نشریه خط مشی گذاری عمومی در مدیریت
سال هفتم شماره 3 (پیاپی 23، پاییز 1395)

استرش شغلی امروزه یکی از پدیده های مهم در زندگی اجتماعی و تهدیدی جدی برای سلامتی نیروی کار در جهان می باشد؛ بنحوی که «سازمان بین المللی کار» استرس شغلی را به عنوان شناخته شده ترین پدیده ی تهدید کننده ی سلامتی کارگران معرفی نموده است. هدف از انجام این تحقیق شناسایی و اولویت بندی عوامل موثر بر استرس شغلی کارکنان در شرکت کاله آمل می باشد.

این پژوهش با توجه به ماهیت آن؛ توصیفی و با توجه به هدف تعریف شده، از نوع کاربردی است و بر اساس شیوه انجام آن، پیمایشی است. جامعه این تحقیق را کلیه کارکنان شرکت کاله آمل تشکیل می دهند. ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه مقایسات زوجی می باشد و برای تجزیه و تحلیل داده ها از تکنیک تحلیل سلسله مراتبی (AHP) استفاده شده است. در مجموع پرسشنامه ای برای 74 نفر از 126 کارکنان شناسایی شده (دلیل انتخاب این گروه اشراف بیشتر این افراد با موضوع پژوهش با توجه به تجربه کاری و تخصص آن ها نسبت به بقیه کارکنان بوده است) در شرکت کاله آمل، ارسال شد.

یافته های تحقیق نشان دهنده آن است که در میان عوامل اصلی موثر بر استرس شغلی به ترتیب عوامل روانی - اجتماعی، فیزیکی و محیطی از اولویت برخوردارند. همچنین در بین عوامل روانی - اجتماعی، عامل عدم وجود فرصت ارتقای شغلی با 0.222 بیشترین وزن و عامل عدم پاسخگویی مدیریت به نگرانی های کارکنان با 0.036 کمترین وزن را دارا می باشد؛ در بین عوامل فیزیکی، عامل زمان استراحت غیر قابل انعطاف با 0.138 بیشترین وزن و عامل نیاز به قدرت بدنی با 0.20 کمترین وزن را دارد. در بین عوامل محیطی نیز عامل شرایط کاری غیر ایمن با 0.059 بیشترین وزن و عامل سطح دمای محیط کاری با 0.010 کمترین وزن را در بین مولفه های اصلی استرس شغلی دارا می باشند.

با توجه به اینکه عامل عدم فرصت ارتقای شغلی؛ بیشترین وزن را در عوامل اصلی استرش شغلی(روانی - اجتماعی) کارکنان داراست، مدیریت و مدیران شرکت کاله بهتر است محیطی آموزشی و مشارکتی را فراهم آورند که کارکنان علاوه به یادگیری و آموزش و حس مفید بودن؛ بتوانند در مسیر ارتقای شغلی پشرفت کرده و باعث افزایش کارایی شرکت شوند.

از آنجاییکه امنیت شغلی بر بیشتر متغیرهای سازمانی از جمله رضایت شغلی، رفتار شهروندی سازمانی، تعهد سازمانی، رفتار سیاسی کارکنان تاثیر گذاشته و از ین طریق به افزایش کارآیی و اثربخشی سازمان کمک می کند، این پژوهش با هدف بررسی رابطه بین امنیت شغلی با رفتار سیاسی با نقش میانجی رفتار شهروندی سازمانی در میان کارکنان وزارت علوم، تحقیقات و فناوری انجام شده است.

پژوهش حاضر از جمله تحقیقات کاربردی و بر حسب روش توصیفی است. جامعه آماری مورد مطالعه تمامی کارکنان وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به تعداد 650 نفر می باشد و نمونه مورد بررسی از طریق فرمول کوکران به تعداد 241 نفر محاسبه گردیده است. به منظور گردآوری داده ها از پرسشنامه های استاندارد استفاد شد. گویه های سنجش امنیت شغلی از پرسشنامه نیسی و محمودیان (1379)، گویه های سنجش رفتار سیاسی از پرسشنامه رفتارهای سیاسی ای. جی. دوبرین (1978) و گویه های سنجش رفتار شهروندی سازمانی از پرسشنامه ویلیام و اندرسون (1991) استخراج شده است.

روش الگو سازی معادلات ساختاری با کمک نرم افزار آموس نشان داد که بین امنیت شغلی با رفتار شهروندی رابطه مستقیمی وجود دارد. امنیت شغلی دارای ضریب تاثیر بالایی (69/0) بر روی رفتار شهروندی سازمانی است و این مطلب نشان از اهمیت بالای امنیت شغلی کارکنان در اثرگذاری بر رفتارشهروندی می باشد. نتایج این تحقیق همچنین نشان داد که بین رفتار شهروندی و رفتار سیاسی رابطه منفی وجود دارد بدین صورت که رفتار شهروندی با ضریب 78/0- بر رفتار سیاسی تاثیر می گذارد که نشان از ضریب تاثیر بالای رفتار شهروندی بر رفتار سیاسی می باشد. با توجه به ضریب تاثیر بالای امنیت شغلی بر رفتار شهروندی و همچنین رفتار شهروندی بر رفتار سیاسی، نتایج این تحقیق نشان از وجود رابطه بین امنیت شغلی و رفتار سیاسی نیز دارد. این رابطه بصورت غیر مستقیم و از طریق رفتار شهروندی گزارش شده است.

با توجه به تاثیر بالای امنیت شغلی بر رفتار سیاسی، لازم است مدیران با تقویت رفتار شهروندی به این مهم دست یابند و رفتارهای سیاسی را مدیریت نمایند.

رفتار شهروندی سازمانی مجموعه ای از رفتارهای داوطلبانه و اختیاری است که بخشی از وظایف رسمی افراد در محیط کار نیستند، اما با این وجود، توسط آنان انجام و باعث بهبود موثر وظایف و نقش های سازمان می شوند. براین اساس، سازمان ها بدون تمایل داوطلبانه افراد به همکاری، قادر به توسعه اثربخشی خرد جمعی خود نیستند. امروزه رفتار شهروندی سازمانی، به عنوان رویکرد جدید مدیریت نوین نیروی انسانی در بسیاری از سازمان ها مورد استفاده قرار گرفته است، که در میان اهمیت تعاملات آن با برخی از متغیرهای سازمانی دارای اهمیت فراوانی است.

هدف از پ‍ژوهش حاضر ارایه الگوی جهت سنجش تعاملات علی میان عوامل موثر بر رفتار شهروندی سازمانی در آموزش عالی بوده که بدین منظور دانشگاه مازندران به عنوان نمونه موردی در آموزش عالی مورد مطالعه قرار گرفته است.

روش این تحقیق از نوع توصیفی- تحلیلی و مبتنی بر تکنیک آزمایش و ارزیابی تصمیم گیری می باشد. متغیرهای این پژوهش شامل رهبری تحول آفرین، معنویت در محیط کار، رفتار شهروندی سازمانی، جو سازمانی و سلامت سازمانی است. جامعه آماری را خبرگان و مسیولین مرتبط با وضعیت نیروی انسانی در دانشگاه مازندران در سال 1394 تشکیل می دهند که این افراد به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب گردیدند. اطلاعات با استفاده از پرسشنامه مقایسات زوجی جمع آوری شد. تجزیه وتحلیل داده ها نیز بر اساس تکنیک دیمتل انجام شد.

یافته ها نشان داد که رهبری تحول آفرین در دانشگاه مازندران بهترین عامل نفوذ کننده بر متغیرها بود ، هم چنین رفتار شهروندی سازمانی به عنوان متاثرترین  متغیر شناخته شد.

می توان نتیجه گرفت که منابع انسانی هر سازمان، باارزش ترین سرمایه آن محسوب می شوند و نقش تعیین کننده ای در اثربخشی آن دارند، مدیران همواره در تلاش برای بهره گیری بهینه از این منابع بوده اند. از طرف دیگر، سازمان ها بدون تمایل افراد به همکاری داوطلبانه و خودجوش، قادر به افزایش اثربخشی و بهبود عملکرد خود نیستند.

با گذر از اقتصاد سنتی مبتنی بر منابع به اقتصاد مبتنی بر دانش، دانش به یکی از داراییهای اساسی سازمان ها تبدیل شده و مدیریت آن امری ضروری به نظر میرسد. در اقتصاد نوین، دانش منبع اصلی توسعه اقتصادی و صنعتی است. در این تحقیق تاثیر رهبری تحول گرا به عنوان یکی از رویکردهای نوین رهبری در سازمان و همچنین مدیریت دانش به عنوان یکی از محرک های اصلی عملکرد سازمانی بر افزایش نوآوری سازمانی مورد بررسی قرار گرفت.

هدف از پژوهش حاضر بررسی نقش واسط مدیریت دانش در ارتباط میان سبک رهبری تحول آفرین و نوآوری سازمانی است. روش ها: روش پژوهش ازلحاظ هدف، کاربردی و ازلحاظ گردآوری داده ها، توصیفی _ همبستگی است. جامعه ی آماری پژوهش کلیه کارکنان شرکت ایران خودرو شهر شیروان می باشد. با استفاده از روش تصادفی ساده 52 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزارهای گردآوری داده ها شامل پرسشنامه رهبری تحول آفرین باس و آولیو (200)، مدیریت دانش (چن و همکاران، 2011) و نوآوری (ترکیبی از پرسشنامه های جیمنز، پنیادز، و پراجگو و سوهل) بود که روایی و پایایی آن ها مورد تایید قرار گرفت و پس از جمع آوری پرسش نامه ها و تحلیل داده ها نتایج تحقیق مورد بررسی قرار گرفت.

نتایج آزمون همبستگی پیرسون نشان داد که بین رهبری تحول آفرین و نوآوری رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. رابطه بین رهبری تحول آفرین و مدیریت دانش، مثبت و معنادار بود و بین مدیریت دانش و نوآوری نیز رابطه مثبت و معناداری مشاهده شد. همچنین نتایج تحلیل مسیر نشان داد که رهبری تحول گرا به صورت مستقیم (β=0.71) و غیرمستقیم با نقش واسطه ای مدیریت دانش (β=0.20) بر نوآوری اثرگذار می باشد (درمجموع β=0.91). همچنین مدیریت دانش نیز بر نوآوری سازمانی تاثیر معناداری دارد (=0.28β).

نتایج به دست آمده نشان داد که مدیریت دانش شرط اساسی برای نوآوری محسوب می شود. ضمن اینکه مدیران سازمانی با الگوگیری از سبک رهبری تحول گرا می توانند در ارتقای مدیریت دانش سازمانی موفق تر عمل کنند.

در این تحقیق سعی بر آن است تا به بررسی تاثیر متغیرهای مستقل قابلیتهای بازاریابی، نوآوری، گرایش کارآفرینانه ازطریق متغیر میانجی شبکه اجتماعی بر عملکرد که متغیر وابسته پژوهش حاضر است پرداخته شود.

این تحقیق از لحاظ هدف کاربردی و از  از نظر ماهیت و محتوایی توصیفی پیمایشی و از نوع همبستگی میباشد. انجام این پژوهش در چارچوب استدلالات قیاسی- استقرایی می باشد. جامعه آماری این پژوهش کلیه مدیران ارشد  و کارشناسان شعب بانک قوامین در شهر تهران به تعداد 288 نفر می باشد که از بین آنها تعداد 167 نفر با روش تصادفی از نوع خوشه ای به عنوان حجم نمونه انتخاب شده است. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه می باشد که روایی محتوایی آن از طریق تحلیل عاملی تاییدی و پایایی آن با استفاده از ضریب آلفای کرنباخ مورد تایید قرار گرفته است. برای تحلیل داده های جمع آوری شده از مدلسازی معادلات ساختاری و ضرایب رگرسیونی استفاده شده است.

نتایج به دست آمده از تحقیق نشان می دهد از میان ابعاد گرایش کارآفرینانه، پیشگامی، رقابت پذیری و ریسک پذیری بر عملکرد تاثیرگذار و استقلال طلبی تاثیری بر عملکرد ندارد. بدین ترتیب گرایش کارآفرینانه بر عملکرد موثر می باشد. از طرفی نوآوری و قابلیت های بازاریابی نیز بر عملکرد موثر است. از میان ابعاد قابلیت بازاریابی، بازارمحوری بر عملکرد تاثیرگذار بوده و قابلیت نام تجاری اثری بر عملکرد ندارد. نهایتا مشخص گردید گرایش کارآفرینانه از طریق متغیر میانجی شبکه اجتماعی نیز می تواند بر عملکرد مالی و غیر مالی تاثیرگذار باشد.

مشارکت، مفهوم کهن و قابل بررسی است که هر چند پژوهش های زیادی در رابطه با آن انجام شده است، باز هم جای کنکاش بیشتر در آن وجود دارد. هدف از این پژوهش ارزیابی آمادگی مدارس برای استقرار مدیریت مشارکتی می باشد. روش تحقیق: این پژوهش از نظر هدف کاربردی می باشد و از نظر روش توصیفی-پیمایشی بوده است.جامعه آماری این پژوهش کلیه ی معلمان مرد مدارس متوسطه پسرانه ناحیه دو شهر همدان که در مدارس راهنمایی مشغول به تدریس می باشند که تعداد آنها271 نفر می باشد. براساس فرمول کوکران تعداد حجم نمونه ی تحقیق برابر با 159 نفر برآورد شده است. روش نمونه​گیری تصادفی ساده می باشد. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه محقق ساخته می باشد. با توجه به تایید اساتید و متخصصان روایی پرسشنامه محتوایی می باشد و پایایی آن از طریق آلفای کرونباخ9776/0 می باشد. یافته ها: روش تجزیه و تحلیل داده ها از طریق آزمون تی می باشد. یافته های پژوهش حاکی از آن است که سبک رهبری مدیران، ساختار سازمانی، نظام آموزش و پرورش، عوامل اقتصادی، آموزش کارکنان، عوامل فرهنگی و عوامل فردی بر میزان استقرار مدیریت مشارکتی تاثیر دارد. نتیجه گیری: نتایج تحقیق با توجه به یافته ها نشان داد که به ترتیب سبک های رهبری، ساختار سازمانی، نظام آموزش و پرورش، عوامل فرهنگی، عوامل اقتصادی، آموزش کارکنان و در نهایت عوامل فردی بر میزان استقرار مدیریت مشارکتی موثر است.