فهرست مطالب
پژوهش نامه معارف حسینی
سال هفتم شماره 26 (تابستان 1401)
- تاریخ انتشار: 1401/04/01
- تعداد عناوین: 8
-
صفحه 7
گرچه نخستین مقاتل مدون و مکتوب درباره امام حسین (ع) خواستگاه شرقی دارد اما جالب آنکه مقتل نویسی و مرثیه گویی سیدالشهداء(ع) به مشرق زمین منحصر نشده و ما در مغرب و اندلس (اسپانیای کنونی) نیز شاهد مقتل نویسی و مرثیه سرایی برای امام حسین (ع) هستیم. یکی از آثار اندلسی درباره سیدالشهداء رساله « درر السمط فی خبر السبط » اثر نویسنده اهل سنت اندلسی ابن ابار بلنسی قضاعی(595-658ق) است که مقتلی ادبی و مسجع درباره سید الشهداء به حساب می آید. در این مقاله سعی بر آن است که به شیوه توصیفی-تحلیلی سیری در این رساله، ویژگی ها و محتوای آن داشته باشیم و همچنین به نقد و بررسی برخی بخش های آن بپردازیم. به طور خلاصه می توان گفت که ابن ابار در سرتاسر رساله محبت و ارادت قلبی خود را به اهل‌بیت(ع) و خاصه سیدالشهدا ابراز می دارد و تقابل میان مکتب حسینی و جریان اموی را تقابل میان حق و باطل می داند. البته درکنار ذکر فضایل اهل‌بیت و امام حسین(ع)، گاه ایراداتی هم به نویسنده وارد است.
کلیدواژگان: امام حسین(ع)، اهل سنت، اندلس، مقتل نویسی ادبی -
صفحه 23
این مقاله بررسی و تحلیلی است بر روایات مشتمل بر موضوع کشف حجاب مخدرات اهل بیت امام حسین(ع) در مقتل شیخ صدوق، بر مبنای آنچه که علامه شیخ محمد علی سنقری حایری در کتاب العاصمیه مورد نقد قرار داده است. علامه سنقری در این رساله دو روایت از منقولات شیخ صدوق پیرامون چهره گشایی از حرم امام حسین (ع) را ذکر و مورد بررسی متنی و سندی قرار داده است. در این پژوهش، پس از بررسی سندی روایات مشتمل بر کشف راس بنات رسول الله (ص)، ادله ی عقلی این دسته از روایات، نقادی گردیده سپس معنای لغوی لوازم حجاب و معنای مجازی و کنایی تعابیر مربوط به کشف شعر و وجه اهل حرم امام حسین (ع)، مورد کند و کاش قرار گرفته است که در نتیجه ی آن با بررسی سندی این روایات، ضعف سندی آن ها آشکار و در بررسی متنی آن ها بر مبنای ادله ی عقلی دانسته می شود: کشف شعور بنات الرسول (ص) محال و با غیرت و حکمت الهی و همچنین عصمت حضرت زینب کبری (س) تعارض دارد و در نتیجه، به جهت ضعف سندی روایات مورد استناد شیخ صدوق در کشف راس مخدرات و تعارض آن دو با غیرت و حکمت الهی، نظریه ی علامه سنقری حایری، مبنی بر عدم امکان کشف راس بنات الرسول(ص)، مورد تایید قرار می گیرد.
کلیدواژگان: امام حسین(ع)، عاشورا، کربلا، مخدرات، کشف حجاب، غارت خیام -
صفحه 41
منابع نگارش یافته در باره مقتل امام حسین(ع) به جهت اعتبار و دقت در نقل و تحلیل یکسان نیستند و می‌توان آن ها را به دو دسته کلی قابل استناد و ضعیف تقسیم کرد. دسته دیگری به نام منابع مفقود نیز وجود دارد که تنها در کتب فهرست به آن ها اشاره شده است و هر چند برخی اخبارشان به کتاب های دیگر راه یافته است، اکنون به آن ها دسترسی مستقیم وجود ندارد. این نوشتار کوشیده است تا ضمن گونه شناسی منابع یاد شده، به معرفی و سنجش مهمترین آثار متقدم و متاخر در حوزه مقتل نگاری امام حسین (ع) بپردازد و با نقد آثار غیر معتبر و ضعیف، تلاش های صورت گرفته در تدوین مقتل نگاری های جامع را تبیین نماید.
کلیدواژگان: کتاب شناسی امام حسین(ع)، کتب مقتل، مقتل مستند، مقتل ضعیف -
صفحه 71
حضرت علی بن حسین بن علی (علیهم السلام)، معروف به علی‌اکبر(ع) فرزند امام حسین(ع) و از شهدای کربلا است. این پژوهش درصدد است با روش توصیفی و تحلیلی به این سوال اساسی پاسخ دهد که به روایت شهادت حضرت علی اکبر(ع) در مقاتل عاشورا چگونه پرداخته شده است؟ براین اساس مقاله حاضر به بازشناخت تاریخی از آغاز تا شهادت ایشان در متون تاریخی و مقاتل خواهد پرداخت. در مقاتل از آن جناب به عنوان نخستین شهید از بنی‌هاشم و اهل بیت(ع) و شبیه‌ترین مردم به پیامبر اکرم (ص) نام برده می شود. امام حسین (ع) بعد از شهادت حضرت علی اکبر(ع) بر بالین ایشان حاضر شدند و صورت بر صورت فرزند گذاشت و در حالی که گریه می کرد قاتلین ایشان را نفرین کرد.
کلیدواژگان: امام حسین (ع)، حضرت علی اکبر (ع)، مقتل، عاشورا -
صفحه 95
بیان مصایب ایمه اطهار سلام الله علیهم اجمعین همواره مورد توجه عالمان شیعه از قرون اولیه تا کنون بوده است. برخی از علما با نوشتن کتاب‌هایی سعی در بیان مصایب ایمه اطهار داشته‌اند. کتاب‌های بسیاری از همچون الإرشاد شیخ مفید، اللهوف سید بن طاووس، تسلیه المجالس محمد بن ابی طالب و کتاب‌های دیگر در قرن‌های مختلف برای این مهم به نگارش درآمده‌اند. در این میان برخی از علما که گمنام یا کمتر شناخته شده هستند نیز برای عرض ارادت به ساحت مقدس ایمه معصومین دست به نگارش مصایب آنها زدند یکی از این علمای کمتر شناخته شده فیلسوف عصر صفوی علیقلی بن قرچغای‌خان است. وی برای مصایب پنج‌تن آل‌عبا کتاب محرق القلوب و الاکباد را نوشته است. موضوع اصلی این نوشتار بیان احوال و آثار این فیلسوف و معرفی کتاب محرق القلوب و الاکباد است. از آنچه درباره محرق القلوب گفته می‌شود می‌توان دانست که این کتاب مستند است، هرچند برخی از مطالب آن معتبر نیست و مولف سعی بر آن داشته تا تمامی مصادر مطالب خود را بیان کند.
کلیدواژگان: محرق القلوب و الاکباد، علیقلی بن قرچغای خان، صفویه -
صفحه 113
مقتل خوانی از دیرباز از مهم ترین جلوه های بیان وقایع جانسوز حادثه کربلا بوده است. روایت واقعه کربلا با هدف زنده نگاه داشتن اهداف متعالی امام حسین (ع) از قیام بر علیه جور و ستم سالیان متمادی در مناطق مختلف توسط شیعیان ایران انجام می گرفته است. از جمله این مناطق، مسجد آل طیب شهر شوشتر در استان خوزستان است که مقتل خوانی در آن به رسم و سنت گذشته همچنان پابرجا است. سبک مقتل خوانی خاص شوشتر، احتمالا اولین بار توسط آیت الله العظمی آقا سید محمد مهدی آل طیب رواج یافته است و از این جهت به مسجد آل طیب اعتبار ویژه ای بخشیده و آن را به گفته اهل فن «پایتخت مقتل خوانی خوزستان» مبدل ساخته است. مراسم مقتل خوانی شوشتر در دوازده شب اول ماه محرم (دهه اول محرم) بر اساس سبک‌های قدیم شوشتری از دیر باز تاکنون برپا بوده است. این مراسم هر ساله مورد استقبال خیل مشتاقان و ارادتمندان به امام حسین (ع) از شوشتر و شهرهای پیرامونی قرار می گیرد به گونه ای که مساجد، حسینیه ها، منازل، کوچه ها و خیابان‌های اطراف سرشار از جمعیت می شود. این پژوهش به روش توصیفی-تحلیلی در پی بازنمایی و معرفی آیین مقتل خوانی سنتی شهر شوشتر به کمک منابع کتابخانه ای و مطالعه میدانی است.
کلیدواژگان: امام حسین (ع)، مقتل خوانی، شوشتر، مسجد آل طیب، ماه محرم -
صفحه 129
-
صفحه 135
-
Page 7
Although develooing maqtals regarding the martyrdom of Imam al-Husayn has a Middle-Eastern origin, it has received due attention in the western hemisphere, ie, in the present-day Spain. The treatise under review was written by Ibn Abar al-Balansi al-Quza`i (7/ 14 cent.) of Analusia, Spain, in rhythmic Arabic prose. The present paper deals with this work wherein the author expressed his profound devotion to Imam al-Husayn. Moreover, he regards the Karbala scene of the Husayni camp vs. the Umayyad camp as a confrontation between the right and the wrong. Apart from the author's mentiining the merits of the Ahl al-Bayt, there are some minor objections raised about the work under review.
Keywords: Imam al-Husayn, Sunnis, Andalus, literary maqtal writing -
Page 23
Sheikh al-Saduq quotes some traditions in which it is claimed that the hijab of the female survivors of the Ashura massacre was removed. Based on delicate hadith scholarship techniques, Allama Sunquri Haeri rejects those views in his book al-`Asemiyyah. He holds that such scenes were improbable to take place there and then during and after the Ashura episode.
Keywords: Imam al-Husayn, Ashura, Karbala, ladies, removal of hijab, plundering the encampment -
Page 41
Not all martyrdom narratives (maqtal texts) of Imam al-Husayn are equally reliable and of the same authority. As such, they can be divided into reliable vs. weak sources. There are some earlier sources just whose titles and some excerpts have survived, as made references to in other, later works. The present work focuses on the maqtal sources, hence providing a framework for developing more comprehensive maqtals.
Keywords: Imam al-Husayn bibliography, maqtal texts, reliable maqtals, weak sources -
Page 71
The present paper focuses on the martyrdom fate and account (maqtal) of Ali al-Akbar, the elder martyred son of Imam al-Husayn. It deals with various aspects of his martyrdom account as rendered in Ashura sources. In the maqtal sources, he is credited with being the first Hashimid martyr, the perfect lookalike of the Prophet Muhammad, and that at his martyrdom, Imam al-Husayn wept and cursed his slayers.
Keywords: Imam al-Husayn, Ali al-Akbar, maqtal, Ashura -
Page 95
Throughout history, leading Shia ulema have developed books and sources on the life and times of the Infallibles as well as on the afflictions inflicted on them. Apart from certain big names, eg, al-Mufid and his Kitab al-Irshad, Ibn Tawus and his al-Luhuf, there have also been some less known ulema who did the same. The Safavid-era philosopher Aliquli b. Qarachabay Khan developed a book on the calamities of the five prominent Ahl al-Bayt members, entitled as "Muhriq al-qulub wa al-akbad. In it, although he makes references to other sources, not all the accounts he mentions could be of equally high reliability.
Keywords: Muhriq al-qulub wa al-akbad, Aliquli b. Qarachabay Khan, Safavid era -
Page 113
Maqtal recitation has long been a prominent mode of recounting the Ashura afflictions. In Iran, it has been a ritual by means of which the memories of the sublime aims of Imam al-Husayn get revived. Such recitation has ling been an established practice at Al Tayyib Mosque of Shushtar, Khuzestan. It was most probably initiated by the late Grand Ayatollah Sayyid Muhammad Mahdi Al Tayyib, hence the mosque has been credited with being referred to as the capital of maqtal recitation in Khuzestan. It is held on the first ten days of Muharram, with its culmination on Ashura. The present work is a result of both field and library research activities
Keywords: Imam al-Husayn, maqtal recitation, Shushtar, Al Tayyib Mosque, Muharram
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.