فهرست مطالب

نشریه بوم شناسی گیاهان زراعی
سال هفدهم شماره 1 (پیاپی 59، بهار 1400)

  • تاریخ انتشار: 1402/02/24
  • تعداد عناوین: 6
|
  • بهنام حسینی نسب، فرهاد مهاجری*، محمدرحیم اوجی، مهدی مدندوست صفحات 1-12

    به منظور بررسی برهم کنش نوع، مقدار و تقسیط کودهای نیتروژنه با تراکم کشت بر ویژگی های مورفوفیزیولوژیکی، عملکرد و اجزای عملکرد کلزا، آزمایشی در سال زراعی 1398-1397 در منطقه ی ششده شهرستان فسا اجرا شد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا گردید. نتایج نشان دادند که اثر کود بر تعداد خورجین در شاخه ی فرعی و بوته در سطح 5 درصد معنی دار بوده و اثر تراکم کاشت بر وزن هزار دانه در سطح 5 درصد و بر عملکرد زیستی، عملکرد دانه و عملکرد روغن در سطح یک درصد، معنی دار شده است. استفاده از کود سولفات آمونیوم (زیر توصیه ی کودی) در مراحل ساقه دهی و غنچه دهی، بیشترین تعداد خورجین در شاخه ی فرعی (6/48 عدد در هر شاخه ی فرعی) و تعداد خورجین در هر بوته (5/73 عدد در بوته) را داشت. بیشترین عملکرد زیستی و عملکرد دانه (به ترتیب 12840 و 4258 کیلوگرم در هکتار)، در تراکم کاشت 50 بوته در متر مربع به دست آمد. تراکم 50 و 70 بوته در متر مربع از نظر عملکرد دانه، تفاوت معنی داری با هم داشتند. بر اساس نتایج این پژوهش، تراکم 50 بوته در متر مربع و نیز استفاده از کود سولفات آمونیوم در مراحل ساقه دهی و غنچه دهی، بیشترین عملکرد کلزا را به همراه داشته است.

    کلیدواژگان: سولفات آمونیوم، اوره، تراکم کاشت، عملکرد دانه، کلزا
  • حمزه عباسی پور بحرانی، حبیب الله قزوینی*، بهرام امیری، فرود بذرافشان، حمیدرضا نیکخواه صفحات 15-27

    به منظور بررسی تاثیر تنش شوری بر برخی صفات گیاه جو، 13 لاین مختلف در شرایط گلدانی و آبکشت (هیدروپونیک) به صورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار، مورد آزمایش قرار گرفتند. فاکتور نخست شامل لاین های مختلف گیاه جو در 13 سطح و فاکتور دوم شامل تنش شوری در سه سطح (1500، 8000 و 12000 میکروموس بر سانتی متر) بود. این لاین ها به صورت آبکشت در دو سطح شوری (صفر (شاهد) و 12 دسی زیمنس بر متر نمک کلریدسدیم) مورد سنجش قرار گرفتند. در شرایط گلدانی، افزایش شوری باعث کاهش معنی دار تمام صفات گردید به طوریکه بیشترین عملکرد دانه و عملکرد زیستی در شوری 1500 میکروموس بر سانتی متر و کمترین آن در شوری 12000 میکروموس بر سانتی متر، حاصل شد. ژنوتیپ های MBS-91-8 و STW-81-2 از نظر صفات اندازه گیری شده از جمله عملکرد دانه و عملکرد زیستی، شرایط بهتری داشتند. در شرایط آبکشت، لاین های STW-81-2 و MBS-91-8 از نظر حجم ریشه، طول ریشه و وزن خشک ریشه، حساسیت بیشتری به تنش شوری داشته و لاین های STW-81-4، STW-81-10 و STW-82-153 حساسیت کمتری نسبت به شوری نشان دادند. بنابراین می توان در برنامه های به نژادی، حساسیت و تحمل این ژنوتیپ ها را در نظر گرفت

    کلیدواژگان: آبکشت، تحمل، جو، شوری، عملکرد زیستی
  • سعید دوازده امامی*، فروغ مرتضایی نژاد، مریم پرورش، مرضیه الله دادی صفحات 29-47

    بنفشه معطر با نام علمیL.  Viola odorata گیاهی چند ساله متعلق به خانواده  Violaceae است که نه تنها به عنوان گیاه دارویی و زینتی شناخته شده است بلکه به صورت گسترده در صنایع آرایشی کاربرد دارد. به منظور بررسی تاثیر غلظت های مختلف اسید جیبرلیک بر خصوصیات کمی و کیفی گل این گیاه، آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان (اصفهان) اجرا شد. تیمارها شامل سطوح مختلف اسید جیبرلیک با سه غلظت صفر (شاهد)، 200 و 400 میلی گرم در لیتر بودند. نتایج نشان داد که کاربرد اسید جیبرلیک با غلظت 400 میلی گرم در لیتر در مقایسه با شاهد، باعث افزایش معنی دار تعداد گل، قطر گل، طول دوره گلدهی، محتوای آنتوسیانین، محتوای فلاونویید، غلظت کلروفیل و جذب اشعه ماوراء بنفش در گل ها شد، در صورتی که تیمار 200 میلی گرم در لیتر اسید جیبرلیک، از نظر میزان آنتوسیانین، کلروفیل b و کاروتنویید در مقایسه با شاهد، تفاوت معنی داری نداشت. قطر گل، تعداد گل، طول دوره گلدهی و محتوای آنتوسیانین گل ها در دو غلظت هورمون (200 و 400 میلی گرم در لیتر) نتایج مشابهی را نشان دادند. با توجه به کاربرد دارویی گل بنفشه معطر، استفاده از تیمارهای هورمونی جهت افزایش تعداد گل و نیز متابولیت های ثانویه این گیاه، توصیه می شود

    کلیدواژگان: اسید جیبرلیک، آنتوسیانین، بنفشه معطر، گل، متابولیت های ثانویه
  • سیاوش صلحی اندراب، ورهرام رشیدی*، حسین شهبازی، فرهاد فرح وش، علیرضا احمدزاده صفحات 49-62

    به منظور تعیین وراثت پذیری برخی صفات فیزیولوژیکی تحت تنش شوری در ارقام جو، یک تلاقی دی آلل 7×7 یکطرفه در سال 1396- 1395 در دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردبیل، انجام شد. بذور F1 حاصل به همراه والدین در یک آزمایش گلدانی در گلخانه و در شرایط بدون تنش (شاهد) و تنش شوری 8 و 12 دسی زیمنس بر متر، کاشته شدند. بعد از اعمال تنش شوری، صفاتی نظیر شاخص کلروفیل برگ، پارامترهای فلورسانس کلروفیل و هدایت روزنه ای، اندازه گیری شدند. وراثت پذیری خصوصی صفات از 16/0 تا 54/0 متغیر بود، در حالیکه وراثت پذیری عمومی صفات، بالا بوده و از 70/0 تا 87/0 متغیر بود. درجه متوسط غالبیت در تمام موارد بزرگتر از یک بود که حاکی از کنترل صفات توسط اثرات فوق غالبیت است. ضریب همبستگی بین میانگین والدین و جهت غالبیت نشان داد در صفت هدایت روزنه ای، آلل های غالب باعث افزایش مقدار صفات مذکور می شوند. در حالیکه در بقیه صفات، چنین رابطه ای مشاهده نگردید. بر اساس اثرات قابلیت ترکیب عمومی (GCA) می توان نتیجه گرفت که والدین افضل، ریحان و صحرا، آلل های مطلوبی برای هدایت روزنه ای دارند. ارقام افضل، نصرت، و یوسف، آلل های مطلوبی برای محتوی کلروفیل داشتند و ارقام افضل، نصرت، والفجر و کویر، آالل های مناسبی برای فلورسانس کلروفیل دارا بودند. با توجه به اینکه هدایت روزنه ای در بین صفات، بیشترین وراثت پذیری خصوصی را داشته و با توجه به سرعت بالای غربالگری توسط دستگاه های هدایت سنج و توان عملیاتی بالا، می توان از این صفت در گزینش تحمل به شوری در نسل های اولیه اصلاحی جو استفاده کرد

    کلیدواژگان: تنش شوری، جو، دی آلل، صفات فیزیولوژیکی، وراثت پذیری
  • مریم عابدی، اصلان اگدرنژاد*، نیاز علی ابراهیمی پاک صفحات 63-77

    با توجه به اینکه تاریخ کاشت، اثر زیادی بر عملکرد و رشد گیاه گندم در استان خوزستان دارد، در این پژوهش از مدل واسنجی شده AquaCrop برای تعیین اثر زمان کاشت در سه پایلوت مختلف در شبکه آبیاری کوثر استفاده شد. با توجه به اینکه گندم در این شبکه در آبان ماه کاشته می شود، سه زمان در سه دهه اول، دوم و سوم آبان برای شبیه سازی انتخاب شد. نتایج نشان داد که دقت این مدل برای شبیه سازی دو پارامتر عملکرد (6/0=EF و 99/0=d) و کارآیی مصرف آب (08/0=EF و 99/0=d) قابل قبول بود. نتایج شبیه سازی عملکرد گندم برای دهه های اول، دوم و سوم آبان به ترتیب برابر با 5/3، 6/3 و 7/3 تن در هکتار بود. متوسط عملکرد در پایلوت های 1، 2 و 3 نیز به ترتیب برابر با 9/3، 6/3 و 2/3 تن در هکتار به دست آمد. مقدار کارآیی مصرف آب برای دهه های اول، دوم و سوم آبان به ترتیب برابر با 06/1، 05/1 و 05/1 کیلوگرم در مترمکعب بود. متوسط کارآیی مصرف آب برای پایلوت های 1، 2 و 3 نیز به ترتیب برابر با 94/0، 07/1 و 15/1 کیلوگرم در مترمکعب تعیین شد. بنابراین اگر هدف از تغییر تاریخ کاشت، افزایش عملکرد باشد، بهتر است کشت گندم به دهه سوم آبان منتقل شود. اگر نیاز است کارایی مصرف آب افزایش یابد، می بایست برنامه ریزی آبیاری به درستی انجام شود و مقادیر آب آبیاری در زمان های بارش، کاهش یابد.

    کلیدواژگان: برنامه ریزی آبیاری، دشت کوثر، زمان کاشت، مدل آب، محور، مدل سازی گیاهی
  • سمیه شیرازی، کوروس خوشبخت، هادی ویسی صفحات 75-96

    مزارع خانوادگی با حفاظت از غنای گونه ای، محلی مناسب برای حفاظت از تنوع زیستی کشاورزی در جهت استفاده ی پایدار از منابع طبیعی به جهت حفظ محیط زیست هستند. مطالعه ی تنوع زیستی گونه های مزارع خانوادگی با این هدف که تا چه حد تحت تاثیر عوامل فردی، اجتماعی- اقتصادی کشاورزان و نیز خانواده هایشان قرار می گیرند، انجام شد. در این مطالعه از 84 مزرعه خانوادگی در 10 روستا، اطلاعات مربوط به مزارع در قالب پرسشنامه، به صورت مصاحبه و مشاهده ی مستقیم مزارع، جمع آوری شد. بر اساس نتایج، عوامل اجتماعی- اقتصادی و خصوصیات مزرعه، می توانند به عنوان عوامل تاثیرگذار بر شاخص های تنوع زیستی مزارع، عمل کنند. عوامل سن، تجربه بیشتر مزرعه داری، مشارکت زنان، تعداد اعضاء خانوار، میزان ساعات کار در مزرعه، آگاهی از اهداف کشت گونه ها و مساحت خانه و مزرعه، دارای تاثیرات مستقیم و مثبت و عواملی مانند سواد سرپرست خانوار و فاصله ی زیاد با مرکز فروش، دارای تاثیرات منفی و معکوس بر تنوع زیستی بوده است. تشویق کشاورزان برای کاشت گونه های بیشتر در مزارع، بهره برداری مناسب از گونه های موجود در طبیعت جهت جلوگیری ازآسیب به محیط زیست، آموزش به کشاورزان جهت انجام تناوب زراعی و کشت مخلوط برای کنترل آفات و بهبود باروری خاک در جهت حفظ و گسترش تنوع زیستی، توصیه می شود.

    کلیدواژگان: باغ کشت، تنوع زراعی، حفظ محیط زیست، کشاورزی پایدار، گونه های بومی
|
  • Behnam Hosseininasab, Farhad Mohajeri *, MohammadRahim Owji, Mehdi Madandoust Pages 1-12

    In order to investigate the interaction of type, amount and split application of nitrogen fertilizers with plant density on morphophysiological characteristics, yield and yield components of Canola, an experiment was conducted in the Sheshdeh of Fasa in 2018-2019. Experiment was carried out as a factorial experiment based on randomized complete block design with three replications. The results showed that the effect of fertilizer on number of silique per sub-branch and per plant was significant at 5% level and the effect of plant density on 1000 seed weight, biological yield, seed yield and oil yield was significant. Ammonium sulfate (following fertilizer recommendation) had the highest number of silique per sub-branch (48.6 per sub-branch) and silique per plant (73.5 per plant) in the shoot and bud stages. The highest biological and grain yield (12840 and 4258 kg/ha, respectively) were obtained at plant density of 50 plants /m2. Densities of 50 and 70 were significantly different in grain yield. Based on results, the density of 50 plants/m2 and the use of ammonium sulfate in the shoot and bud stages had the highest yield of Canola

  • Hamzeh Abbasipour Bahrani, Habibollah Ghazvini *, Bahram Amiri, Foroud Bazrafshan, Hamidreza Nikkhah Pages 15-27

    In order to investigate the effect of salinity stress on some barley traits, 13 different barley lines were evaluated in an experiment factorially combined with completely randomized design (CRD) with three replications. The first factor was 13 lines of barley and the second factor was salinity at three levels (1500, 8000 and 12000 µmos/cm). These genotypes were also evaluated hydroponically at two salinity levels (control and 12 dS/m NaCl). In the pot condition, increasing salinity decreased all studied traits significantly. The highest grain and biological yield were obtained at 1500 µmos/cm and the lowest grain and biological yield at 12000 µmos/cm. The MBS-91-8 and STW-81-2 genotypes were better than other genotypes for the studied traits including grain yield and biological yield. The results of hydroponics experiment showed that the lines of STW-81-2 and MBS-91-8 in terms of root volume, root length and root dry weight was more susceptible to salinity, and lines STW-81-4, STW-81-10 and STW-82-153 were less sensitive to salinity. Therefore, sensitivity and tolerance of these genotypes can be considered in breeding programs

  • Saeid Davazdahemami *, Forough Mortazaeinezhad, Maryam Parvaresh, Marziyeh Allahdadi Pages 29-47

    Sweet violet (Viola odorata L.) is a perennial plant belonging to the Violaceae family that is not only known as a medicinal and ornamental plant but also widely used in the cosmetics industry. In order to investigate the effect of different concentrations of gibberellic acid (GA3) on the quantitative and qualitative properties of sweet violet flowers, an experiment was conducted in a randomized complete block design (CRD) with three replications at Islamic Azad University of Khorasgan (Isfahan). Treatments were different levels of gibberellic acid (GA3) with three concentrations of 0 (control), 200 and 400 mg/L. Results showed that the application of  gibberellic acid at 400 ppm significantly increased flower number, flower diameter, flowering duration, anthocyanin content, flavonoids, chlorophyll and UV absorptions compared to control treatment. There was no significant difference in terms of anthocyanin, chlorophyll b and carotenoids between the treatment of 200 ppm  gibberellic acid  and control. Flower diameter, flower number, flowering duration and anthocyanin content of flowers at two concentrations of hormone (200 and 400 ppm) showed similar results. Regarding the medicinal use of sweet violet flowers, it is recommended to use hormonal treatments to increase the number of flowers and secondary metabolites of this plant.

    Keywords: anthocyanin, flower, gibberellic acid, secondary metabolites, sweet violet
  • Siavash Solhi Andarab, Varahram Rashidi *, Hossein Shahbazi, Farhad Farahvash, Alireza Ahmadzadeh Pages 49-62

    In order to determine the heritability and genetic parameters of physiological traits related to salinity stress in barley (Hordeum vulgare L.), a 7×7 half diallel cross was conducted at Islamic Azad University, Ardabil, during 2016-2017. The F1 seeds along with their parents were grown in greenhouse under non-stress, 8 and 12 dS/m salinity stress levels. After exposure of plants to salinity, leaf chlorophyll content, chlorophyll fluorescence and stomatal conductance were measured. Narrow sense heritability of chlorophyll content ranged from 0.29 to 0.40. These values for chlorophyll fluorescence ranged from 0.16 to 0.24 and for stomatal conductance ranged from 0.26 to 0.54. Broad sense heritability of traits was high and ranged from 0.70 to 0.87. The degree of average dominance was higher than one in all of traits, indicating the presence of over dominance in control of the traits. Dominant alleles were favorable, in stomatal conductance however such relation was not observed in leaf chlorophyll content and chlorophyll fluorescence

    Keywords: barley, diallel, heritability, Physiological traits, salinity stress
  • Maryam Abedi, Aslan Eigder Nejad *, Niaz Ali Ebrahimipak Pages 63-77

    Since cultivation time have important role on wheat yield in Khuzestan province, calibrated AquaCrop was used in this study to determine the effect of cultivation time in three pilots in Kosar irrigation network. Considering that wheat is cultivated on November, three dates in each decade were chosen for simulation. The results showed that AquaCrop had good accuracy for simulation of wheat yield and water use efficiency. EF and d values for yield (0.6 and 0.99) and water use efficiency (0.08 and 0.99) revealed that this model had acceptable efficiency. Results showed that wheat yield for first, second and third decade were 3.5, 3.6 and 3.7 ton.ha-1, respectively. Average yield in pilot 1, 2 and 3 were 3.9, 3.6 and 3.2 ton.ha-1, respectively. Water use efficiency for first, second and third decade were 1.06, 1.05 and 1.05 kg.m-3, respectively. Average water use efficiency for pilot 1, 2 and 3 were 0.94, 1.07 and 1.15 kg.m-3, respectively. If it is necessary to increase yield, it is necessary to cultivate wheat in third decade of November. Beside this, it is recommended to manage irrigation use and decrease irrigation applied when it is raining. This leads us to increase water use efficiency.

    Keywords: crop modeling, cultivation time, irrigation management, Kosar plain, water, driven model
  • Somayeh Shirazi, Korous Khoshbakht, Hadi Veisi Pages 75-96

    Family farms with conservation of local species richness, are suitable for conservation of agricultural biodiversity for sustainable use of natural resources to protect the environment. The study of biodiversity of family farm species was conducted with the aim of how much they are affected by individual, socio-economic factors of farmers and their families. In this study, information about farms from 84 family farms in 10 villages was collected in the form of a questionnaire through interviews and direct observation of farms. Based on the results of socio-economic factors and farm characteristics can act as influential factors on biodiversity indicators of farms. Factors such as age, more farm experience, female participation, number of household members, number of working hours on the farm, knowledge of species cultivation goals and area of home and farm have a direct and positive effect and factors such as head of household literacy and distance from sales center have a negative effect on diversity. Encouraging farmers to plant more species on farms, proper use of species in nature to prevent damage to the environment, training farmers to do crop rotation and intercropping to control pests and improve soil fertility in maintaining and expanding biodiversity is recommended.

    Keywords: Crop diversity, Environmental protection, Homegarden, Native species, Sustainable agriculture