نشریه مهندسی آب
سال هفتم شماره 2 (تابستان 1398)

بطور ایده آل آبگیری از رودخانه بایستی در قوس خارجی پیچ صورت گیرد یعنی به فاصله کمی در پایین دست جایی که حداکثر انحناء قوس وجود دارد. در قوس خارجی آب عمق بیشتری دارد و بستر رودخانه به پایداری رسیده است. همچنین علت دیگر این امر حرکت بار بستر در محل انحناء رودخانه به طرف قوس داخلی میباشد که موجب کاهش غلظت رسوبات در قوس بیرونی میگردد. بطور کلی انتقال رسوب رودخانه به آبگیر و کانال انتقال، مشکلات عدیده ای را به همراه دارد که از جمله ترسیب آنها در کانال باعث کاهش ظرفیت و افزایش هزینه های نگهداری تاسیسات می شود. معمولا تلاش می گردد تا از ورود رسوبی که به صورت بار بستر در رودخانه ها حرکت می کند، به آبگیر جلوگیری شود که روش هایی چون افزایش تراز کف آبگیر، نصب دیواره های کف یا صفحات مستغرق برای دور کردن رسوب از حمل دهانه آبگیر از جمله این روش ها است. لوله گردابی از جمله سازه های جدا کننده رسوب بستر می باشد که در ابتدای کانال انتقال احداث می گردد این رسوبگیر به دلیل ابعاد کوچک و نصب راحت ، اقتصادی تر می باشد و می تواند بطور دایم مورد بهره برداری قرار گیرد. طراحی بهینه لوله گردابی مستلزم یافتن ابعادی است که بتواند راندمان تله اندازی را افزایش داد.در این مقاله مدل آزمایشگاهی 180 درجه با شعاع پیچشی (نسبت R/B=3) 3 و موقعیت آبگیری 115 درجه با زاویه آبگیری 45 درجه، ایجاد گردیده است تا تاثیر دبی انحرافی جریان بر مقدار رسوبات، راندمان تله اندازی و تاثیر شرایط هیدرولیکی اطراف لوله بر راندمان تله اندازی مورد بررسی قرار گیرد. نتایج این پژوهش نشان می دهد که درصد رسوب ورودی به آبگیر به نسبت فرود جریان (نسبت عدد فرود آبگیر به عدد فرود کانال اصلی) بستگی دارد، به طوریکه با افزایش این نسبت ، درصد رسوب ورودی به آبگیر افزایش می یابد همچنین در خصوص راندمان تله اندازی لوله گردابی، با افزایش عدد فرود جریان بطورکلی راندمان تله اندازی کاهش می یابد.

رودخانه ها به دلیل اینکه با محیط اطراف خود در ارتباط هستند دچار نوسانات کیفی می شوند  لذا بررسی تغییرات کیفیت آن ها حایز اهمیت است. هدف از پژوهش حاضر، بررسی رابطه ی بین تغییرات پارامترهای کیفی مختلف و تاثیر این تغییرات بر میزان کل جامدات محلول در آب می باشد. برای این منظور از تحلیل رگرسیونی چند متغیره و اطلاعات کیفی 26 ساله رودخانه کشکان استفاده شد. نتایج نشان داد که از بین تمام پارامترها EC,Ca,Mg,Th,Sar,Na,Cl,SO4 دارای رابطه خطی با TDS  بوده و  تحلیل مدل رگرسیونی حاکی از تاثیر مثبت EC ، SO4، Sarو Mg با TDS و تاثیر منفی Cl ، Thو Ca با مقدار TDS  می باشد.

منطقه مورد مطالعه در بندر ماهشهر که یک منطقه صنعتی به دلیل تراکم پتروشیمی ها و وجود طیف وسیعی از آلاینده های صنعتی و تردد وسایل نقلیه، در خاک های پیرامونی، به عنوان منطقه ای مهم جهت ارزیابی میزان آلودگی محسوب می گردد. فلزات سنگین As، Cu، Cd، Pb، Zn، Vd، Ni، Fe، Cr مربوط به 47 نقطه خاک سطحی از عمق (cm 0-20) بصورت v شکل برداشت شده اند. سطح آلودگی خاک های شهری با استفاده از تجزیه و تحلیل به روش ICP بررسی شد. و در آخر با توجه به نقشه های بدست آمده از عناصر مورد نظر مشخص شده که آلودگی فلزات سنگین در نواحی جنوب منطقه مورد مطالعه بخصوص جنوب غرب بسیار زیاد است.

آبشستگی پدیده طبیعی است که در نتیجه عمل فرسایش بستر و کناره های رودخانه های آبرفتی و پایه پل ها توسط جریان آب رخ می دهد.در این تحقیق با استفاده از مدلهای آزمایشگاهی،اثرات توام تعداد صفحات مستغرق و تغییرات دبی در گروه پایه های استوانه ای شکل در آب زلال انجام شد.نتایج حاصل از آزمایشات نشان داد با افزایش دبی Q=18,23,28 متر مکعب در ساعت ، مقدار آبشستگی افزایش می یابد و با افزایش تعداد صفحات مسغرق Nv=1,2,3 به ازای عرض شکاف به قطر پایه در تمامی پایه Bs/Dp=0.2 مقدار آبشستگی کاهش می یابد.

رودخانه ها یکی از مهم ترین اکوسیستم های پویا هستند و آگاهی از تغییرات زمانی و مکانی کیفیت آب رودخانه ها از اهمیت بسیاری برخوردار است. در این پژوهش تغییرات زمانی و مکانی پارامترهای کیفیت آب در حوزه آبخیز دز طی دوره آبی 1395-1396 با استفاده از استانداردهای کیفی و نرم افزارهای Excel و SPSS مورد تحلیل و مطالعه شد. ابتدا پارامترهای کیفیت آب رودخانه دز در شش ایستگاه پارک جنگلی، پل چهارم، پل سوم، علی کله، پل سوم، پل قدیم و پل پنجم شامل DO، BOD5 و T نمونه برداری و اندازه گیری گردید. عمده آلودگی رودخانه دز از فاضلاب های شهری می باشد که یا مستقیما توسط ساکنین کنار رودخانه، به آن وارد می گردند و یا به وسیله کانال های شهری جمع آوری شده، سپس در یک نقطه وارد رودخانه می شود. با توجه به نتایج مشاهداتی درجه حرارت (T) در بازه مورد مطالعه عامل تهدید کننده ای برای حیات آبزیان محسوب نمی باشد ولی DO و BOD5 در پایین دست بازه مطالعاتی عامل تهدید کننده ای برای حیات آبزیان محسوب می شوند. بر اساس استاندارد طبقه بندی آب های سطحی ملی پاکستان، برای کاربری شرب پارامتر DO در تمامی ماه های سال 95 و 96 رعایت شده است اما استاندارد BOD5 در تمامی ایستگاه های مورد بررسی نقض شده است. شرایط بحرانی رودخانه دز پایین بودن دبی و بارگذاری بالای آلاینده ها سبب افزایش غلظت پارامترهای کیفی آب در پایین دست بوده است. با توجه به نتایج تست ANOWA میانگین پارامترهای درجه حرارت، DO و BOD5 اختلاف معنی داری بین ایستگاه ها وجود دارد (0.05 >P)

راه ماهی ها به سازه های خاصی اطلاق می شود که به ماهی های در حال مهاجرت کمک می کند تا بر موانع و انسداد هایی که راه آنها را به سوی محل تخم ریزی سد می کند، غلبه کنند. این سازه ها باید طوری طراحی شوند که نوع ماهی منطقه را جذب کنند و آنها را وارد خود کرده، به طور ایمن عبور داده و از خروجی خارج نماید بدون اینکه ماهی زخمی شود یا تاخیر غیر ضروری برای ماهی بالغ تخم ریزنده به وجود آورد. انواع راه ماهی که اکثرا مورد استفاده قرار می گیرد به چهار دسته تقسیم می شود : استخر و سرریز، دنیل ، بازشدگی قایم و کالورتی . الگوی جریان در راه ماهی ها تاثیر بسیار مهمی در هدایت ماهیان دارد. عوامل موثر در شنا کردن ماهی ها فقط میدان سرعت و عمق آب نبوده میزان آشفتگی نیز موثر است. آشفتگی اضافی می تواند مسیر حرکت ماهیان را مسدود کند . اخیرا، مطالعات نشان داده اند که سرعت آب و آشفتگی می تواند نقش مهمی را در عبور موفقیت آمیز ماهی از طریق یک راه ماهی اجرا کند. باتوجه به اهمیت فراهم نمودن تمهیدات طراحی بمنظور ارتقاء عملکرد سازه های مهم و حساس هیدرولیکی ، این پژوهش از مدل Fluent برای شبیه سازی رفتار هیدرولیکی جریان با اعمال شرایط هندسی و هیدرولیکی متفاوت استفاده نموده تا بر اساس نتایج حاصله از آن، بتوان بخشی از چالش های موجود را شناسایی و راهکارهای مناسب برای بهبود عملکرد آنها را ارایه داد.هدف از این کار مطالعه تنش برشی رینولدز و میدان سرعت در یک راه ماهی روزنه و سرریز و تست عملکرد گونه بالغ ماهیان محلی در سازه راه ماهی، به منظور تعیین پاسخ های رفتار یک این ماهی بالغ در نظرگرفته شده بود.

آفتابگردان یکی از مهمترین دانه های روغنی در جهان است که به علت کیفیت روغن بالا کاشت آن از اهمیت ویژه ای برخوردار است به منظور بررسی اثر سه عامل تنش آبی، پیش تیمار مغناطیس و پیش تیمار آبی بر عملکرد و اجزای عملکرد گیاه آفتابگردان آزمایشی به صورت طرح اسپلیت فاکتوریل اجرا گردید که در آن تنش آبی به عنوان عامل اصلی و دو پیش تیمار دیگر به صورت فاکتوریل در قالب عامل فرعی بررسی شدند. نتایج نشان داد در این آزمایش هیچ یک از اثرات اصلی و اثرات متقابل بر عملکرد دانه تاثیرگذار نبودند. عملکرد دانه تحت تاثیر بر هم کنش تنش آبی و پیش تیمار مغناطیس و اثرات متقابل سه گانه قرار گرفت و بالاترین عملکرد دانه در تیمار آبیاری کامل، پیش تیمار مغناطیس 150 میلی تسلا به مدت 30 دقیقه و اعمال پیش تیمار آبی بود. اثر تنش روی شاخص برداشت بر مبنای عملکرد روغن و همچنین اثر متقابل تنش در مغناطیس معنی دار گردید.