فصلنامه تحقیقات کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاهی
سال سی و دوم شماره 1 (پیاپی 34، بهار 1379)

نویسنده دراین مقاله ،کوشیده است که اهمیت مطالعه رابه منظور بهره مند شدن انسان ها برای یک زندگی قرین سعادت،ترسیم کندوضمن بررسی موانع وعوامل گسترش فرهنگ مطالعه وکتابخوانی،توضیحی درباره ی کتابخانه های عمومی وآثاروپیامدهای آن دراین زمینه ارایه دهد.تهیه وتنظیم یک طرح علمی وکاربردی برای علاقه مند کردن افراد جامعه به مطالعه،و برنامه ریزی برای اجرای موضوعات مطرح شده دراین مقاله ،از نکات دیگری است که نگارنده به ان اشاره کرده است وکتابخانه رابه عنوان بخش اساسی نهاد آموزش ویک محیط پژوهشی کامل برای تربیت وتنفس آزاد اندیشه وعامل اصلی انتقال میراث های علمی وفرهنگی وادبی وهنری گذشته به آینده وزمینه پرورش ذهن وگسترش علم در سطح عمومی جامعه،مورد تحلیل قرار داده است .

تحقیق حاضر با هدف شناخت عوامل موثر درمطالعه با استفاده از روش پیمایشی بین دانشجویان کارشناسی دانشگاه های آزاد انجام گرفت.فرضیه تحقیق این بود که عادت به مطالعه دردوران کودکی -نوجوانی در تداوم مطالعه در دوره ی بزرگسالی تاثیر دارد.درپژوهش حاضر تعداد 3500پرسشنامه بین دانش آموزان نمونه توزیع گردید. یافته های پژوهش نشان داد که حدود 31 درصد پاسخگویان در روز فقط 30 دقیقه وحدود24 درصد آنان درروز تا یک ساعت وحدود 10 درصد پاسخگویان درروز بیش از یک ساعت مطالعه کتب غیردرسی دارند.همچنین مهمترین عوامل کمبود میزان مطالعه کتاب درکشورازنظرپاسخگویان عبارت ازگران بودن کتاب ،ارج نگذاشتن جامعه به علم ودانش ،مشکلات اقتصادی جامعه،عادت نداشتن مردم به مطالعه از دوران کودکی -نوجوانی ،نداشتن انگیزه برای مطالعه ومشغله زیاد مردم می باشد .حدود 32 درصد پاسخگویانی که در حال حاضر از کتابخانه دانشگاه استفاده میکنند دردوران کودکی ونوجوانی خود به کتابخانه مدرسه برای مطالعه مراجعه می کردند.نتایج تحقیق نشان داد که بین مطالعه ی دوران کودکی -نوجوانی وتداوممطالعه در دوران بزرگسالی رابطه معنی دار وجود دارد و بین مطالعه والدین ومیزان مطالعه ی فرزندان همبستگی مثبت مشاهده گردید.همچنین بین متغیرهای برنامه های وسایل ارتباط جمعی از قبیل رادیو وتلویزیون،دسترسی به کتاب های مورد نیاز ومورد علاقه،وضعیت اقتصادی خانواده ومتغیر مطالعه دوران بزرگسالی رابطه مثبت معنی دار وجود دارد .علاوه برآنها بین تعداد اعضای خانواده ومیزان مطالعه کودکان -نوجوانان وهمچنین میزان مطالعه ی بزرگسالان رابطه منفی مشاهده شد . با توجه به نتایج این پژوهش،خانواده ها ،وزارت آموزش وپرورش،وزارت فرهنگ وارشاد اسلامی ،رسانه های گروهی وسایر سازمان های فرهنگی کشور می توانند نقش مهمی در ترویج فرهنگ مطالعه درمیان قشروسیع کودک ونوجوان ایفا نمایند.

سرعنوان های موضوعی،ابزار تفهیم محتوای موضوعی مواد کتابخانه به مراجعه کنندگان می باشند .برای کارایی این ابزار ،هرسرعنوان،باید با رعایت سه اصل،ارایه شده باشد.این سه اصل عبارتنداز:خواننده، ویژگی ووحدت.برای اینکه فهرست نویس بتواند در ارایه هرسرعنوان موضوعی ،این سه اصل را رعایت کرده باشدفهرست سرعنوان های موضوعی به وجود آمده اند که سرعنوان های مندرج درآنها با توجه به سه اصل فوق ،تهیه شده اند .در بازیابی مواد کتابخانه از طریق موضوع ،اصل وحدت،نقش اساسی ایفا میکند .نوشته حاضر ، برخی از مواردی را که درآنها اصل وحدت به طورناخواسته نقض شده است ویا امکان نقض آنها وجود دارد نشان میدهد.راه حل هایی نیز برای حل این مشکل پیشنهاد شده است.

هدف مقاله حاضر این است که بااستفاده از روش تحلیل استناد کننده -استناد شونده به عنوان یک شاخص شباهت های موضوعی درنمایه استنادی علوم به بررسی موضوع تحقیقات انجام شده درکشورهای درحال رشد در سال های 1989-1985 بپردازد.در این بررسی توزیع موضوعات انتشارات علمی این کشورها درهفت گروه موضوعی تهیه ومورد مطالعه قرار گرفت .نتایج نشان داد که درمیان هفت رشته علمی ،موضوع پزشکی حیاتی -شیمی حیاتی، اولین موضوع درتحقیقات انجام شده توسط این کشورها بوده است.توزیع موضوعی انتشارات کشورهای درحال رشدبا توزیع موضوعی کشورهای جهان مقایسه شد.همچنین درهر یک از هفت رشته علمی ،پنج کشور اول معرفی شدند وبرخی ازعلل تمرکزانتشارات علمی کشورهای در حال رشد بر حول برحول محور پزشکی موردبحث وبررسی قرار گرفت.

هماهنگی درامر ذخیره وبازیابی اطلاعات،تدوین استانداردها ،کنترل کتابشناختی ،استفاده بهینه از تجهیزات سخت افزاری ونرم افزاری ،بستر مناسب مخابراتی وارتباطی سایر عوامل تعیین کننده به عنوان پیش شرط های اساسی درتحقیق نظام ملی اطلاع رسانی است که فقدان آن بسیاری از نابسامانی های اطلاع رسانی ،دوباره کاریها ،صرف هزینه های زیاد وتعدد سلیقه ها را دراجرای برنامه ها به دنبال دارد. برای رسیدن به اهداف کلان اطلاع رسانی علوم پزشکی ،وجود یک مرکز ملی کتابداری واطلاع رسانی به عنوان یک مرکز مادر وهماهنگ کننده دراین حوزه ضروری به نظر میرسد که دراین نوشتار،تشکیلات این مرکز وشرح وظایف هریک ازواحدهای تحت پوشش آنبه تفصیل بیان شده است .

دراین مقاله سعی شده است تابا دیدگاهی جامعه شناسانه رابطه متقابل کتابخانه- به عنوان یک سازمان اجتماعی - وجامعه- به عنوان مجموعه ای متشکل از سازمانها ونهادهای اجتماعی- مورد بحث قرارگیرد.از منظر جامعه شناختی ،کتابخانه درزمینه اطلاع رسانی وایجاد ارتباطات،کارکردهای مهمی رابرای جامعه ایفا می کند.همچنین،کتابخانه به عنوان بخشی از ساخت اجتماعی ،از محیط اجتماعی تاثیر پذیرفته وبه طور متقابل برآن تاثیر می گذارد .از این رویک ساخت اجتماعی پویاودارای تحرک،برشکل گیری کتابخانه های پویا، پرتحرک ،مطلوب وسودمند برای جامعه ،تاثیر بسزایی خواهد داشت .روی هم رفته مقاله حاضر درسه بخش ،به توضیح جامعه ونهادهای آن ،نقش کتابخانه در برآورده کردن نیازهای اجتماعی و نیز ذخیره سازی واشاعه اطلاعات ودانش می پردازد .

مرتضی قلی خان مویدالممالک ازروزنامه نگاران برجسته ی دوران مشروطیت،درطول حیات مطبوعاتی خویش سه نشریه موسوم به"صبح صادق"،"پلیس ایران"و"ارشاد" رابه طبع آورد.
دراین مقاله ضمن توجه به زندگی سیاسی ،اجتماعی وفرهنگی اوکه با فراز ونشیب ها همراه بود،اخبار کتاب ،کتابخانه،حق تالیف ،سانسور،وآگهی عنوان کتاب درروزنامه ی"ارشاد"مورد بررسی قرار می گیرد .

هدف پژوهش حاضر، یافتن میزان همپوشانی نشریات ادواری لاتین حوزه کشاورزی در کتابخانه های تخصصی ودانشگاهی استان تهران ‹سال 1996 میلادی ›است. دراین پژوهش ،نشریات لاتین سال 1996 حوزه ی کشاورزی کتابخانه های تخصصی ودانشگاهی استان تهران شامل 773 عنوان نشریه موجود در 15 کتابخانه ،مورد بررسی قرار گرفته است .برای تعیین موضوع وقیمت نشریات ،از بانک اطلاعاتی اولریخ پلاس 1996 استفاده شده است.

ضرب المثل ها ،ارزنده ترین میراث فرهنگی هرملتی است که درآنها ادبیات ،زبان ،افکار،احساسات،عقاید ،ارزشهای اجتماعی واخلاقی آن ملت منعکس میشود .ضرب المثل ها علاوه برثبت وقایع تاریخی ،حکایات وافسانه ها،ضبط لغات واصطلاحات زبان وحفظ معانی اصلی آنها رابرعهده دارند.ازاین روپژوهشگران مسلمان در طول تاریخ سخت به تدوین مجموعه های امثال همت گماشتندوگنجینه ها وفرهنگهای بی مانندی از خود به یادگار نهادندکه متاسفانه برخی از آنها ازمیان رفته ویا درگذر زمان به بوته فراموشی سپرده شده است.نظربه این که تاکنون کسی فهرست جامعی از مثلنامه ها تدارک ندیده بود ،نگارنده به جستجوی این گنجینه های بی نظیر پرداخته و مجموعه ای بالغ بر200 اثرفراهم آورده است.به رغم آنکه تلاش فراوانی برای تکمیل آن صورت گرفته ،اما هنوز نمی توان ادعا کردکه به راستی به حد کمال رسیده است. زیرادستیابی به تمامی آثاری که تاکنون در زمینه ضرب المثل ها تدوین شده بسی مشکل است وچه بسا درآینده ازلابلای کتاب های منتشر شده ، مثلنامه هایی نا شناخته سربرکشند.درهرحال نگارنده امیدوار است آنچه دراین مقاله ارایه شده برای دانش پژوهان سودمند باشد.