نشریه پژوهش های زبان عربی
پیاپی 3 (بهار و تابستان 1400)

یکی از زیبایی های حیرت انگیز قرآن کریم، آهنگ خاص آیات آن است. از آن جا که این خصیصه بیشتر در سوره های مکی دیده می شود، شاید بتوان آن را یکی از وجوه اعجاز قرآن دانست. با این حال، این زیبایی تا حد زیادی در ترجمه از بین می رود و هیچ کس حتی مترجمانی که قرآن را منظوم ترجمه کرده اند، نمی توانند مدعی شوند که تمام زیبایی آهنگ آن را حفظ کرده اند یا کلامی همتای آن در زبان مقصد ارایه داده اند. اما برخی مترجمان قرآن کریم، به این امر مهم توجه داشته و تلاش نموده اند تا آیاتی را که لحن سریع و کوتاه دارند، به همین شیوه در ترجمه انتقال دهند. پژوهش پیش رو، ترجمه 14 آیه ابتدایی سوره مرسلات را میان سه تن از این مترجمان بررسی می کند. از میان ترجمه های منثور قرآن، ترجمه رضایی و برزی و از میان ترجمه های منظوم، ترجمه تشکری مبنای این پژوهش است. پس از بررسی معلوم می شود که هر سه نفر تا حد زیادی خوب عمل کرده اند؛ با این حال، ترجمه برزی ویژگی هایی دارد که آن را اندکی برتر از دو ترجمه دیگر نشان می دهد.

قرآن کریم کلام اعجاز آمیز خداوند است که برای راهیابی انسان به سوی سعادت خویش، بر قلب خاتم الانبیاء نازل شده است. و در طول نزول خود، تاثیرات گسترده ای را بر روح و جان انسان گذاشته است. چنانچه این تاثیرات در آثار او کاملا مشهود است. حضرت علی علیه السلام که خود انسان کامل و مظهر اسماء الهی هستند، همواره در پرتوی انوار قرآن زیسته اند آنگونه که می توان تجلی وحی را بر گفتار و کردار ایشان مشاهده نمود. یکی از کلام حضرت مناجات شعبانیه می باشد. مناجات شعبانیه از مناجات هایی است که حضرت علی علیه السلام و امامان پس از او، آن را در ماه شعبان می خواندند. و با توجه به پیوند عمیق و گسست ناپذیر حضرت با قرآن و معارف آن، مناجات شعبانیه از کتاب الهی، الهام و تاثیر پذیرفته است که با روش توصیفی و تحلیلی، به واکاوی آن در چند بخش خداشناسی، انسان شناسی، اهل بیت شناسی و معادشناسی پرداخته شده است. حضرت در  تاثیر پذیری از کلام الهی هم در سطح آیات هم در سطح معانی بصورت وسیعی در کلام خود استفاده کرده اند. و از این طریق، بر عمق معانی و تاثیرگذاری کلام خود افزوده اند.

قرآن کتاب مقدس دین اسلام است که به صورت وحی از جانب خداوند توسط جبرییل بر پیامبر اسلام، محمد بن عبدالله، نازل شده است. و به اتفاق نظر سخن شناسان، از جنبه فصاحت و بلاغت و زیبایی سخن، بی نظیر است .یکی از مهم ترین جنبه های اعجاز قرآن کریم ، اعجاز ادبی آن می باشد که این امر باعث شده از دیر باز مورد توجه ادیبان و زبانشناسان قرار گیرد. با رشد و گسترش مباحث زبان شناسی در حوزه های تیوری و کاربردی، دانشمندان اسلامی به ارزش های این دانش پی برده، قوانین و شیوه های آن را با دقت بررسی کرده اند.و در پی اجرای آن قرآن کریم به عنوان بلیغ ترین کلام دانسته اند.علم معانی همراه با دو علم دیگر، بیان و بدیع که دانش های زیبا شناختی ادب اسلام نام گرفته اند، علوم بلاغی هسنتد که شیوه ها ، شگردهای هنری موجود در اثر ادبی را مورد بررسی قرار می دهند و با بهره گیری از این سه دانش می توان تفاوت میان زبان عادی و زبان ادبی را آشکار کرد. لذا مقاله حاضر در صدد بیان تحلیل بلاغی سوره مبارکه مزمل است. هدف تحقیق پیش رو آشنایی با قواعد و تحلیل بلاغی در سه حوزه علم معانی، بیان و بدیع سوره مزمل است. این مقاله بر اساس روش گرد آوری اطلاعات بصورت اسنادی و شیوه ی پردازش توصیفی_ تحلیلی است. یافته های این پژوهش، موارد بلاغی از مباحث معانی انواع کلام، التفات، تقییید بالعطف و از از باب بیان تشبیه، مجاز، کنایه و استعاره و از باب بدیع نیز طباق، مراعات نظیر، جناس است.

آیات قرآن به جرات زیباترین متن موجود در کل تاریخ از آدم تا خاتم است. خداوند این زیبایی را خلق کرده، پیامبر آن را به گوش جهانیان رسانده و اینک وظیفه ماست که از آن اثر ارزشمند نهایت بهره را برای تقرب الهی و هدایت به سوی او ببریم.در این پژوهش سعی بر این مطلب شده که نمونه ای از آیات الهی را با عنوان آیات حب و بغض از نظر علم بلاغت در سه باب معانی، بیان و بدیع تحلیل برای فهم بهتر و عمیق تر این آیات مورد تحلیل قرار گیرد. روش گردآوری مطالب به صورت اسنادی و به شیوه ی توصیفی و تحلیلی است. در این مقاله از هر 3 باب معانی، بیان و بدیع، مهم ترین و شاخص ترین موارد به نگارش در آمد. و دستاورد آن، بلاغت بی بدیل قرآن و خالی نبودن حتی یک آیه از زیبایی و لطایف کلامی است. چیزی که بیش از هرچیز در کلیه این آیات دیده میشود خبری بودن و قطعیت نظر خداوند درباره حب و بغض خود بر بندگان خودش است.در باب معانی؛ به انواع کلام و اغراض آن، التفات، تقیید و اطلاق، وصل و فصل و ایجاز، در باب بیان؛ تشبیهات، کنایات، مجاز و استعارات و در باب بدیع؛ به برخی از صنایع از جمله طباق، مشاکله و جناس اشاره شد.