوسپونلاچین ها؛ پپتیدی نظیر پلی تیونامیدها، سوریتسیدین، اسکلریتودرمین ها؛ گروه های بسیار مختلف آلکالوییدی شامل الکالوییدهای گوانیدینی نظیر مونانکوسیدین ها، میکالین ها، کرامبسیدین ها، اونگویکولین ها، نتامین ها، زارزیسین، هاچیجودین ها؛ آلکالوییدهای آکریدینی نظیر آمفیمدین ها؛ آلکالوییدهای برومینه و بروموتیروزینی نظیرآپلیزانین ها؛ مشتقات بنزونافتریدینی نظیر آپتامین ها؛ مشتقات ایمیدازولی نظیر ناآمیدین ها؛ مشتقات ایندولی نظیر فاسکاپلیسین ها، دراگماسیدین ها و تاپسنتین ها؛ آلکالوییدهای پیپریدینی نظیر ساراین ها، مادانجامین ها، هالیکلوناسیکلامین ها و آرنوسکلرین ها؛ آلکالوییدهای پیریمیدینی چون لانسوییک اسید، هیرتینادین و واریولین ها؛ آلکالوییدهای پیریدینی نظیر آمفیمیدوزیدها و پیرینادین ها؛ آلکالوییدهای پیرولی و پیرولوایمینوکینولینی همچون ماکالووامین، دیسکورهابدین ها، تسیتسیکامامین ها و باتزلین ها؛ ترکیبات پیرولی نظیر هیمنیالدسین ها و نیز آلکالوییدهای کینولینی چون آراگواسپونجین ها رنیرامایسین ها، رنیرول و لیهویدین؛ ترکیبات استروییدی چون پلانکینامین ها؛ لاکتون هایی نظیر تورکتاندرول ها، پالایول ها، کوشیکامیدها، پتروساسپونگیولیدها، لاترونکولین ها و دیگر ترکیبات با ساختارها و اثرات بیولوژیک منحصر بفرد می باشند.

    نتیجه گیری

    تنوع بسیار زیادی در توکسین ها و ملکول های فعال زیستی در گونه های مختلف اسفنج های دریایی وجود دارد که طیف گسترده ای از فعالیت های فارماکولوژیکی و بیولوژیک شگفت انگیزی را ارایه می دهند.

    کلیدواژگان: اسفنج دریایی، توکسین، متابولیت ثانویه، مکانیسم عمل، اثرات فارماکولوژیک
  • محمد عبداللهی* صفحات 435-436

    با سلام و احترام در مجلد شماره 2 از سال بیست و سوم (خرداد و تیر 1399) مجله طب جنوب، مقاله ای تحت عنوان " استفاده از میدان مغناطیسی برای جداسازی کیست های ژیاردیا از آب" در صفحات 99 تا 107 منتشر گردیده است که به نظر می رسد از جنبه تیوریک و عملی دچار کاستی هایی است که انتشار مقاله، یافته ها و نتیجه گیری تحقیق را مخدوش می نماید که در این نوشته مورد بحث قرار گرفته است.

  • فاطمه سیف* صفحات 437-438

    سردبیر محترم مجله طب جنوب با سلام؛ احتراما به استحضار می رساند؛ نویسنده محترم با فرمول هایی که مربوط به جریان لایه ای آرام (لمینار)، تقریب های چندگانه و چنانچه در نوشتار ایشان موجود است به صورت "محافظه کارانه" یا "خوشبینانه" مطالبی را به صورت تیوری ارایه نموده اند. استدلال نویسنده محترم بر اساس روابط تیوری است و مشخص ننموده اند بر چه اساسی اشاره شده است که مقاله حاضر " از جنبه عملی" دچار کاستی هایی است؟ اینکه شرایط آزمایش و بستر انجام آن گاهی باعث می شود نتایج تیوری و عملی دارای اختلافاتی باشند قابل قبول است منتها این امر مشروط بر این است که تقریب های چندگانه، ثوابت عددی و مشخصات فیزیکی بکار برده شده در فرمول ها با آزمایش انجام شده مطابقت لازم را داشته باشد. چندین فرض و ملاحظه که نویسنده محترم می بایست در برآوردهای تیوری به آن توجه می نمودند ذیلا آورده می شود. اولین و مهم ترین فرضی که نویسنده محترم به آن استدلال نموده است فرض برابری خصوصیات فیزیکی و برهمکنش کیست با میدان مغناطیسی است که همانند گلبول قرمز لحاظ شده است. با وجود حلقه " هم= Hem" و اتم آهن در مرکز حلقه آیا فرض یکسانی برهمکنش "کیست - میدان مغناطیسی" و " گلبول قرمز - میدان مغناطیسی" فرضیه مناسبی است. به نظر می رسد نویسنده محترم در این خصوص می بایست تعمق بیشتری داشته باشند. بر اساس مطالعات گذشته شواهدی که اثبات کننده این مساله باشد پیدا نشده است. نویسنده محترم جهت استحصال نیروی مغناطیسی وارد بر کیست ژیاردیا و مطابق با بیان ایشان (خوشبینانه و بهترین حالت)، از پذیرفتاری حجمی مغناطیسی گلبول قرمز استفاده نموده اند که مطابق با بند قبلی لازم است تساوی در این مقدار برای گلبول و کیست اثبات گردد. یکی از مهم ترین استدلال های نویسنده محترم احتمالا برداشت نادرست و شاید عدم تمایز بین شدت میدان مغناطیسی B و گرادیان شدت میدان است. در مقاله ارایه شده نویسندگان شدت میدان مغناطیسی 200 میلی تسلا ذکر شده است ولی اشاره ای به گرادیان میدان مغناطیسی نشده است. نویسنده محترم نامه به سردبیر تعیین ننموده اند که از چه طریقی و با چه محاسبه ای به این نتیجه رسیده اند که گرادیان میدان در آزمایش حدودا 100000 برابر کمتر از محاسبات ایشان است. بعلاوه می بایست دقت نمود حتی در یک میدان ثابت، شدت میدان در نزدیکی قطب ها دارای گرادیان شدیدی است که میزان فاصله از قطب ها تعیین کننده این گرادیان خواهد بود و فرض ثابت بودن گرادیان عملا صادق نخواهد بود. ایشان گفته اند کیست های ژیاردیا در محلول غوطه ور هستند که در این صورت بایستی برآیند نیروها در راستای محورy ها صفر شود بنابراین فقط نیروی Fm در راستای محور xها را داریم که باعث انحراف ذره می شود یعنی طبق همین تیوری نیز انحراف ایجاد می شود. در جایی دیگر گفته اند نیروهای وزن و بالابری با هم برارنی که خود ناقض جمله قبلی ایشان یعنی حالت غوطه وری است ولی در این صورت هم Fg=Fu و نیروهای Fd و Fm را داریم که Fd در خلاف جهت حرکت یعنی رو به بالا است و Fm در جهت محور xها است و از هم برایند این دو نیرو سبب انحراف میشود و ذره سقوط نمی کند. علیرغم توضیحات نویسنده محترم مقاله به سردبیر، که به نظر می رسد نیاز به دقت بیشتر در لحاظ شرایط آزمایش و بکارگیری محاسبات واقعی مربوط به ژیاردیا دارد. محاسبات و توصیه های ایشان قابل تامل بوده و بازبینی و بازآرایی آزمایش توسط نویسندگان مقاله مدنظر قرار خواهد گرفت.

|
  • Toba Zendehboudi, AliReza Afshar, Arezo Khoradmehr, Hossein Azari, Mojtaba Farjam, Amin Tamadon* Pages 242-264

    Background Marine biological resources and their creatures are one of the major parts of marine biomass. Marine biological resources are important for regular genetic research and isolation and extraction of biological materials from the marine organisms which have the potential for commercial development and employment in the coastal areas. Marine Biobank, in addition to setting up a joint venture, will co-ordinate the measurments for protection of marine biodiversity and marine biotechnological applications at universities by: a) Setting up technological tools and common practices to keep records of marine biological resources in the whole phylogenetic tree of life. B) Applying the best practices and guidelines for storing and recording information in the MBI series to ensure compliance with the regulatory framework and regulations regarding access and sharing of data on the use of marine bio resources for research, commercial and academic aims C) Developing an innovative platform for national and legal users at national level and producing a set of guidelines for the use of marine biological resources for innovative purposes. The Marine Biobank will ultimately facilitate sustainable access to the marine biodiversity, related data and extractable products for academic researchers and users in the industry. In this article, an attempt has been made to discuss the formation, importance and application of marine biobanks.

    Keywords: Marine Biobank, Biological specimen, Entrepreneurship, Biomedicine
  • Hossien Mohebbi, Ammar Maryamabadi* Pages 265-299

    Most cephalopods are venomous organisms whose major venom constituents include protein toxins, small toxic molecules, enzymes, and amines. Neurotoxic cephalotoxins are protein toxins that were first isolated from this family. They are categorized into SE-cephalotoxins, α-cephalotoxins, and β-cephalotoxins. The SE-cephalotoxin compound is roughly a thousand-fold more toxic than other members of the group. Among the small toxic molecules, tetrodotoxins and tachykinins can be mentioned. Salivary tachykinins of cephalopods can cause severe hypotension and contraction of gastrointestinal muscles in vertebrates. The peptide derivatives of tachykinins in the cephalopod brains have more toxic effects than the simple tachykinins. Chitinases, phospholipases and acetylcholinesterase are the most important integral components of the cephalopod venom. Phospholipase A2 plays an important role in fat metabolism, in the progression of some diseases, as well as the neurotoxic and myotoxic effects of the venom. Acetylcholinesterase inhibits the stimulation of muscarinic receptors. In addition to epinephrine, norepinephrine, dopamine, serotonin, and histamine, one of the most abundant amines found in octopus saliva is "octapamine". The inks of many species of cephalopods contain significant amounts of melanin, which, in addition to biotechnological applications, have antifungal, antibacterial and anti-cancer effects. Insoluble globules of the complex skin system of cephalopods contain proteins called "reflectin", which are responsible for producing a wide range of colors. Reflectins are exclusively found in cephalopods. In fact, the existing toxinological and biotechnological studies of the venom of this marine life are not commensurate with their diversity as well as their unique composition, and more efforts are needed to succeed in this field.

    Keywords: Cephalopods, Cephalotoxins, Tetrodotoxin, Octopamine, Melanin, Reflectin
  • GholamHossien Mohebbi* Pages 300-340

    The Stonefish is believed to be the most venomous, dangerous, and even fatal fish to human and animals that currently known in the worldwide. Their venom apparatus involve 12-13 dorsal ‘hypodermic’, 2 pelvic, and 3 anal spines, which contain venom, excepting the ornate pectoral spines that are not venomous. Venom with some activities contains a mixture of enzyme and non-enzyme proteins, like stonustoxin, trachynilysin, verrucotoxin and Neo verrucotoxin. They act on receptors and ion channels, with various mechanisms; and cause marked local and systemic complications in envenomed animals. Most typical envenomation management protocols consist of initial resuscitation, symptomatic relief with hot water (45ºC) therapy, antivenom for systemic or severe local signs, and surgical removal of spines or other foreign bodies. There were a lot of recommends about use of hot water immersion, early on-site, as a first aid measure. Antibiotics are proposed for deep puncture injuries, due to the high incidence of ulceration, necrosis, and secondary infections. As in everything else, prevention is better than cure; and must wear shoes and step with judgment in stonefish aqueous territories!

    Keywords: Stonefish, Envenomation, Toxins, Clinical manifestations, Toxicity management
  • Neda Baghban, GholamHossien Mohebbi, Masoud Zarea, Iraj Nabipour* Pages 341-434
    Background

     Sponges produce a wide range of toxins and secondary metabolites. The deadly poisons of some of them contain the strongest toxins known in nature and complex mixtures of bioactive compounds with different chemical structures. One of the aims of this systematic review study is to study the toxinology of sea sponges as well as toxins and bioactive compounds and their functional mechanisms.

    Materials and Methods

    To find studies on the toxicology of sea sponges and their bioactive compounds, in April 2021, the keywords of "toxinology, toxin, secondary metabolite, alkaloid, peptide, terpene, aromatic, steroid and lactone" along with the word "sponge" or "Porifra" were searched through the Google Scholar and Pubmed databases, from 2017 to 2021. After initial reviews based on the purpose of the study, 184 out of 211 articles were selected. The search for “Porifra” and the abovementioned compounds did not yield any results. Since the limited number of studies on sponge toxins were found in the initial search, the keywords "sponge and toxin" were re-searched between 1980 and 2021 in the Pubmed database, Scifinder (database of chemical compounds) and the Marin Lit Database (marine natural compounds research), and after omitting the duplicate articles, a total of 27 other related articles were selected and reviewed along with other selected articles.

    Results

    Some toxins and main compounds isolated from different sea sponges, including different chemical groups such as okadaic acid; terpene derivatives such as agelasine, oxofasciospongia, dysivillosins, and hipposponlachnins; peptides such as polytheonamides, soritesidines, and scleritodermins; many different alkaloid compounds include guanidine alkaloids such as monanchocidins, mycalins, crambescidins, unguiculins, netamines, zarzissine, hachijodines; Acridine alkaloids such as amphimedines; bromine and bromotyrosine alkaloids such as aplysinins; benzonaphthryidine derivatives such as aaptamines; imidazole derivatives such as nonamidines; indole derivatives such as fascaplysins, dragmacidins and topsentins; piperidine alkaloids such as saraines, madangamines, haliclonacyclamines, and arenosclerins; pyrimidine alkaloids such as lanesoic acid,  hyrtinadine, and variolins; pyridine alkaloids such as amphimedosides and pyrinadines; pyrrole and pyrroloiminoquinoline alkaloids such as makaluvamine, discorhabdins, tsitsikammamines and batzellines; pyrrole compounds such as hymenialdisines as well as quinoline alkaloids such as araguspongines, renieramycins, renierol and lihouidine; steroid compounds such as plakinamines; lactones such as thorectandrols, palauolol, koshikamides, petrosaspongias, latrunculins and other compounds with unique structure and biological effects.

    Conclusion

    There is a great variety of toxins and bioactive molecules in different species of sea sponges that offer a wide range of amazing pharmacological and biological activities.

    Keywords: Sea sponge, toxin, secondary metabolite, mechanism of action, pharmacological effects