نشریه میکروبیولوژی دامپزشکی
سال هفدهم شماره 1 (پیاپی 42، بهار و تابستان 1400)

جراحی متداول ترین درمان هیداتیدوز، از مهم ترین بیماری های انگلی مشترک، می باشد. عوامل اسکولکس کش در جهت کاهش خطر نشت محتوای کیست و ابتلای مجدد استفاده می شوند. با توجه به عوارض جانبی اسکولکس کش های موجود مطالعه حاضر به هدف بررسی کارآیی منتول و نانو امولسیون منتول بر روی پروتواسکولکس های کیست هیداتیک صورت گرفته است. نانوامولسیون منتول به روش سیستم انرژی پایین تهیه گردید. جهت بررسی اثر پرتواسکولکس کشی منتول و نانو منتول غلظت های سریالی از این ترکیبات با سوسپانسیونی از پروتواسکولکس ها ترکیب گردید و نتایج مرگ و میر را در زمان های 10 ،30 و 60 دقیقه مورد ارزیابی قرار گرفت. از داروی آلبندازول به عنوان گروه کنترل مثبت استفاده شد. منتول و نانومنتول در زمان ده دقیقه و غلظت µg/mL 25 /0 و 5/0 در مقایسه با آلبندازول تفاوت معنی دار را در میزان مرگ و میر نشان ندادند(P> 0.05) . در زمان ده دقیقه مرگ و میر در غلظت µg/mL 5/0 نانو منتول 33/63% بوده است که غلظت مشابه از منتول موجب 66/22% مرگ در پروتواسکولکس ها شد. در زمان 60 دقیقه تمامی غلظت های منتول و نانومنتول موجب اثر کشندگی معنی دار در مقایسه با آلبندازول شدند. با در نظر گرفتن منشای طبیعی منتول و سمیت اندک آن و با توجه به خواص اسکولکس کشی بسیار مناسب از منتول و نانومنتول در مطالعه حاضر، مطالعات بیشتر به منظور تحقیق وتوسعه ی این ترکیب به عنوان یک اسکولکش کش جدید ضروری به نظر میرسد.

ویروس بیماری نیوکاسل در ایران بومی بوده و باوجود برنامه واکسیناسیون منظم رخدادهای چندی از آن گزارش می شود. احتمالا ایمنی ایجادشده توسط سویه های واکسینال پوشش لازم جهت مصون نگه داشتن طیور در ابتلا به سویه های بومی را ندارند. با توجه به تنوع ژنوتیپی ویروس نیوکاسل در مناطق مختلف جغرافیایی لزوم مطالعه و تعیین ژنوتیپ های هر منطقه ضروری به نظر می رسد.

این مطالعه به منظور تعیین حضور ژنوتیپ های مختلف ویروس نیوکاسل در جمعیت طیور آن طراحی شده است.

بدین منظور هشت شهرستان از استان اصفهان تعیین و از 34 گله گوشتی نمونه اخذ گردید. واکنش زنجیره ای پلی مراز به منظور تعیین توالی ویروس بیماری نیوکاسل بر مبنای تشخیص حضور پروتیین f انجام شد. سپس 5 نمونه از نمونه ها تعیین توالی شده و نتایج تعیین توالی و درخت فیلوژنی ویروس های رسم گردید.

نتایج حاصل تعلق 2 نمونه تعیین توالی شده به ژنوتیپ VII و تحت ژنوتیپ VIId نشان می دهد. 3 نمونه دیگر جزو ژنوتیپ II می باشند که با توجه به حضور سویه واکسینال لاسوتا نیوکاسل در آن احتمالا ارتباطی با آن دارند.

نتایج حاصله در این مطالعه ضمن تایید حضور ژنوتیپ VIId در سندرم تنفسی به حضور ویروس های واکسینال در موارد پنومونی اشاره دارد به دلیل احتمال حضور ژنوتیپ های جدید مطالعاتی ازاین دست می تواند د ر گزارش موارد جدید و نیز نقش سویه های واکسینال در سندرم را بیشتر آشکار نماید.

بیماری طاعون نشخوار کنندگان کوچک یک بیماری ویروسی بسیار واگیردار، کشنده و وخیم در نشخوار کننده کوچک می باشد. عامل بیماری، ویروس طاعون نشخوار کننده کوچک بوده(Peste des petits ruminants virus) که در جنس موربیلی ویروس قرار دارد. مطالعه حاضر جهت تعیین هویت ژنتیکی ویروس طاعون نشخوار کننده کوچک(PPRV) در حال گردش در استان خراسان رضوی انجام شد. اخیرا گزارشات متعددی از حضور بیماری در خراسان رضوی موجود است. در مطالعه پیش رو تعداد 100 نمونه (خون، طحال و غدد لمفاوی) از دام های دارای علایم بالینی و تلف شده تهیه گردید. کلیه نمونه ها از نظر حضور ژن های نوکلیوکپسید (N) و فیوژن (F)و با روش RT-PCR مورد ارزیابی قرار گرفته و همه ی نمونه های مورد آزمون مثبت گزارش شدند. تعداد هفت نمونه از موارد مثبت به طور تصادفی انتخاب شده و جهت تعیین توالی ژن های N و F ارسال گردید. به طور کلی براساس آنالیز فیلوژنتیکی توالی ژن های N و F، ویروس طاعون نشخوار کننده کوچک به چهار دودمان تقسیم می شود. پس از تعیین هویت و آنالیز سکانس ژن های F و N و مقایسه آن با سایر سویه های موجود در بانک ژنی، برای هر ژن به طور مجزا درخت فیلو ژنتیکی رسم گردید. با اینکه هر یک از درخت های رسم شده برای ژن N و یا F دارای دو خوشه مجزا و زیر خوشه های متفاوت بودند اما کلیه سویه های مورد آزمون در دودمان چهار قرار گرفتند.

بیماری مارک از یکی بیماریهای بسیار مهم صنعت طیور می باشد که توسط هرپس ویروس ماکیان 2 ایجاد می شود. بیماری مارک در گله های طیور منجر به خسارات اقتصادی سنگین می شود. واکسیناسیون بعنوان روشی موثر و مطمین در پیشگیری از این بیماری می باشد. علیرغم گزارشات متعدد از شیوع بیماری مارک در کشور، گزارشی از خصوصیات مولکولی و فیلوژنتیکی ویروس مارک در دسترس نمی باشد. لذا هدف از این مطالعه شناسایی مولکولی سروتیپ یک ویروس مارک در گله های گوشتی و تعیین هویت ویروس با استفاده از تعیین توالی ژن meq می باشد. بدین منظور از 30 گله نیمچه گوشتی در کشتارگاه های صنعتی طیور بصورت تصادفی از طحال نمونه برداری بعمل آمد. ابتدا حضور سروتیپ یک ویروس مارک با استفاده از پرایمرهای اختصاصی توسط آزمایش PCR بررسی گردید. که 12 گله از 30 گله (40%) مورد بررسی مثبت بودند. در ادامه توالی اسید آمینه پروتیین Meq (از پروتیین های مهم دخیل در انکوژنیسیته) پنچ ویروس از ویروسهای شناسایی شده مارک در گله های مثبت تعیین گردید. آنالیز فیلوژنی پنچ ویروس مارک شناسایی شده از گله های گوشتی کشور نشان داد که این ویروسها متمایز از ویروس واکسن (Rispens) می باشد و شباهت بسیار زیادی با ویروسهای بسیار بیماریزای مارک از کشورهای عراق، هند و لهستان دارد. نتایج این مطالعه نشان دهنده گردش ویروسهای انکوژن بیماری مارک در مزارع گوشتی کشور است. با توجه به نقش ویروس مارک در کاهش راندمان گله و تضعیف ایمنی، بکارگیری تدابیر پیشگیری بویژه استفاده از واکسن در گله های گوشتی کشور اجتناب ناپذیر می باشد..

سپتی سمی هموراژیک ویروسی از مهم ترین بیماری های عفونی در ماهیان پرورشی محسوب می شود، که وقوع آن به خصوص در قزل آلای رنگین کمان منجر به تلفات زیادی می گردد. هدف از انجام این مطالعه، بررسی وقوع و تغییرات بافتی بیماری فوق در استان های چهارمحال و بختیاری، لرستان و اصفهان از سال 1393 تا 1397 است. بر این اساس ماهیان قزل آلای مشکوک دارای علایم بیماری سپتی سمی هموراژیک ویروسی با استفاده از واکنش زنجیره ای پلی مراز مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج این مطالعه نشان داد که از مجموع 1515 نمونه بررسی شده، تعداد 202 نمونه (33/13 درصد) به ویروس فوق آلوده بودند. نتایج همچنین حاکی از آلودگی 65/14 درصد نمونه ها استان چهارمحال و بختیاری، 16/15 نمونه ها در استان لرستان و 5/8 درصد نمونه ها در استان اصفهان در طول 5 سال مطالعه است. میزان وقوع بیماری در اوزان مختلف ماهی نیز مورد بررسی قرار گرفت و بیشترین میزان وقوع بیماری در ماهیان با وزن بیش از 200 گرم (22/ 28 درصد) است. این میزان در ماهیان با وزن 200-50 گرم 44/19 درصد و در بچه ماهیان با وزن 50-1 گرم 6/8 درصد است. با توجه به این که بیماری در طول مطالعه در دامنه سالیانه حدودا 9 تا 19 درصد نوسان داشته است، کنترل قطعی بیماری نیازمند برنامه های مدون در راستای ریشه کنی است.

بیماری های موثر بر مجاری تنفسی گوسفند و بز یکی از مهم ترین فاکتورهای محدود کننده تولید در این گونه ها در سراسر جهان می باشند. هدف اصلی از مطالعه پیش رو تعیین و شناسایی آنتی ژن آدنوویروس (AdV) در بافت ریه متعلق به بزهای مبتلا به پنومونی، تثبیت شده در فرمالین و قالب گیری شده در پارافین با استفاده از تکنیک ایمونوهیستوشیمی می باشد. به همین منظور ریه های متعلق به 402 راس بز، که در مزارع دامپروری شهرستان های گرمسار و آرادان و مناطق اطراف پرورش داده شده و جهت کشتار بین ماه های فروردین تا شهریور سال 1398 به کشتارگاه نیمه صنعتی شهرستان گرمسار اعزام شدند مورد معاینات پس از کشتار قرار گرفتند. یافته های ماکروسکپیک پنومونی در لوب های مختلف بویژه در لوب های راسی و کاردیاک ریه های متعلق به 26 راس بز (46/6%) شناسایی و ثبت شد. درجات ملایم، متوسط و شدیدی کبدی شدن در ریه های پنومونیک به ترتیب در 8/59%، 3/26%، 6/11% ریه ها مشاهده شد. در معاینات میکروسکپی، پنومونی در بزهای مورد مطالعه تحت عناوین پنومونی بینابینی (15) (69/57%)، برونکوپنومونی چرکی (4) (38/15%)، پنومونی برونکواینترستیشیال (3) (53/11%)، و پنومونی انگلی (4) (38/15%) طبقه بندی شدند. در مجموع با حذف ریه های مبتلا به پنومونی انگلی، 22 ریه پنومونیک به منظور شناسایی آنتی ژن AdV تحت مطالعات میکروسکپی با استفاده از تکنیک ایمونوهیستوشیمی قرار گرفتند. آنتی ژن AdV در 3 مورد ریه (63/13%) شناسایی شد. در نهایت حضور آنتی ژن AdV در بافت ریه بزها می تواند بیانگر این نکته باشد که پنومونی طبیعی در بزها ممکن است با منشاء AdV بوجود بیاید. بعلاوه تصور می شود AdV می تواند به عنوان یک عامل مستعد کننده برای بروز پنومونی های باکتریایی ثانویه عمل کند.

مطالعه با هدف بررسی اثر ضد باکتریایی ترکیبی وبه تنهایی لاکتو فرین وسیستم لاکتو پراکسیداز استخرج شده از شیر شتر بر روی استافیلو کوکوس اوریوس انجام شد.خالص سازی لاکتوفرین و لاکتوپراکسیداز با استفاده از سانتریفوژ و استخراج آنزیم ها با روش کروماتوگرافی تعویض یونی با سفادکس CMC-50انجام گرفت .آنزیم ها با روش SDS.PAGE شناسایی ودر حضورمحلول فسفات سدیم دیالیز(تغلیظ)گردید که با اسپکتوفتومتردرطول موج 600 نانو متر عدد 23/714میکروگرم برای لاکتوفرین وعدد 4/774 برای لاکتو پر اکسیداز اندازه گرفته شد .جهت تعیین خاصیت ضد باکتریایی این دو آنزیم ترکیبی وجداگانه با سه رقت وهر رقت سه تکرارهمراه با یک کنترل مثبت ومنفی استفاده گردید.استافیلو کوکوس اوریوس بر روی محیط MHBبرده و 24 ساعت در دمای 37 درجه سانتی گرادگرمخانه گذاری شد.جهت بررسی از سه رقت 100 و 200و 300میلی گرم بر میلی لیتر آنزیم لاکتوفرین و 01/0 و02/0 و04/0 میلی گرم بر میلی لیتر آنزیم لاکتو پراکسیداز به همراه 03/0 تیوسیانات و و 1مول پراکسید هیدروژن به همراه 6-10 باکتری کشت داده در زمانهای مختلف با اسپکتوفتومتر سنجیده شد . لاکتو فرین در غلظت 100 و200 میلی گرم بر میلی لیترسبب رشدبهتر باکتری ودرغلظت 300 میلی گرم بر میلی لیتر در ساعت 6 پس از شروع کشت 37% کاهش رشد نسبت به کنترل مثبت داشته است،لاکتو پراکسیداز در هر سه غلظت جلوی رشد را گرفته واثر غلظت 02/0 و04/0 اثر مشابه ای داشته است .در کشت ترکیبی آنزیم ها در هر سه غلظت بطور کامل رشد باکتری را جلوگیری کرده ولاکتوفرین اثر لاکتو پراکسیداز را افزایش داده است. می توان نتیجه گرفت که این دو پروتیین اثرهم افزایی برای مقابله با باکتری از خود نشان داده اند.

این پژوهش با هدف بررسی تاثیرسطوح مختلف عصاره آبی برگ زیتون بر جمعیت باکتری های ایلیوم، توان ایمنی، برخی فراسنجه های خونی و عملکرد جوجه های گوشتی انجام شد. تعداد 400 قطعه جوجه گوشتی نر و ماده در قالب یک طرح کاملا تصادفی بین 5 گروه آزمایشی با 4 تکرار و 20 قطعه جوجه در هر تکرار توزیع و تحت شرایط یکسان پرورش یافتند. از سن 2 روزگی تا پایان دوره پرورش، گروه اول آب آشامیدنی بدون افزودنی (به عنوان شاهد) و سایر گروه های آزمایشی، بترتیب آب آشامیدنی حاوی آنتی بیوتیک اریترومایسین (0125/0 درصد آب)، 2، 4 و یا 6 درصد عصاره آبی برگ زیتون دریافت نمودند. نتایج پژوهش نشان داد افزودن آنتی بیوتیک و 6 درصد عصاره، جمعیت اشرشیاکولی ایلیوم را کاهش و 6 درصد عصاره شمار لاکتوباسیلوس ها را در مقایسه با گروه شاهد افزایش داد (05/0>P). دریافت 2 درصد عصاره سبب افزایش غلظت ایمونوگلوبین های کل و M شد (05/0>P). افزودن 4 درصد عصاره، غلظت تری گلیسرید و VLDL و افزودن 2 درصد عصاره و آنتی بیوتیک، غلظت کلسترول خون را نسبت به گروه شاهد کاهش دادند (05/0>P). آنتی بیوتیک و 6 درصد عصاره، افزایش وزن بدن کل دوره پرورش را در مقایسه با گروه شاهد بهبود دادند (05/0>P). اختلاف معنی داری از نظر ضریب تبدیل غذایی بین گروه شاهد و افزودنی ها مشاهده نشد (05/0<P). با توجه به فراسنجه های بررسی شده، استفاده از 6 درصد عصاره برگ زیتون در تغذیه جوجه های گوشتی اثرات سودمندی همانند آنتی بیوتیک داشته و بنابراین، می تواند به عنوان جایگزین آنتی بیوتیک مورد استفاده قرار گیرد.

استافیلوکوکوس اوریوس شایع ترین پاتوژن واگیردار در ورم پستان گاو است. این پاتوژن توانایی تشکیل بیوفیلم و متعاقبا ایجاد مقاومت آنتی بیوتیکی را دارد. موضوعهدف از این مطالعه توصیف توانایی تشکیل بیوفیلم، عوامل حدت و الگوی مقاومت آنتی بیوتیکی استافیلوکوکوس اوریوس جدا شده از ورم پستان تحت بالینی و تاثیر آن در شدت بیماری زایی است.

کارگاوهای شیری از نظر ابتلا به ورم پستان تحت بالینی غربالگری شدند. ایزوله ها با روش فنوتیپی و حضور ژن nuc شناسایی شدند. امکان تشکیل و کیفیت بیوفیلم با استفاده از روش رنگ سنجی مشخص شد. ژن های وابسته به بیوفیلم در استافیلوکوکوس اوریوس با استفاده از روش PCR شناسایی شد. حساسیت ضد میکروبی ایزوله ها در حالت پلانکتونی با استفاده از روش DAD انجام شد. حداقل غلظت ممانعت کننده از رشد توسط MIC50 تعیین گردید. حساسیت آنتی بیوتیکی و MBEC برای ایزوله ها در بیوفیلم با استفاده از روش XTT تعیین شد. روند افزایش سلول های سوماتیک شیر به عنوان شاخصی برای شدت بیماری در سویه های استافیلوکوکوس اوریوس دارای توانایی تولید بیوفیلم مورد بررسی قرار گرفت.

نتایج بالاترین میزان مقاومت آنتی بیوتیکی را در برابر پنی سیلین و کمترین میزان مقاومت را در برابر سفتیوفور و سیپروفلوکساسین نشان داد. MIC50 سفتیوفور 2 μg/ml تعیین شد. 100٪ ایزوله ها توانایی تولید بیوفیلم را داشتند و اکثر آنها بیوفیلم قوی تشکیل دادند. فراوانی ژن های عوامل حدت icaA,D، fnbA,B و bap کدکننده بیوفیلم هستند، شناسایی شد. بیشترین و کمترین فراوانی را ژن های icaD، و fnbB به ترتیب داشتند. نتایج MBEC برای برای ایزوله ها محاصره شده در بیوفیلم مقاومت به سفتیوفور را نشان داد، در حالی که، این ایزوله ها در حالت پلانکتونی به سفتیوفور حساس بودند. میانگین سلول های سوماتیک در نمونه هایی که ژن های icaA و icaD داشتند بیشتر بود (P <0.05)، که می تواند نشانگر بالاتر بودن روند التهاب باشد.

تشکیل بیوفیلم فاکتور حدت مهمی است که با نرخ تشکیل بالا و ایجاد مقاومت در برابر آنتی بیوتیک و افزایش روند التهاب و شمار تعداد سلول های سوماتیک همراه است. بر اساس این نتایج، می بایست باید به دنبال استراتژی های درمانی مناسب تری جهت جلوگیری از تشکیل یا پراکندگی بیوفیلم ها باشیم.

ویروس تب بی دوام گاو که یک اربوویروس می باشد منجر به بیماری تب بی دوام و یا بیماری سه روزه در گاو و گاومیش می شود. بیماری ناشی از این ویروس از نظر اقتصادی دارای اهمیت زیادی است. بیماری به صورت فصلی در مناطق گرمسیری، نیمه گرمسیری و معتدل آفریقا، شرق آسیا، خاورمیانه و استرالیا شایع است. این بیماری از دهه های پیش در ایران گزارش شده است؛ با این حال مطالعه جامع در مورد سویه های شایع مناطق مختلف ایران بخصوص استان خوزستان وجود ندارد. لذا هدف از این مطالعه بررسی اپیدمیولوژی مولکولی ویروس بیماری سه روزه در جنوب غرب ایران، استان خوزستان؛ با کمک تعیین توالی ژن گلیکوپروتیین سطحی ویروس می باشد. در این مطالعه 50 نمونه خون حاوی ضد انعقاد، از دام های دارای علایم بیماری تب بی دوام جمع آوری شد. پس از استخراج RNA از بافی کوت نمونه ها، حضور ژن G ویروس با کمک روش RT nested-PCR بررسی شد. سپس محصولات PCR تعیین توالی شدند و درخت فیلوژنتیکی ترسیم شد. نتایج واکنش های RT nested-PCR نشان دهنده حضور ویروس در منطقه خوزستان بود و پس از مقایسه توالی نمونه های حاضر با سایر سویه های موجود در بانک ژنی مشخص شد که جدایه های استان خوزستان در گروه مربوط به سویه های خاورمیانه قرار می گیرند و بسیار نزدیک به سویه های اسراییل، ترکیه،هند و مصر هستند. جدایه های ویروس تب بی دوام گاوی شناسایی شده در این مطالعه از لحاظ فیلوژنی با بقیه سویه های ویروسی که قبلا در ایران شناسایی شده بودند متفاوت بود و این مطالعه نشان دهنده پدیدار شدن سویه های جدید ویروسی در خوزستان می باشد.بر اساس این یافته ها جهت شناخت بهتر اپیدمیولوژی این ویروس در کشور، مطالعات بیشتر بر پایه اپیدمیولوژی مولکولی مورد نیاز است تا بتوان راه های ورود ویروس به کشور را مشخص و برنامه های پیشگیری را تهیه و تدوین کرد.

در این مطالعه اثر غلظت های مختلف سه نوع مخلوط گازی (دی اکسید کربن، نیتروژن و اکسیژن) و نیز شرایط تحت خلاء و شاهد همراه با اسانس رزماری در سه نوع پوشش قابل انعطاف 4 لایه برای افزایش زمان ماندگاری گوشت مرغ چرخ شده در شرایط دمایی یخچال (ºC 4) مورد بررسی قرار گرفت. شرایط بسته بندی بدون تزریق گاز و اسانس با 4 نوع بسته بندی با اتمسفر اصلاح شده با ترکیبات گازی شامل 1) 30 درصد N2 +70 درصد CO2 ، 2) 70 درصد N2 +30 درصد CO2 ، 3) 46 درصد N2 + 46 درصد CO2 +8 درصد O2 و 4) تحت خلا ، همراه با تزریق اسانس رزماری به میزان 1 درصد وزنی بودند ، مقایسه گردید. برای بسته بندی نمونه ها از پوشش های چند لایه، PET12/AL7 /OPP20/ LLD80،PET12 /AL7/PET 12/LLD 100 وOPP20/AL7 /OPP20/ LLD 80 استفاده شد .نمونه های بسته بندی شده، طی روزهای16،12،8،4مورد آزمون های شمارش باکترهای هوازی و باکترهای بی هوازی ، pH ، ارزیابی حسی و مقدار پراکسید قرار گرفتند. آنالیز نتایج در قالب طرح کاملا تصادفی توسط نرم افزار آماری SPSS ورژن 26 و به روش آزمون چند دامنه ای دانکن (P<0.05) انجام گرفت.آزمایشات نشان داد ترکیب گازی 70 درصد CO2 همراه اسانس رزماری و بسته بندی با پوشش چهار لایه PET12/AL 7/PET12/LLD100 (131 میکرون) با نفوذپذیری و عبور بخار آب کمتر برای ماندگاری گوشت مرغ تازه چرخ شده تا 16 روز بهتر بود و تاثیر مطلوبی بر pH ، ارزیابی حسی و مقدار پراکسید نمونه ها گذاشت که به دلیل خاصیت ضد میکروبی این دو فاکتور ارزیابی شد.

لیشمانیوز احشایی سگ بیماری مشترک بین انسان و حیوانات است که ممکن است غلظت فاکتورهای آنتی اکسیدانی و التهابی را در سگ ها تغییر دهد. مطالعه حاضر به منظور بررسی لیشمانیوز احشایی سگ و ارتباط آن با فاکتورهای التهابی و آنتی اکسیدانی در سگ های خانگی، گله و ولگرد انجام شد. در این مطالعه، 30 قلاده سگ خانگی، 29 قلاده سگ گله و 59 قلاده سگ ولگرد مورد مطالعه قرار گرفتند. نمونه های خون از سگ ها جمع آوری شد و با استفاده از روش الایزا و واکنش زنجیره ی پلیمراز (PCR) بررسی شدند. نمونه-هایی از پوست نیز جمع آوری شد، گسترش ها تهیه شد و با استفاده از روش رنگ آمیزی گیسما و میکروسکوپ بررسی شدند. وضعیت کل آنتی اکسیدانی، غلظت های مالون دی آلدیید، اینترلوکین-1 بتا، فاکتور نکروز تومور-آلفا و اینترفرون-گاما بررسی شدند. بر اساس نتایج الایزا، 13 نمونه (10/11 درصد)، 2 نمونه (69/1 درصد) و 4 نمونه (38/3 درصد) به ترتیب برای سگ های ولگرد، خانگی و گله مثبت بودند. در روش واکنش زنجیره پلیمراز، 19 نمونه (10/16 درصد)، 3 نمونه (54/2 درصد)، و 5 نمونه (23/4 درصد) به ترتیب برای سگ های ولگرد، خانگی و گله مثبت بودند. غلظت های سرمی فاکتورهای آنتی اکسیدان و التهابی به ترتیب در سگ های ولگرد آلوده در مقایسه با دیگر سگ ها، پایین تر و بزرگ تر بودند (05/0p<). ارتباط مثبت و معنی داری بین غلظت فاکتورهای التهابی و مالون دی آلدیید با لیشمانیوز وجود داشت. درمجموع، لیشمانیوز احشایی ارتباط نزدیکی با فاکتورهای آنتی اکسیدان و التهابی در سگ های ولگرد نشان داد.