ماهنامه موج عصر
پیاپی 48 (آذر 1401)

در این نوشتار، ابتدا تاریخچه ارث زن در میان اقوام و ملل پیش از اسلام و در ادیان آسمانی غیر از اسلام، بررسی می‏شود. سپس به چگونگی ارث زن در اسلام اشاره می‏شود و ضمن پاسخ به اشکالهای مطرح شده، فلسفه تفاوت ارث زن و مرد، بیان می‏گردد و بر این نکته تاکید می‏شود که قانون ارث در فقه، بر اساس عدالت اقتصادی، اجتماعی و روانی و طبق اصل تقسیم مال بر پایه حاجت، وضع شده است. از زمانی که بشر، مفهوم مالکیت را درک کرد و زندگی جمعی پا گرفت، هرکس از جهان رخت برمی‏بست، اموال و دارایی‏اش به تصاحب دیگران درمی‏آمد. قبل از اسلام در میان اقوام و ملل متمدن و غیر متمدن جهان، این مصادره تابع زور مداری بود؛ به گونه‏ای که هرکس نیرومندتر بود، اموال شخص متوفی را به تصاحب درمی‏آورد و افراد ضعیف و ناتوان و از جمله زنان و کودکان را محروم می‏ساخت. از جمله اشکالاتی که طرفداران برابری همه جانبه حقوق زنان با مردان مطرح می‏کنند، موضوع ارث زن در اسلام است؛ اینان می‏گویند: چرا اسلام ارث زن را که ناتوان‏تر از مرد است، نصف مرد قرار داده است؟ آیا این ظلم به زن نیست؟نگارنده در این نوشتار مختصر، بر آن است که با کنکاش در منابع حقوق اسلام، فلسفه این حکم اسلامی را تبیین کند.

بی تردید موسیقی متعالی، در زندگی بشر نقش انکار ناپذیر و بی بدیلی دارد. امروزه پزشکان و روانپزشکان نقش مثبت موسیقی متعالی را بر سلامت جسم و روان بیماران امری مسلم و محقق می دانند. در ادوار مختلف تاریخی، موسیقی همانند بسیاری از دستاوردهای انسان نقش تخریبی داشته و دارد و به همین دلیل است که شریعت مبین اسلام در برابر آن واکنش اعتراضی داشته است. آنچه در فرهنگ اسلامی که از قرآن مجید و احادیث اهل بیت گرفته شده، آمده است، کلمه غناء است و اما موسیقی کلمه لاتینی است و از کلمه «موزیک» گرفته شده است و بیشتر با مساله آلات لهو ارتباط دارد. مشهور فقهاء غناء را به «مد الصوت المشتمل علی الترجیع المطرب» تعبیر کرده اند. فقهاء درباره غناء دو گونه موضع گیری کرده اند: مشهور فقهاء معتقدند غناء مطلقا حرام است و عده ای دیگر معتقدند که غناء حلال است. فقهای دسته اول به آیات قرآن، احادیث و اجماع فقهاء استناد می کنند. اما عده ای دیگر از فقهاء با استناد به روایاتی که در باب صوت نیکو در قرایت قرآن و مراثی و جواز غناء در اعیاد و ایام فرح نقل شده است، قایل به حلیت غناء هستند. به نظر ما، با بررسی ادله وارد در تحریم غناء در خواهیم یافت که این ادله به اشکال لهوی و باطل غناء انصراف می یابد و مصداق قطعی آنها «قول زور» و «حدیث لهو» است که در آن زمان متعارف بوده است. اظهر در غناء رجوع به عرف است. یعنی آنچه را در متعارف «خوانندگی» می گویند حرام است و در صورتی که مشکوک باشد، اظهر حلیت است و احوط اجتناب. لذا باید توجه داشت که پاسخ به اینکه چه چیز غناست و کدام چیز غناء نیست از وظایف فقیه نیست؛ زیرا فقیه به عنوان متخصص در احکام سخن می گوید نه متخصص در موضوعات. در این پژوهش سعی نویسندگان بر آن است که در زمینه مبانی فقهی موسیقی و ابهامات حاصله پاسخی تحقیقی، مستدل و مبتنی بر قرآن، روایات و اجتهاد پویا داده شود.

سازمان ها با افزایش پیچیدگی و سرعت تغییر بسیاری مواجه اند که برای خروج از این چالش ها نیازمند توجه بیشتر توانمندیها و سرمایه های درونی است. سکوت سازمانی پدیده ای است که می تواند سلامت سازمان در رسیدن به توسعه را به خطر اندازد. این مساله در مورد سازمان های فرهنگی، بواسطه نوع کار بغرنج تر به نظر می رسد. سازمان های فرهنگی تا حد زیادی مولد فرهنگ این جامعه اند و بنابراین باید متناسب با جامعه هدایت شود. رهبری این گونه سازمان ها نقش ویژه ای در جهت دهی به فرهنگ جامعه دارد. به نظر می رسد رفتار شهروندی سازمانی به اینگونه سازمان ها به سکوت در آنها مرتبط باشد. این مقاله با توصیف سکوت سازمانی،رفتار شهروندی و سکوت در سازمان های فرهنگی به مطالعه روابط این مولفه ها پرداخته و دلایل و پیامدهای آن را برای سازمان های فرهنگی روشن و شفاف ساخته است.