نشریه پیشرفت های نوین در روانشناسی، علوم تربیتی و آموزش و پرورش
پیاپی 62 (امرداد 1402)

پژوهش حاضر با هدف مقایسه کارکردهای اجرایی کودکان با اختلال یادگیری فارسی، اختلال کم توجهی-بیش فعالی و کودکان عادی انجام شد. روش پژوهش از نظر هدف کاربردی و از حیث گردآوری داده ها علی- مقایسه ای بود. جامعه آماری پژوهش شامل تمامی دانش آموزان 9 تا 13 سال در شهر تهران بود. برای تعیین حجم نمونه ابتدا 60 دانش آموز از میان جامعه آماری به صورت در دسترس انتخاب گردید و سپس از بین آنها 20 نفر از دانش آموزان مبتلا به اختلال یادگیری فارسی و 20 نفر از دانش آموزان مبتلا به اختلال کم توجهی-بیش فعالی (با دامنه سنی 8 تا 12 سال) که در متغیرهای جمعیت شناختی همتا و کنترل شده بودند در مطالعه شرکت کردند. ابزارهای پژوهش شامل مقیاس فراخنای وکسلر (1991)، مقیاس رنگ- واژه ای استروپ (1935) و مقیاس ویسکانسین بود. آزمون های آماری استفاده شده آزمون تحلیل واریانس چندمتغیری و آزمون توکی بود. یافته ها نشان داد که بین دو گروه مورد مطالعه از نظر کارکردهای اجرایی تفاوت معناداری وجود دارد (05/0>p). به طوری که کودکان با اختلال یادگیری فارسی نسبت به کودکان با اختلال کم توجهی-بیش فعالی در کارکردهای اجرایی ضیف تر بوده و در مولفه حافظه کاری و بازداری تفاوت معناداری داشتند ولی در مولفه تغییرپذیری تفاوت معنی داری یافت نشد.

پژوهش حاضر باهدف بررسی روابط دختر و پسر از دیدگاه مدیران، معلمان و دانش آموزان دوره ابتدایی شهر بوکان انجام شد. نوع این پژوهش، کیفی و روش آن، پدیدار شناسی است. جامعه این پژوهش شامل کلیه معلمان، دانش آموزان و مدیران دوره ابتدایی شهر بوکان است. حجم نمونه بر اساس منطق اشباع نظری تعیین شد و افراد نمونه بر اساس روش نمونه گیری هدفمند متوالی انتخاب شدند که در مجموع 11 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار گردآوری اطلاعات، مصاحبه نیمه ساختاریافته است. در این مطالعه، به منظور برآورد میزان روایی چک لیست مصاحبه از معیار اعتبارپذیری (واقعی بودن توصیف ها و یافته های پژوهش) با بکارگیری رویه های ویژه کدگذاری و تحلیل برای ارزیابی روایی استفاده شد. همچنین برای ارزیابی پایایی از راهکارهای هدایت دقیق جریان مصاحبه برای گردآوری داده ها، ایجاد فرآیندهای ساختارمند برای اجرا و تفسیر مصاحبه های همگرا، وجود حداقل دو نفر برای انجام مصاحبه به صورت جداگانه بهره گرفته شد. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات این پژوهش از روش تحلیل تفسیری استفاده شد که حاوی سه کدگذاری باز، محوری و انتخابی است. یافته ها نشان داد که عوامل فردی، خانوادگی و اجتماعی بر شکل گیری رابطه دوستی پیش از ازدواج موثر است و عوامل جمعیت شناختی در شکل گیری به اندازه سایر عوامل موثر نیست.

آموزش و پرورش به عنوان اساسی ترین نهاد تربیتی کشور پایه گذار شخصیت دینی، علمی، فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی نسل آینده است. امروزه، مهمترین دغدغه نظام آموزش و پرورش یک کشور، ایجاد بستری مناسب جهت رشد و تعالی سرمایه های فکری در جامعه اطلاعاتی و دانایی محور می باشد. از این رو، نظام آموزشی را زمانی میتوان کارآمد و موفق دانست که عملکرد تحصیلی و متعاقب آن موفقیت در زندگی وشغل آینده دانش آموزان آن در دوره های مختلف دارای بیشترین و بالاترین رقم باشد. با توجه به اینکه تصمیم گیری درباره انتخاب شغل و حرفه آینده، یکی از مهمترین و سرنوشت سازترین موضوعات در زندگی هر دانش آموز به حساب می آید، لذا پژوهش حاضر با هدف بررسی تیپ های شخصیتی و آینده شغلی دانش آموزان بر اساس نظریه جان هالند و به روش توصیفی – تحلیلی انجام گرفته است. یافته های پژوهش حاکی از آن است که شخصیت هر دانش آموز می تواند نقش مهمی در انتخاب شغل آینده و به طورکلی در زندگی حرفه ای او داشته باشد. براساس این نظریه، دانش آموزان را می توان از نظر شخصیتی در یکی از شش تیپ واقع گرا، جستجوگر، هنری، اجتماعی، متهور و قراردادی طبقه بندی کرد.

هدف از انجام این پژوهش بررسی تاثیر استفاده از فناوری های ارتباطی بر سواد رسانه ای در هنرستان های ناحیه یک شهر اصفهان بود. مطالعه حاضر از لحاظ دسته بندی پژوهش های توصیفی، از نوع پیمایشی به شمار می آید. جامعه آماری این پژوهش نیز شامل هنرآموزان و دبیران هنرستان های ناحیه 1 شهر اصفهان است، که تعداد کل آنان 256 نفر است. وضعیت این هنرستانها قبل و بعد از به کارگیری فاوا از دیدگاه دانش آموزان و معلمان بررسی شده است. با استفاده از روش نمونه گیری طبقه بندی شده و براساس فرمول کوکران و سپس اعمال فرمول تصحیح، 91 نفر به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند درنهایت، با استفاده از جدول اعداد تصادفی، نمونه آماری، انتخاب و پرسشنامه در میان آنان توزیع شده است. داده های مورد نیاز پژوهش به دو روش مطالعات کتابخانه ای و تحقیقات میدانی گردآوری شدند. . نتایج نشان داد شدت اثر استفاده از فناوری های ارتباطی بر سواد رسانه ای 581/0 محاسبه شده است و آماره احتمال آزمون نیز 086/8 به دست آمده است که بزرگ تر از مقدار بحرانی t در سطح خطای 5% یعنی 96/1 بوده و نشان می دهد تاثیر مشاهده شده معنادار است. مقدار معناداری نیز برابر 000/0 محاسبه شده است که از سطح خطای 05/0 کوچکتر بوده و نشان از معناداری است. بنابراین با اطمینان 95% استفاده از فناوری های ارتباطی بر سواد رسانه ای در هنرستان های ناحیه یک شهر اصفهان تاثیر معناداری دارد.

یکی از نیازهای ضروری انسان در زندگی نشاط و شادابی است. انسانی که نشاط و شادابی نداشته باشد در پیش برد امور زندگی خویش دچار مشکل می شود. نشاط حقیقی نشاطی است که پایدار باشد و در راستای کمال حقیقی انسان باشد اما نشاط کاذب نشاطی است که زودگذر باشد و در بسیاری از موارد به جسم و روح انسان آسیب می رساند. فضیلت اخلاقی صبر نقش بسیار برجسته ای در تحصیل نشاط حقیقی دارد. این پژوهش با جمع آوری منابع به روش کتابخانه ای و با پردازش اطلاعات به روش توصیفی تحلیلی می باشد و درصدد است تا نقش صبر در نشاط حقیقی را بررسی نماید.

افراد مشهور، ورزشکاران و حتی سیاستمداران اغلب به عنوان الگو برای اکثر دانش آموزان تاثیرپذیر شناخته می شوند. اما واقعیت این است که بیرون از خانه خود، یکی از بهترین الگوها در زندگی یک دانش آموز ایستادن در مقابل کلاس درس است. معلمان افرادی هستند که باید به آنها نگاه کرد و از آنها الگوبرداری کرد. این مقاله تلاش می کند تا برخی از ویژگی ها و مهارت های ضروری را کشف کند که به معلمان و دانش آموزانی که آموزش می دهند کمک می کند تا به پتانسیل های کامل خود دست یابند، و همچنین برخی ویژگی های کلیدی که به معلمان و اثربخشی آموزش کمک می کنند. این مقاله همچنین تلاش می کند تا ویژگی های مدل 3H (سر، قلب و دست ها) را در رویکرد آموزشی موثر برجسته کند و این نظریه را ارایه می کند که ویژگی های 3H در ترکیب با طبقه بندی بلوم، معلمان موثر قرن 21 را تولید خواهد کرد. از این رو، این مقاله سعی در ایجاد آگاهی و کمک به تحول معلمان به سوی تفکر و بینش دارد. معلمان مطمین و شایسته از این گذشته، معلمان موثر دانش آموزان با استعداد خود را تشویق می کنند تا با تمام پتانسیل های خود عمل کنند. معلمان موثر قرن 21 در بهترین موقعیت برای شکل دادن و تجهیز دانش آموزان به مهارت های مورد نظر قرن 21 هستند.

انگیزه به فرآیندهایی مانند نیاز، شناخت، هیجان، و رویدادهای بیرونی گفته میشود که به رفتار، نیرو و جهت میدهند و رفتار را در جهت یک هدف فعال میسازند. محققان به طور کلی انگیزه را به دو دسته درونی و بیرونی تقسیم می کنند. انگیزه درونی، میل و اشتیاق برای انجام کاری است که حتی بدون وجود پاداش بیرونی، برای شخص، بسیار ارزشمند یا لذت بخش است. اما انگیزه بیرونی تمایل به انجام کاری است که نتیجه یا پاداش خاصی را برای شخص به ارمغان می آورد .انگیزه یادگیری در دانش آموزان، به معنای تمایل درونی آن ها برای مشارکت طولانی مدت و با کیفیت، در فرآیند یادگیری، و متعهد ماندن به این فرآیند است. این تمایل می تواند ناشی از انگیزه های درونی یا منابع بیرونی باشد. پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر انگیزه در یادگیری و راهکارهای ایجاد آن در دانش آموزان و به روش توصیفی – تحلیلی انجام شده است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که انگیزه یکی از مهم ترین عناصر یادگیری و آموزش اثربخش است که باعث آماده ساختن دانش آموز برای یادگیری، فعال نگه داشتن او در طول یادگیری و افزایش توجه و دقت وی برای تمرکز بیشتر می شود.

خواندن به عنوان یکی از عمده ترین روش های کسب معلومات و دانش، بنیادی ترین حوزه یادگیری است و چنانچه مشکلات خواندن در دانش آموزان درمان نشود، به فراگیری دانش در دانش آموزان مبتلا به این اختلال لطمه وارد می شود. یکی از شایعترین انواع اختلالهای یادگیری، اختلال خواندن (نارساخوانی) است که با نقص در توانایی برای شناخت واژه ها، خواندن کند و نادرست و درک ضعیف در غیاب هوش پایین یا نقص ذهنی قابل ملاحظه مشخص می شود. پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه مشکلات خواندن با انگیزه پیشرفت و عزت نفس در دانش آموزان مقطع ابتدایی و به روش توصیفی و از نوع تحلیل محتوا انجام شده است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که مشکلات خواندن در دانش آموزان بیش از سایر مشکلات اختصاصی یادگیری در حوزه های گوناگون باعث کاهش انگیزه و عزت نفس آنان برای ادامه تحصیل و پیشرفت می شود.

تفکر مهارتی است عملی که از طریق آن هوش بر تجربه تاثیر می گذارد. هوش یک توانش است و فکر کردن یک مهارت . امروزه در نظامهای تعلیم و تربیت توجه زیادی به پرورش مهارت های تفکر می شود و دانش آموزان آموزش می بینند که چگونه با استفاده از فکر خود زندگی کنند. خلاقیت نیز به عنوان یکی از اصول یادگیری، به کارگیری توانایی های ذهنی برای ایجاد یا تبلور یک فکر یا مفهوم جدید است که برخی نیز آن را به ترکیب ایده ها یا ایجاد پیوستگی بین ایده ها تعبیر نموده اند. پژوهش حاضر با هدف بررسی راهکارهایی جهت فکر کردن ایده و خلاقیت به جای حفظ کردن در آموزش و پرورش و به روش توصیفی و از نوع تحلیل محتوا انجام شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد در راستای تربیت صحیح و کارآمد دانش آموزان، می بایست دانش اموزان افرادی متفکر، خلاق، منتقد و دارای بینش علمی پرورش یابند و این تنها از طریق انتقال مفاهیم به ذهن آنها بدست نمی آید، بلکه لازم است در برنامه های درسی مدارس گنجانده شود تا از این شیوه دانش آموزان قابلیت های چگونه آموختن را از طریق نظم فکری بیاموزند و در زندگی روزمره خود به کار برند. ضرورت پرورش تفکر و خلاقیت در دانش آموزان از ان جهت است که پایه و اساس یادگیری و ادراک را تفکر تشکیل می دهد و پیشرفت انسان ها در زمینه های علمی، ادبی، هنری و اخلاقی و معنوی در نتیجه تفکر و اندیشیدن و خلاقیت به وجود می آید.

در فرآیند یاددهی و یادگیری عوامل متعددی دخیل هستند و محققان همواره برای بهبود و تسریع این فرآیند به دنبال راهکارهایی بوده اند. هوش از جمله مهم ترین این عوامل هستند. هوش یک پتانسیل و توان بالقوه از جنس زیست – روانشناختی برای پردازش اطلاعات است که در شرایط مختلف و چیدمان های فرهنگی مختلف می تواند فعال شود و کمک کند تا افراد مشکلات پیش رو در آن فرهنگ و جامعه را حل کنند و محصولاتی تولید کنند که در آن فرهنگ، ارزشمند محسوب می شوند. در این راستا گاردنر با ارایه نظریه هوش چندگانه عنوان کرد هیچ هوش واحدی وجود ندارد، بلکه هوش های متمایز و مستقل متعددی وجود دارد که هریک نشان دهنده مهارت ها و استعدادهای منحصر به فرد مربوط به یک دسته خاص است. پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر هوش های چندگانه بر یادگیری دانش آموزان و به روش توصیفی و از نوع تحلیل محتوا انجام شده است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که هوش های چندگانه می تواند نقش زیادی در آموزش و یادگیری دانش آموزان داشته باشد. آگاهی از تیوری هوشهای چندگانه، معلمان را بر می انگیزد تا روش های متفاوتی برای کمک به همه دانش آموزان کلاس بیابند.

هدف از انجام این مطالعه بررسی اثربخشی روش بارکلی به والدین دانش آموزان دوره ابتدایی مبتلا به علایم بیش فعالی/ نقص توجه در کارکردهای اجرایی و علایم بیش فعالی مدارس ابتدایی شهرستان فردیس بود. روش تحقی از نوع نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل بود، و جامعه آماری کلیه والدین دانش آموزان ابتدایی منطقه 2 شهرستان فردیس بود. برای تعیین حجم نمونه از بین مدارس منطقه 2 یک مدرسه انتخاب شد و سپس پس از شناسایی دانش آموزان مشکوک به بیش فعالی و مصاحبه با والدین آنها، 20 نفر از والدین دانش آموزان به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل گمارده شدند. ابزار پژوهش پرسشنامه بیش فعالی کانرز فرم والدین و پرسشنامه عصب روانشناختی کانرز بود. برای تحلیل داده ها از دو سطح توصیفی (میانگین و انحراف استاندارد) و استنباطی (تحلیل کوواریانس) استفاده شد. نتایج تحلیل کوواریاس نشان داد که روش آموزش بارکلی به والدین بر علایم بیش فعالی دانش آموزان موثر بوده، وباعث کاهش بیش فعالی آنها شده است (005/0>P). همچنین نشان داد که آموزش بارکلی به والدین در کارکردهای اجرای دانش آموزان دارای اختلال نقص توجه/بیش فعالی موثر بوده است (005/0>P). بنابراین استفاده از آموزش های مبتنی بر این روش و آموزش آن به والدین دارای دانش آموزان دوره ابتدایی دارای اختلال نقص توجه/بیش فعال، برای درمان آنها پیشنهاد می شود.

این پژوهش با هدف بررسی تاثیر عوامل اجتماعی و خانوادگی در موفقیت نوآموزان در آزمون آمادگی تحصیلی بدو ورود به دبستان (نمونه مورد مطالعه آموزش و پرورش شهرستان گنبد کاووس) در سال 1401 انجام شده است. پژوهش حاضر از نوع پس رویدای بوده است پژوهشگر از 7000 هزار کودکی که در سال 1401 مورد آزمون آمادگی تحصیلی قرار گرفته اند به طور تصادفی 4 درصد را انتخاب کرد که این تعداد شامل 700 نفر(350 دختر و 350 پسر) می باشد.در این پژوهش برای نمونه گیری از روش تصادفی ساده استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان داده است که بین تحصیلات مادران و نمره آمادگی تحصیلی کودکان رابطه معنادار است. بین جنسیت و نمره آمادگی تحصیلی کودکان رابطه معنادار نیست. رابطه تعامل بین جنسیت و تحصیلات مادران معنادار نمی باشد. بین تحصیلات پدران و نمره آمادگی تحصیلی رابطه معنادار است. بین جنسیت و نمره آمادگی تحصیلی کودکان رابطه معنادار نیست. رابطه تعامل بین جنسیت و تحصیلات پدران معنادار نمی باشد. بین یک زبانه و دوزبانه و نمره آمادگی تحصیلی تفاوت معنادار وجود دارد. بین دانش آموزان شهری و روستایی و نمره آمادگی تحصیل کودکان رابطه معنادار است.

تحقیق حاضر با هدف شناسایی اثربخشی برنامه آموزشی همراه با ایفای نقش گروهی بر تنظیم هیجان و مهارت های اجتماعی دانش آموزان با اختلال یادگیری خاص در دوران کرونا انجام شد. روش تحقیق نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون و پس آزمون دارای گروه گواه بود. جامعه آماری شامل دانش آموزان دارای اختلال یادگیری شهر تهران بودند که از میان آنان تعداد 30 نفر به روش نمونه گیری در دسترس به عنوان نمونه انتخاب شدند. دانش آموزان انتخاب شده، به طور تصادفی در دو گروه 15 نفره آزمایش و گواه قرار گرفتند،گروه آزمایش در جلسات برنامه آموزشی ایفای نقش شرکت کرده و گروه گواه در انتظار ماند. ابزار اندازه گیری در این پژوهش، پرسشنامه مهارت اجتماعی گرشام و الیوت (1990) و پرسشنامه تنظیم هیجان توسط گراس(2003) بود. در پایان افراد به پس آزمون پاسخ دادند. داده های جمع آوری شده توسط نرم افزارSPSS نسخه 23 و تحلیل کوواریانس تجزیه و تحلیل شد که نشانگر اثربخشی برنامه بر تنظیم هیجان و مهارت های اجتماعی دانش آموزان با اختلال یادگیری خاص بود. با توجه به یافته های آماری می توان نتیجه گرفت که برنامه آموزشی همراه با ایفای نقش گروهی بر بهبود تنظیم هیجان دانش آموزان و افزایش مهارت های اجتماعی و مولفه های همدلی، ابراز وجود و همکاری تاثیر دارد و میتواند در کنار سایر آموزش ها در جهت تنظیم هیجان و مهارت های اجتماعی دانش آموزان با اختلال یادگیری خاص استفاده شود.

نهاد تعلیم و تربیت در هر جامعه ای می تواند محور توسعه و رشد آن جامعه باشد، چرا که گستره فعالیت این نهاد، تمام عرصه های زندگی را دربر می گیرد، به ویژه که به مدت چهارده سال (چهار الی هجده سالگی) رشد دانش آموزان را در ابعاد مختلف تحت پوشش قرار می دهد. پس از پیروزی انقلاب اسلامی، آموزش و پرورش به دلایل مختلف، ازجمله ضرورت استقرار بر پایه فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی، هماهنگی با حرکت شتابان و تحولات سریع اجتماعی و بهره گیری از تجارب موفق آموزشی و تربیتی عصر حاضر، نیاز به تحول بنیادین داشت تا بتواند کارکردی منطبق با مبانی اسلامی و انقلابی داشته باشد. از طرفی در پی مطالبه رهبر فرزانه انقلاب مبنی بر ضرورت تحول بنیادین در آموزش و پرورش با تکیه بر فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی ایرانی و پرهیز از الگوهای وارداتی و تقلیدی ، لذا نهادهای سیاستگذار در حوزه تعلیم و تربیت ایران، تلاش های فراوانی را در این جهت انجام دادند که از بنیادی ترین آن ها در سال های اخیر، تدوین «سند تحول بنیادین آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران» است. پژوهش حاضر با هدف بررسی بهره وری و ارتقا در آموزش و پرورش همگام با نظام های شش گانه سند تحول بنیادین و به روش توصیفی و از نوع تحلیل محتوا انجام شده است . نتایج پژوهش حاکی از آن است که در سند تحول بنیادین آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران در مبحث زیر نظام های شش گانه توجه خاصی به بحث ضرورت و راهکارهای تحول و بهره وری در تعلیم و تربیت ، با تاکید بر فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی ، شده است و ابعاد مختلف این موضوع مورد بررسی و دقت نظر قرار گرفته است.

امروزه هدف از تعلیم و تربیت تنها انتقال فرهنگ و تجربه به نسل جدید نیست. بلکه رسالت نظام های آموزشی را ایجاد تغییرات مطلوب در نگرش ها شناخت ها و در نهایت رفتار انسان ها دانسته اند. نقش مهم آموزش و پرورش، افزایش ظرفیت دانش آموزان برای رشد و نمو فردی، اجتماعی و یادگیری درسی است. یادگیری فعال یکی از رویکردهای نوین یاددهی و یادگیری است که در آن پویایی ، خلاقیت و تعامل به هم گره می خورد و دانش آموز در عین تمایل به جمع، به خودجوشی پرداخته و زمینه رشد خود و دیگران را فراهم می کند. پژوهش حاضر با هدف بررسی یادگیری فعال و ارتباط آن با تفکر مثبت و هوشیاری ذهنی در دانش آموزان و به روش توصیفی و از نوع تحلیل محتوا انجام شده است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که یادگیری فعال شیوه ای است که امکان یادگیری دانش آموزان را در مواردی مانند امکان تبادل اطلاعات بیشتر و بهتر، افزایش مهارت های گروهی برای زندگی، رشد هوش هیجانی و کنترل بهتر احساسات، افزایش تفکر مثبت در فراگیران، افزایش نقش موثر دانش آموزان در کمک به یادگیری خود و همسالان و بالا بردن هوشیاری ذهنی و تمرکز فراگیران بهبود می دهد.

معلم عنصر کلیدی انتقال دانش و آموزش به دانش آموزان است و مهمترین عضو نظام آموزشی در فرآیند یاددهی-یادگیری و معمار اصلی این نظام محسوب می شود. بنابراین موفقیت هر نظام آموزشی تا حد بسیار زیادی به دانش و مهارتهای حرفه ای معلمان بستگی دارد. امروزه و با تغییر سبک آموزش و پرورش از حالت سنتی به استفاده از روش های فعال، خلاقانه و تعاملی، لذا استفاده و بکارگیری از الگوهای غیرکلامی و زبان بدن بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است. زبان بدن به مجموعه کردارها و رفتارها، چگونگی بیان کلمات و حالت چهره و ایستادن فرد گفته می شود. زبان بدن را می توان یکی از مهمترین ابزارهای معلمان هنگام تدریس دانست. چرا که این مهارت در واقع تکمیل کننده کلام آنهاست. پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش معلم در دستیابی به فرآیند آموزشی از طریق زبان بدن در دانش آموزان و به روش توصیفی و از نوع تحلیل محتوا انجام شده است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که معلم اثربخش معلمی است که با داشتن مهارت ها، صلاحیت های حرفه ای و اخلاق معلمی ، علاوه بر فراهم آوردن زمینه مناسب برای یادگیری همه جانبه دانش آموزان، می تواند با استفاده از زبان بدن و از طریق نگاه کردن به حالت چشم ها، صورت ها و توجه به فعالیت های دانش آموزان، بازخورد اطلاعات را دریافت کند و تدریس اش را در کلاس بهبود بخشد.

این پژوهش، با هدف بررسی ارتباط بین احساس تنهایی اجتماعی، عاطفی و گرایش به مصرف مواد با فزون کنشی جنسی دانشجویان دارای آسیب بینایی کاربر شبکه های اجتماعی انجام شد. روش پژوهش، توصیفی و همبستگی بود. نمونه ای 85 نفری به روش دردسترس از میان تمام دانشجویان دارای آسیب بینایی کاربر شبکه های اجتماعی مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد انتخاب شدند و مقیاس های رفتار فزون کنشی جنسی، احساس تنهایی اجتماعی، عاطفی و گرایش به اعتیاد را تکمیل کردند. داده های گردآمده، با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون چند متغیره تجزیه و تحلیل شدند. یافته ها نشان داد که بین گرایش به اعتیاد و احساس تنهایی عاطفی با رفتار فزون کنشی جنسی رابطه مثبت معناداری داشت. همچنین، گرایش به اعتیاد به طور مطلوب تری توانست رفتار فزون کنشی جنسی دانشجویان را پیش بینی و تبیین کند. در نتیجه، درنظر داشتن متغیرهای مرتبط با زندگی دانشجویی دانشجویان دارای آسیب بینایی، می تواند در مداخلات روان شناختی افراد با نیازهای ویژه مورد استفاده قرار گیرد.

با ورود به عصر فناوری اطلاعات و ارتباطات، حوزه آموزش از نخستین نهادهایی است که دستخوش تحولات اساسی شده است. امروزه مدارسی در کانون توجه قرار گرفته اند که با بهره گیری از فناوری اطلاعات و ارتباطات (فاوا) ، امکان یادگیری پیوسته متربیان را فراهم می آورند و فرصت های مناسبی را در اختیار افراد برای رشد و تجربه ی زندگی قرار دهند. سواد دیجیتال به توانایی استفاده از ابزارهای اطلاعاتی و ارتباطی و تکنولوژی دیجیتال برای پیدا کردن، ارزیابی، ایجاد و انتقال اطلاعات می گویند که نیاز به مهارت های فنی و هم چنین شناختی دارد. پژوهش حاضر با هدف بررسی پرورش سواد دیجیتال در آموزش و پرورش و به روش توصیفی و از نوع تحلیل محتوا انجام شده است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که فناوری اطلاعات و ارتباطات را می توان به عنوان ابزاری نیرومند برای ارتقای کیفیت و کارآیی آموزش و یادگیری مورد استفاده قرار داد. از این رو پرورش و تقویت سواد دیجیتال هم در دانش آموزان و هم در معلمان در جهت بهبود فرآیند یاددهی و یادگیری ضروری به نظر می رسد.

در فرآیند آموزش و یادگیری عوامل متعددی دخیل هستند و محققان همواره برای بهبود و تسریع این فرآیند به دنبال راهکارهایی بوده اند. یکی از این راهکارها بازیهای آموزشی و کلاسی است که در بطن خود، دارای هدف آموزشی است. راه حل های یادگیری مبتنی بر بازی یک رویکرد نوین برای آموزش همراه با در نظر داشتن برنامه تحصیلی سنتی است. پژوهش حاضر با هدف بررسی یادگیری مبتنی بر بازی ؛ درگیر کردن دانش آموزان از طریق بازی و به روش توصیفی و از نوع تحلیل محتوا انجام شده است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که از آنجا که بهترین یادگیری در دانش آموزان زمانی رخ میدهد که امکان مشارکت فعالانه و انجام بازی تعاملی را داشته باشند، لذا بسیاری از آموزش ها را می توان در خلال بازیها به دانش آموز نشان داد. یادگیری مبتنی بر بازی یک نوع تکنیک یادگیری فعال نیز محسوب می شود که در آن از بازی ها جهت تقویت یادگیری دانش آموزان استفاده می شود. دانش آموزان از طریق بازی با تمرین زندگی آینده و فراگیری روابط انسانی و اجتماعی و همکاری در گروه های بازی می توانند مهارت های خود را تقویت کنند. همچنین انجام بازی های کلاسی با پرورش قدرت تحلیل و حل مسیله, سرعت پردازش, افزایش توجه, تقویت حافظه فعال و ادراک دیداری به عنوان یک سیستم یادگیری نوین منجر به ایجاد انگیزه و بهبود یادگیری در دانش آموزان می گردد.

اختلال وسواس فکری- عملی اختلالی است مزمن و ناتوان کننده که با دو بعد شناختی (وجود افکار تکرار شونده و تصاویر مزاحم) و رفتاری (تکانه ها رفتارهای تکراری آشکار) که به جهت کاهش پریشانی یا جلوگیری از آزارهای درک شده انجام می گیرد، شناخته می شود. پژوهش حاضر با هدف بررسی مقایسه عدم تحمل بلاتکلیفی و نشخوار فکری در بین افراد وسواس فکری عملی و بهنجار انجام شده است.

پژوهش بر اساس هدف، از نوع پژوهش های کاربردی و از نظر کنترل متغیرها، غیرآزمایشی و از نظر ماهیت، توصیفی از نوع پس رویدادی (علی- مقایسه ای) بود. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل کلیه افراد مبتلا به واسواس فکری- عملی مراجعه کننده به کلینیک های روانشناسی واقع در منطقه 3 شهر تهران و کلیه دانشجویان دانشگاه آزاد واحد تهران جنوب در بهار 1402 بود. با به کارگیری روش نمونه گیری هدفمند 40 نفر از مراجعین مبتلا به اختلال و سواس فکری- عملی و 40 نفر از دانشجویان بهنجار دانشگاه آزاد واحد تهران جنوب انتخاب شد. جهت جمع آوری داده ها از پرسشنامه های مقیاس وسواس فکری- عملی ییل براون (1989)، پرسشنامه مقیاس عدم تحمل بلاتکلیفی فریستون و دیگران (1994) و پرسشنامه نشخوار فکری نولن هوکسما و مارو (1991) استفاده گردید.

نتایج تحلیل واریانس چندمتغیری و یک راهه نشان داد، بین عدم تحمل بلاتکلیفی و نشخوار فکری در افراد وسواس فکری عملی با افراد بهنجار تفاوت وجود دارد (0001/0>P).

بحث: 

بر اساس یافته ای این پژوهش می توان چنین استنباط کرد بین عدم تحمل بلاتکلیفی و نشخوار فکری در افراد عادی و دارای اختلال تفاوت وجود دارد و این نتیجه می تواند به عنوان یک یافته بالینی برای بالینگران این حوزه سودمند واقع شود.

یکی از شایع ترین مشکلات عاطفی وهیجانی که دانش آموزان با آن مواجه اند اضطراب است. اضطراب از نظر روانپزشکی یعنی ناآرامی، هراس و ترس ناخوشایند یا احساس خطر قریب الوقوع که منبع آن قابل شناختن نیست. دانش آموزان مضطرب بیشتر در انتظار شکست هستند تا موفقیت و بیشتر خود را عامل شکست می دانند. این نوع خطاهای فکری آسیب پذیری و اضطراب را افزایش می دهد وانگیزه های مربوط به تحصیل را تحت تاثیر قرار می دهد. پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر اضطراب بر افت تحصیلی دانش آموزان و به روش توصیفی – تحلیلی انجام شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد که در جریان رشد، کودکان و نوجوانان طیف وسیعی از اضطرابها را تجربه می کنند گاه این اضطرابها از آنچنان شدتی برخوردار هستند که زندگی روزمره و تحصیلی آنان را دشوار می سازند. اضطراب در دوران دبستان بین سنین 11 – 10 سالگی شکل گرفته، ثبات می یابد و تا بزرگسالی تداوم می یابد و در صورت شدت اضطراب باعث افت تحصیلی می شود.

داستان گویی، عبارت است از هنر یا حرفه نقل داستان به صورت شعر یا نثر که شخص قصه گو آن را در برابر شنونده زنده اجرا می کند. قصه ها و افسانه ها علاوه بر قصد سرگرمی، اهداف و ویژگیهایی را دنبال می کنند که آموزش و یادگیری از طریق قصه و قصه گویی یکی از این اهداف است. قصه گویی در نظام آموزشی می تواند با اشکال مختلف درسی بیامیزد، به شرطی که روی برنامه ها به خوبی فکر شده باشد و ارتباط بین بخشهای آن منسجم باشد. تدریس داستان گونه موجب آن می شود که دانش آموز تجزیه و تحلیل بهتری داشته باشد، روابط علت و معلولی را کشف کند، استدلال ها را دریابد و در نتیجه اعتماد به نفس بیشتری پیدا کند و یادگیری ارتقا یابد. پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی استراتژی داستان گویی بر توسعه مهارت های صحبت کردن به زبان فارسی در دانش آموزان ابتدایی و به روش توصیفی و از نوع تحلیل محتوا انجام شده است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که تدریس به شکل قصه از جدی ترین و بنیادی ترین روش های انتقال مفاهیم به دنیای دانش آموزان بوده و قصه گویی یکی از بهترین راه های ارتباط نزدیک و تعامل سازنده بین معلم و دانش آموز است و استفاده از این شیوه در آموزش به ماندگاری بهتر و ارتقای کیفیت یادگیری و رشد مهارت های زبانی و صحبت کردن دانش آموزان منجر می شود.

هدف از انجام پژوهش حاضر بررسی رابطه سبک اسناد با خودناتوان سازی تحصیلی و خودکارامدی تحصیلی با نقش واسطه ای تنظیم شناختی در دانش آموزان دوره اول متوسطه شهرستان دلگان استان سیستان و بلوچستان بود. این تحقیق، از نظر شیوه گرداوری و تحلیل اطلاعات توصیفی پیمایشی با ماهیت کاربردی و از لحاظ روش پیمایشی و از نظر زمانی مقطعی بود. در این تحقیق روش پیمایشی جهت گرد آوری اطلاعات استفاده شده است، لذا آن را می توان در زمره تحقیق های میدانی قرار داد. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه دانش آموزان دختر و پسر دانش آموز شهر دلگان می باشد، که در سال 1401 به تحصیل اشتغال دارند تشکیل می دهد. روش نمونه گیری باتوجه به جنسیت دانش آموزان به صورت تصادفی خوشه ای چند مرحله ای بود و از این طریق تعداد 320 نفر از دانش آموزان به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. در این پژوهش، ابزار پرسشنامه به عنوان کلید اجرای پژوهش در نظر گرفته شد. پرسشنامه های مورد استفاده در این پژوهش عبارت بودند از پرسشنامه سبک های اسنادی سلیگمن، پرسشنامه تنظیم شناختی هیجانی گارنفسکی و همکاران و پرسشنامه خودکارآمدی تحصیلی جینک و مورگان و مقیاس خود ناتوان سازی میگلی. برای انجام این تحلیل ها از نرم افزارهای Smart PLS و SPSS استفاده شد. نتایج حاصل از آزمون فرضیه های پژوهش نشان داد سبک اسناد رابطه مثبت و معنی داری با خودناتوان سازی تحصیلی دانش آموزان دارد(441/0=r و 05/0P<) همچنین سبک اسناد بر خودناتوان سازی دانش آموزان دوره دوم متوسطه شهر دلگان اثر مستقیم دارد (669/0=R2 و P<0.01) و خودکارآمدی(565/0=R2 و P<0.01) تاثیر معنی داری دارد. همچنین بدست آمد تنظیم شناختی در رابطه بین سبک اسناد و خودکارآمدی تحصیلی دانش آموزان (251/0=Vaf) و در رابطه بین سبک اسناد و خودناتوان سازی دانش آموزان (416=Vaf) نقش میانجی در حد متوسط دارد.

در فرآیند آموزش و یادگیری عوامل متعددی دخیل هستند و محققان همواره برای بهبود و تسریع این فرآیند به دنبال راهکارهایی بوده اند. هوش مصنوعی امروزه در همه جنبه های زندگی بشر از جمله فرآیند آموزش و یادگیری نفوذ کرده و به یک موضوع مهم جهانی تبدیل شده است. فناوری واقعیت مجازی یکی از کاربردهای مهم هوش مصنوعی است. با ترکیب این دو می توان برنامه هایی تولید کرد که مباحث علمی، روند یادگیری و درک بهتر موضوعات آموزشی را تسهیل کرد. پژوهش حاضر با هدف بررسی ادغام هوش مصنوعی در یادگیری زبان و به روش توصیفی و از نوع تحلیل محتوا انجام شده است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که بهره برداری هر چه بیشتر از فناوری آموزش مجازی، باعث کاهش هزینه های آموزش سنتی و افزایش کیفیت خدمات آموزشی می گردد. استفاده از تکنولوژی هوش مصنوعی و واقعیت مجازی میتواند در ارایه مطالب آموزشی به دانش آموزان و روند یادگیری آنان کمک کند و بستری نیز برای حمایت از معلمان فراهم آورد یادگیری زبان با هوش مصنوعی یک روش خلاقانه و نو برای زبان آموزان در سراسر دنیاست. فناوری به یادگیری زبان نشاط می بخشد و در یادگیری سریع و آسان زبان کمک می کند.

خودکارآمدی عبارت است از باورهای افراد به توانایی هایشان در بسیج انگیزه ها، منابع شناختی و اعمال کنترل بر یک رخداد معین و خودکارآمدی تحصیلی به عنوان قابلیت درک فرد از تواناییهای خود در انجام وظایف لازم برای رسیدن به اهداف تحصیلی تعریف شده است. خودکارآمدی تحصیلی در دانش آموزان منجر به نگرش شایستگی در فرد، بهبود عملکرد تحصیلی و میزان تعهد آنان به ادامه تحصیل و ایجاد پیشرفت تحصیلی می شود. امروزه مفهوم خودکارآمدی یک متغیر کلیدی در روانشناسی بالینی، تربیتی، اجتماعی، رشد، سلامت و شخصیت محسوب می شود. همچنین موضوع خودکارآمدی و عملکرد بهتر برخی دانش آموزان در مقایسه با دانش آموزان ناکارآمد از موضوعات مهمی است که موردتوجه علمای تعلیم و تربیت قرارگرفته است . پژوهش حاضر با هدف بررسی تفکر مثبت و تاثیر آن بر خودکارآمدی ادراک شده دانش آموزان و به روش توصیفی و از نوع تحلیل محتوا انجام شده است. نتایج پژوهش حاکی از آن است مثبت اندیشی دانش آموزان نقش موثری بر خودکارآمدی آنان داشته و آموزش مهارت های مثبت اندیشی می تواند به عنوان روشی کارآمد برای افزایش خود کارآمدی و امید به زندگی دانش آموزان استفاده گردد.

هدف این مطالعه، پیش بینی سبک مدیریت کلاس معلم بر اساس سبک اسنادی و جو سازمانی در مدارس دوره ابتدایی شهر قم، بود. نمونه پژوهش حاضر، شامل معلمان مرد و زن مدارس دوره ابتدایی ناحیه 2 قم بوده (141 معلم مرد و 148 معلم زن) که به روش طبقه ای انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها شامل پرسش نامه نگرش و باورهای معلمان در مورد سبک مدیریت کلاس درس مارتین و بالدوین، پرسشنامه سبک های اسنادی سلیگمن و همکاران و پرسشنامه ادراک از جو مدرسه هالپین و کرافت بود. نتایج نشان داد؛ 1)سبک اسنادی معلمان، قادر به پیشبینی مستقیم و معنادار سبک های مدیریت کلاس درس معلمان، نیست. 2)جو سازمانی مدارس قادر است به میزان 13 درصد از تغییرات سبک مدیریت کلاس معلم، را به صورت مستقیم و معنادار پیشبینی کند. در مجموع می توان اظهار داشت که بین جو سازمانی مدارس ابتدایی، سبک های اسنادی معلمان و سبک های مدیریت کلاس درس معلمان، رابطه وجود داشته و سبک مدیریت کلاس درس تنها بر اساس جو سازمانی مدارس دوره ابتدایی قابل پیش بینی است.

تمرکز یک تمرین ذهنی است. با بیان دیگر تمرکز فعالیت آزادانه ذهن را محدود به یک امر مانند مطالعه می کند. تمرکز روشی برای پرورش ذهن است که باعث می شود فکر و اندیشه فرد عملکرد خوبی داشته باشد و به حالت ذهنی آرام و آسوده تری دست یابد. در حالت تمرکز فرد، زندگی و سایر موضوعات را بهتر می شناسد و بهتر درک می کند. بنابرین با تمرکز می تواند حالت های ذهنی مفیدی را کسب کرد. توجه و تمرکز در کلاس درس، از جمله مهمترین شرط یادگیری و موفقیت برای دانش آموزان است . بدیهی است که اگر دانش آموز از هوش بالایی هم برخوردار باشد؛ ولی به مطلب یا موضوعی توجه نکند، نمی تواند آن را فرا گیرد. علت افت و شکست تحصیلی برخی از دانش آموزان، ناشی از همین عدم توجه به معلم و مطالب تدریس شده در کلاس درس و نیز عدم تمرکز حواس هنگام مطالعه و انجام تکالیف درسی است. پژوهش حاضر با هدف بررسی چگونگی پرورش تمرکز و توجه دانش آموزان و به روش توصیفی – تحلیلی بر آن است تا با بیان مفهوم تمرکز و عوامل موثر بر آن ، به بررسی شیوه های تقویت و افزایش توجه و تمرکز حواس دانش آموزان در کلاس درس بپردازد.

پژوهش حاضر با هدف مقایسه نیمرخ روانی والدین با و بدون کودک عقب مانده ی ذهنی براساس پرسشنامه چند محوری میلون صورت گرفت. این تحقیق توصیفی از نوع علی- مقایسه ای است. 50 نفر از والدین کودکان عقب مانده ذهنی مدارس استثنایی تبریز به صورت در دسترس انتخاب و با 50 نفر از والدین دانش آموزان غیر بالینی از نظر سن، جنس، سطح تحصیلات همگن شدند. از پرسشنامه بالینی چند محوری میلون سه (MCMI-III) برای جمع آوری داده های تحقیق استفاده شد. نتایج نشان داد که والدین کودکان عقب مانده ذهنی در مقایسه با والدین کودکان کنترل بهنجار از میانگین نمرات کمتری در کل الگوهای بالینی شخصیت (افسرده، ضد اجتماعی، منفی گرا)، کل آسیب شدید شخصیت (مرزی)، PTSD، کل نشانگان شدید (اختلال تفکر، اختلال هذیانی) و کل مقیاس میلون برخوردار بودند (05/0>P). در سایر اختلالات شخصیت بین دوگروه والدین تفاوت آماری معنی داری مشاهده نشد. والدین دارای کودک عقب مانده ذهنی پسر نسبت به والدین دارای کودک عقب مانده ذهنی دختر از میانگین نمرات بیشتری در اختلالات شخصیت اجتنابی، نمایشی، خودشیفته برخوردار بودند (05/0>P). در سایر اختلالات شخصیت بین دوگروه والدین تفاوت آماری معنی داری مشاهده نشد. مادران کودکان عقب مانده ذهنی در مقایسه با پدران کودکان عقب مانده ذهنی در اختلالات شخصیت وسواسی و پدران در اختلالات شخصیت ضد اجتماعی، دیگرآزارگر، اسکیزوتایپال، مانیک، نشانگان بالینی، وابستگی به الکل و وابستگی به مواد نمرات بیشتری گزارش کرده اند (05/0>P). در سایر اختلالات شخصیت بین دوگروه والدین تفاوت آماری معنی داری مشاهده نشد. بر اساس یافته های تحقیق والدین کودکان عقب مانده ذهنی از علایم بیشتر اختلالات شخصیت رنج می برند.

در فرآیند آموزش و یادگیری عوامل متعددی دخیل هستند و محققان همواره برای بهبود و تسریع این فرآیند به دنبال راهکارهایی بوده اند. یکی از این عوامل موثر متغیرهای شناختی و فراشناختی می باشد. شناخت به معنای عام آن یعنی دانستن و شامل فرایندهای عالی ذهنی مانند: حل مسیله، خلاقیت، درک مطلب، ربط دهی و استدلال می گردد، در حالیکه فراشناخت دانش نسبت به تمام فرایندهای شناختی است. فراشناخت بر دانش فرد درباره فرایندهای شناختی خود، فرایند عمل، سازماندهی و هماهنگی مجموعه ای از جریان ها و نیز هر گونه دانش یا کنش شناختی که موضوع آن شناخت یا تنظیم شناخت باشد اطلاق می گردد. پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش متغیرهای روانشناختی و فراشناختی در عملکرد تحصیلی دانش آموزان و به روش توصیفی و از نوع تحلیل محتوا انجام شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد شناخت دانش آموزان درباره توانایی هایشان و آگاهی از راهبردهای شناختی و فراشناختی، منجر به بهبود یادگیری و افزایش عملکرد تحصیلی در آنها می گردد.

پژوهش حاضر باهدف بررسی تفکرات دینی دانش آموزان دوره ابتدایی شهر مهاباد انجام شد. نوع این پژوهش، کیفی و روش آن، پدیدار شناسی است. جامعه این پژوهش شامل کلیه دانش آموزان دوره ابتدایی شهر مهاباد است. حجم نمونه بر اساس منطق اشباع نظری تعیین شد و افراد نمونه بر اساس روش نمونه گیری هدفمند متوالی انتخاب شدند که در مجموع 12 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار گردآوری اطلاعات، مصاحبه نیمه ساختاریافته است. در این مطالعه، به منظور برآورد میزان روایی چک لیست مصاحبه از معیار اعتبارپذیری (واقعی بودن توصیف ها و یافته های پژوهش) با بکارگیری رویه های ویژه کدگذاری و تحلیل برای ارزیابی روایی استفاده شد. همچنین برای ارزیابی پایایی از راهکارهای هدایت دقیق جریان مصاحبه برای گردآوری داده ها، ایجاد فرآیندهای ساختارمند برای اجرا و تفسیر مصاحبه های همگرا، وجود حداقل سه نفر برای انجام مصاحبه به صورت جداگانه بهره گرفته شد. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات این پژوهش از روش تحلیل تفسیری استفاده شد که حاوی سه کدگذاری باز، محوری و انتخابی است. یافته ها نشان داد که در ذهن دانش آموزان دوره ابتدایی جهنم تصویر واضح تری داشته و دست یافتنی تر و ملموس تر از بهشت است و خداوند خالق تمام مخلوقات و قابل ستایش و عبادت است که در این دنیا برای امتحان انسان ها افریده شده اند که از طریق مرگ به دنیا اخرت سفر می کنند.